İZMİR - Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ocak ayı içerisinde bin 706 talan projesi için duyuru yaparken, 465 proje için “ÇED gerekli değil” kararı verdi. 

 

İklim krizi dünya genelinde etkisini kuraklık, aşırı yağışlar, sel, fırtınalar ve tsunamiler gibi birçok farklı yolla göstermeye devam ediyor. Dünyanın farklı bölgelerinde yaşanan ekolojik talanlar hız kesmeden devam ederken özellikle ormanlık alanların talan edilmesiyle birlikte yağışlarda yaşanan dengesizlik tarım arazilerinin de yok olmasını ve ciddi gıda krizlerini beraberinde getiriyor.

 

Termik santrallerin doğaya verdiği zararların yanı sıra karbon yutak alanları olan ormanlık alanların da maden ve enerji yatırımlarına talan ettirilmesi sonucu küresel ısınma artmaya devam ediyor. Türkiye'de de bu talan hız kesmeden sürürken, Paris İklim Anlaşması başta olmak üzere birçok uluslararası sözleşmeyle korunan ormanlık ve sulak alanlar talan ediliyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı 2023 yılının ilk ayında bin 706 Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) dosyası duyurusu yaptı. Yapılan bu duyurularda 465 proje için “ÇED gerekli değil”, 56'sı için ise “ÇED olumlu” kararı verildi.

 

ENERJİ VE MADENE ÇED GEREKLİ DEĞİL

 

Yine bu projeler içinde büyük payı 566 proje ile enerji “yatırımları” aldı. 566 projenin 176'sı için de “ÇED gerekli değil” kararı oluşturuldu. Yine Ocak ayı içerisinde 413 maden projesinin duyurusu yapılırken 101'i için de “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Geriye kalan projeler ise sanayi, gıda, hayvancılık, tarım, turizm gibi projelerden oluşuyor. Yine talanın büyük oranda yoğunlaştığı Ege bölgesinde ise 385 proje için duyuru yapıldı. Özellikle kuraklığın yıl içinde büyük etki gösterdiği bölgede verilen bu kararlar gelecek için tehlike oluşturuyor. Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün 2022 yılı kuraklık haritasına göre “Olağanüstü kurak” olarak görünen İzmir'de 71, Uşak'ta 51 proje için duyuru yapıldı. İzmir'de 11, Uşak'ta 9 projeye ÇED gerekli görülmedi.

 

Ay içerisinde verilen bazı kararlarda, özellikle tarım ve orman alanlarının tercih edilmesi ise dikkati çekti. Bazı önemli alanları derledik.

 

KONYA'DA TARIM ARAZİSİNE MADEN

 

Konya Beyşehir ilçesi, Bayafşar köyü mevkiinde, Mcs Sancar Mermer Tarım Hayvancılık İnş. Nak. San. Ve Tic. Ltd. Şti. tarafından açılmak istenen Mermer Ocağı için 16 Ocak tarihinde “ÇED gerekli değil” kararı verildi. 99,32 hektarlık bir alanı kapsayan proje için 13,115 hektarlık ÇED alanı belirlenirken, bölgede yıllık 37 bin 500 m3 üretim yapılması planlanıyor.

 

Maden sahasına en yakın yerleşim yerleri, bin 440 metre mesafedeki Kızılca köyü ile 3 bin 300 metre mesafedeki Şamlar köyü iken, en yakın bina ise yaklaşık 940 metre mesafede yer alıyor. Proje alanının tamamı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgulama Uygulaması ve Konya - Karaman Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre, orman arazisinden oluşuyor. Proje alanı ve yakın çevresi, ağırlıklı orman ve tarım arazilerinden oluşurken, proje alanı yakın çevresinde ham toprak vasıflı araziler de bulunuyor. Maden sahasının 650 metrelik kısmından Katırnalı Deresi geçerken, ÇED alanına en yakın mesafesi yaklaşık 100 metre.

 

MAHALLE İÇİNE MADEN OCAĞI

 

Kayseri Melikgazi ilçesi, Ağırnas Mahallesi'nde, 48,85 hektarlık ruhsat sahasının 103 bin metrekarelik kısmında Çimsa Çimento yapılmak istenen tras ocağı için 27 Ocak tarihinde “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Yıllık 150 bin ton kapasiteli olması beklenen maden ocağının 100 metre yakınında Ağırnas Mahallesi bulunuyor. Açık ocak işletmeciliği şeklinde yapılması planlanan ruhsat alanı 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında “Tarım Arazisi” statüsünde bulunuyor. 

 

AGIRÎ'DE TAŞ OCAĞI

 

Agirî merkeze bağlı Mîrenga köyünde 2 buçuk hektarlık alanda gerçekleştirilmesi planlanan kum ocağı ve kırma, eleme, yıkama tesisi için 9 Ocak tarihinde “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Aral Metaş Hazır Beton Kum Eleme İnş. Yapı Malz. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılmak istenen taş ocağından yıllık 510 bin ton kum ve çakıl elde edilmesi planlanıyor.

 

Taş ocağı sahası Arazi Varlığı haritasına göre, sulu tarım alanında kalırken, proje alanına en yakın yerleşim birimi sahanın yaklaşık olarak 1,6 kilometre uzağında yer alan Mîrenga köyüne bağlı konutlar. Ayrıca proje alanının yaklaşık olarak 1,65 km güneydoğusunda Boşîk köyüne bağlı konutlar yer alıyor. Proje alanı sınırından Ahmetbey Deresi geçiyor.

 

ORMANA TAŞ OCAĞI

 

Manisa Demirci ilçesi Yeşiloba köyünde ise, Devlet Su İşleri (DSİ) 2. Bölge Müdürlüğü tarafından “Yeşiloba Göleti Sulamasına Ait Malzeme Ocakları, Kırma-Eleme, Yıkama, Eleme Tesisleri ve Hazır Beton Santrali Projesi” yapılmak isteniyor. Yeşiloba Göleti'nin yapımında kullanılacak malzemelerin çıkarılacağı proje kapsamında 3 adet geçirimsiz (kil) malzeme ocağı, 4 adet geçirimli (kumçakıl) malzeme ocağı ve 1 adet kaya (andezit) malzeme ocağı yer alıyor. Ayrıca 1 adet kırma-eleme tesisi, 1 adet yıkama-eleme tesisi ve 1 adet hazır beton santrali işletilecek.

 

Planlanan proje alanı, İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzen Planı'na göre tarla, kum, ham toprak ve orman arazilerinden oluşuyor. Şantiye tesisi alanı, yaklaşık 3 bin metrekare büyüklüğünde arazi vasfı tarla alanından oluşurken, 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (ÇDP)'ye göre alanın tamamı tarım ve ormanlık alandan oluşuyor.

 

KAPASİTE 5 KATINA ÇIKARILIYOR

 

Burdur Bucak ilçesi, Avdancık köyünde ise 27 Ocak tarihinde Dolomit Ocağı, Kırma Eleme ve Plent Miks Tesisi kapasite artırımı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Yeni alanda yıllık 1 milyon 101 bin tonluk maden kırma tesisi kurulması planlanıyor. Böylece yıllık 399 bin olan kapasite yıllık 1 buçuk milyon tona çıkarılmak isteniyor. Tamamı orman arazisi içerisinde bulunan alana en yakın yerleşim yeri ise sadece 980 metre uzaklıkta bulunuyor. ÇED kararı verilen 24,99 hektarlık çalışma alanı içerisinde 4 bin 333 metrekarelik alan, şantiye alanı 11 bin 193 metrekarelik alan, stok sahası ve 8 bin 580 metrekare ise tesis alanı olarak kullanılacak.

 

MÊRDÎN'DE TARIM ALANLARINDA TALAN

 

Mêrdîn'in Şemrex (Mazıdağı) ilçesi Avagevr köyünde, Demal Nakliye Madencilik İnşaat ve Taahhüt Petrol Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından işletilen Kalker Ocağı Ve Kırma Eleme Tesisi için kapasite artışına 27 Ocak'ta “ÇED Gerekli değil” kararı verildi. Ruhsat Alanı 99,75 hektar olan bölgenin 17,85 hektar bölümü için karar alınırken proje alanı 1/100.000 ölçekli Onaylı Çevre Düzeni Planı Mêrdîn- Êlîh- Sêrt-Şirnex-Colamêrg planlama bölgesinde “Tarım Arazisi” içerisinde kalıyor.

 

Yıllık 850 bin ton kalker işlemesi yapılması planlanırken proje sahasına 925 metre mesafede Avagevr köyü, yine Kuzeybatı yönünde yaklaşık 2,35 kilometre mesafede Kebabçı köyü, 3 kilometre mesafede Tavsi köyü ve yaklaşık 1,40 kilometre mesafede Hetvan köyü bulunuyor.

 

KARADENİZ'DE HES'LERE ONAY

 

Ordu Mesudiye ilçesinde ise 18 Ocak tarihinde “ÇED olumlu” kararı verilen proje ile Melet Irmağı üzerine Hidroelektrik Santrali kurulmak isteniyor. Akyurt Enerji Üretim A.Ş. tarafından yapılmak istenen HES 84 bin 686 metrelik alana kurulup 49 yıl boyunca işletilecek. 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planına göre HES alanı “Tarım Alanı, Orman Alanı, Çayır-Mera, Ağaçlık Karakteri Korunacak Alanlar” olarak gösteriliyor. Proje alanlarına yakın olarak değerlendirilebilecek noktalarda Melet Irmağı kenarında hayvan barınakları ve üstü kapalı tarımsal ürün depoları bulunurken alanda Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından belirlenmiş özellikli alanlar bulunuyor. Yine saha yakınında kuş uçuşu mesafe olarak yakın yerleşim yerleri bulunuyor.

 

MA / Tolga Güney