Kürt'e Kürtçe yasak

2024-10-03 09:09:42


	ŞIRNEX - Yaşamın her alanında Kürtçeye dönük tahammülsüzlük devam ediyor. Son 7 ayda Kürtçe uyarı yazılarının silinmesinden konser yasaklarına, şarkılardan ders vermeye en az 22 engel ve yasak yaşandı. 

	Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana Kürtçeye dönük baskı ve yasaklamalar hiç son bulmadı. Bu durum, 2002'den bu yana ülkenin yönetiminde olan AKP döneminde de devam etti. Kürtçe yayın yapan gazete ve televizyonlar bir bir kapatılırken, Kürtçe ders veren dernek ve sivil toplum örgütleri de her dönem hedef oldu. Söz konusu yasak ve engellemeler, İçişleri Bakanlığı kararıyla Kürtçe uyarı yazılarının silinmesiyle yeniden gündeme geldi. Sonrasında Kürtçe ders veren dernekler de hedefe konuldu. 24 Eylül'de Amed'te Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği (MED-DER), Payîz Pirtûk ile Anka Dil ve Sanat Eğitim Kooperatifi'ne eş zamanlı baskın düzenlendi. Ayrıca buralarda Kürtçe dersler veren eğitimcilerin de olduğu 30 kişi gözaltına alındı. 29 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakılırken, MED-DER eski Eşbaşkanı Rıfat Roni ise tutuklandı.

	 

	Yasak ve engellemeler bunlarla da sınırlı değil. Kürtçe tiyatro ve şarkılar da son dönemlerde yasak ve engellemelerden nasibini aldı. Sadece son 7 ay içerisinde yaşanan yasak ve engellemeler şöyle: 

	 

	10 Şubat: Kürtçe tiyatro oyunu Qral û Travis, Agirî/Panos (Patnos) ve Dîlok'da kaymakamlık tarafından yasaklandı. Aynı oyun, 16 Şubat'ta sahneleneceği saatten birkaç saat önce Şişli Kaymakamlığı tarafından yasaklandı.

	 

	17 Şubat: DEM Parti ve DBP’nin 21 Şubat Dünya Anadil Günü ve yerel seçimlere dair hazırladığı Kürtçe afişlerin billboardlara asılması kayyım yönetimindeki belediyenin engeliyle karşılaştı. 

	 

	17 Şubat: JINNEWS'in Kürtçe “@JinnewsKurmanci" hesabına erişim engeli getirildi. 

	 

	21 Şubat: DEM Partili milletvekilleri, Meclis'te 21 Şubat Anadil Günü dolayısıyla Kürtçe konuşmak istedi. Ancak vekillerin mikrofonu kapatıldı. 

	 

	24 Şubat: Kürt sanatçı Kasım Taşdoğan'ın Qers Newrozu'nda seslendirdiği "Serhildan jiyan e" şarkısı soruşturma konusu oldu. 

	 

	9 Mart: Adana Valiliği, Kolektîfa Rîtmên Azad müzik grubundan dört sanatçının Adana Kadın Platformu'nun düzenlediği 8 Mart mitinginde konser vermesini yasakladı.

	 

	22 Mart: Sasa Serap'ın Wan, Meletî ve Kayseri'nin ardından Mêrdîn konseri de iptal edildi.

	 

	30 Mayıs: Amed'in Yenişehir ilçesi Sanat Sokağı'nda faaliyet gösteren Pîne Kafe, Kürtçe hizmet verdiği gerekçesiyle polisler tarafından basıldı.  

	 

	1 Ağustos: Amed'de Kürtçe halay gerekçesiyle 5 kişi gözaltına alındı.

	 

	2 Ağustos: Medine Kaymaz, Tekirdağ F Tipi Kapalı Cezaevi'nde bulunan 30 yıllık tutsak oğlu Bayram Kaymaz ile Kürtçe konuştuğu için telefon görüşmesi kesildi. 

	 

	6 Ağustos: Osmaniye'de bir düğünde Kürtçe müzik eşliğinde halay çektikleri gerekçesiyle gözaltına alınan 5 kişiden Hivda Kahraman tutuklandı.

	 

	7 Ağustos: Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi'ndeki tutsaklar, cezaevi yönetiminin telefon görüşmesinde Kürtçe konuşulmasını yasakladığını aktardı. 

	 

	10 Ağustos: Bodrum’da bir firmada çalışırken Kürtçe konuşmaları yasaklanan 4 genç işten ayrıldı. 

	 

	28 Ağustos: Şakran Kadın Kapalı Cezaevi’nde 31 tutukluya Kürtçe şarkı söyleyip slogan attıkları için bir ay iletişim ve görüş yasağı cezası verildi.

	 

	31 Ağustos: Giresun Espiye L Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan müzisyen Erkan Benli’nin yazdığı Kürtçe kitap taslağına ve Yaşar Kemal’in Kürtçeye çevrilmiş kitaplarına el konuldu.

	 

	24 Temmuz: Mersin'de sahilde Kürtçe şarkılar eşliğinde halay çeken 9 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan gençlere polis aracında “Ölürüm Türkiyem" şarkısı dinletildi.

	 

	26 Temmuz: Wan Büyükşehir Belediyesi’nin yaya trafiğinin yoğun olduğu caddelere yazdığı “Pêşî Peya /Önce Yaya" Kürtçe uyarı yazıları silindi. Üzerine “Türkiye Türk’tür Türk kalacak” yazılaması yapıldı. Aynı uygulama Mêrdîn, Êlîh, Şirnex ve birçok kentte de devreye sokuldu. 

	 

	27-30 Temmuz: Sêrt’te bir düğünde halay çeken 6 kadın, sanal medyada paylaşılan görüntülerin ardından “örgüt propagandası” gerekçesiyle gözaltına alındı. İstanbul’da farklı zamanlardaki düğünlerde Kürtçe şarkılarla halay çektikleri gerekçesiyle 18 kişi gözaltına alındı. Bunlardan 11'i tutuklandı. 

	 

	24 Eylül: MED-DER, Payîz Pirtûk ile Anka Dil ve Sanat Eğitim Kooperatifi'ne eş zamanlı baskın düzenlendi.

	 

	30 Eylül: Amed Büyükşehir Belediyesi'nin Şêx Seîd Meydanı’nda düzenlediği etkinlikte sahne alan Koma Hevra üyeleri Kürtçe şarkı söyledikleri gerekçesiyle gözaltına alındı.

	 

	MA / Zeynep Durgut