İSTANBUL - Anayasa Mahkemesi’nin ihlal kararına rağmen Galatasaray Meydanı’ndaki eylemleri her hafa engellenen Cumartesi Anneleri, AYM Genel Sekreterliği’ne başvuruda bulunacak. 

 

Gözaltında kaybedilen ve faili meçhul cinayete kurban giden yakınlarının akıbetini sormak için ilk kez 27 Mayıs 1995’te Galatasaray Meydanı’nda bir araya gelen Cumartesi Anneleri’nin mücadelesi 28 yıldır devam ediyor. İktidarın baskı ve saldırıları nedeniyle dönem dönem kesintiye uğrasa da Cumartesi Anneleri, bu mücadelelerinin mekanı haline gelen Galatasaray Meydanı’nı terk etmedi. Eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun hedef göstermesiyle engellenen Cumartesi Anneleri, eylemlerinin 700’üncü haftasında polis saldırısına uğradı. Saldırının yaşandığı 25 Ağustos 2018’den bu yana abluka Cumartesi Annelerine kapatılan Galatasaray Meydanı, Anayasa Mahkemesi (AYM) “ihlal” kararına rağmen abluka altında tutuluyor. 

 

Cumartesi Annelerinin 27 Mayıs 1995’den bu yana yaşadıklarını, mücadelelerini, haklarında açılan davaları derledik.

 

İLK EYLEM: ARKADAŞIMA DOKUNMA 

 

Cumartesi Annelerinin Galatasaray Meydanı’nda gerçekleştirdiği ilk eylem, 12 Mart 1995’te yaşanan Gazi Katliamı’ndan sonra gözaltında işkence edilerek katledilen Hasan Ocak’ın cenazesinin 15 Mayıs’ta Beykoz’da bulunan mezarlıkta bulunmasıyla başladı. Ocak’ın cenazesinin bulunmasının ardından gazeteci-yazar Nadire Mater’in de aralarında olduğu “Arkadaşıma dokunma” kampanyasını yürüten 15-20 kişilik bir grup, 27 Mayıs 1995’te Galatasaray Meydanı’nda oturma eylemine başladı.

 

 

Kayıpların akıbetinin açıklanması, faillerin yargılanması ve zorla kaybetme suçunun insanlığa karşı suç kapsamında zaman aşımına uğramayacak şekilde düzenlenmesi talebiyle başlayan “sessiz” eylemde, slogan atılmadan, herhangi bir pankart açılmadan her hafta kaybolan bir kişinin hikayesi anlatıldı. Eyleme, her hafta Cumartesi yapılmasından kaynaklı “Cumartesi Anneleri/İnsanları” adını aldı. 

 

10 YIL ARA VERİLDİ

 

19 Mart 1999’a kadar aralıksız süren eylemlerde, anneler sayısız kez gözaltına alındı, haklarında soruşturmalar ve davalar açıldı. Bu tarihte Galatasaray Meydanı ablukaya alındı, annelerin alana girmesi yasaklandı. Engellemelerle birlikte artan şiddet nedeniyle Cumartesi Anneleri, 200’üncü haftasında eylemlerine ara verdi. Cumartesi Anneleri, bu süreçte uluslararası konferanslar, yıl dönümlerinde yapılan çeşitli etkinlikler ve mezar ziyaretleri şeklinde mücadelelerini sürdürdü. 

 

YENİDEN GALATASARAY MEYDANI

 

Cumartesi Anneleri, gözaltında kayıpların ve faili meçhul cinayetlerin Ergenekon Davası’ndan yargılanan kişiler tarafından gerçekleştirdiği iddianamelerde yer almasıyla birlikte 30 Ocak 2009 tarihinde yeniden Galatasaray Meydanı’nda eylemlerine devam etti. 10 yıl aradan sonra 201’inci ile devam eden eylemlerde, şiddet, gözaltı, baskılarda sürdü. 

 

 

47 KİŞİ HAKKINDA DAVA AÇILDI

 

Cumartesi Anneleri’nin mücadele tarihine damga vuran 700’üncü eylemi, eski İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun talimatıyla engellendi, polis saldırılarında anneler ve savunucuları işkenceyle gözaltına alındı, 47 kişi hakkında “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na dava açıldı. Dava kapsamında yargılamalar devam ediyor.

 

 

‘HAFIZA’YA ABLUKA

 

700’üncü hafta eylemine yapılan saldırıdan sonra kayıp yakınlarının verdiği adalet mücadelesinin “hafızası” olarak sembol değeri olan Galatasaray Meydanı, polis bariyerleriyle çevrilerek abluka altına alındı. Cumartesi Anneleri’nin meydana girişi ise Beyoğlu Kaymakamlığı’nın yasak kararı gerekçe gösterilerek engellendi. 700’üncü haftadan sonra Cumartesi Anneleri, eylemini İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi binası önünde gerçekleştirdi. Galatasaray Meydanı’nda 160 hafta boyunca süren abluka, 21 Eylül 2021 günü kaldırıldı. Ancak aynı gün, meydan tekrar polis bariyerleriyle ablukaya alındı.

 

 

Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınıyla birlikte Cumartesi Anneleri de 782’nci haftasından itibaren eylemlerini online gerçekleştirdi.

 

MEZARLIK ANMASINDA SALDIRI

 

Uluslararası Zorla Kaybedilenler Günü dolayısıyla 30 Ağustos 2022 tarihinde Altınşehir Kimsesizler Mezarlığı’nda gerçekleştirmek istedikleri açıklama sırasında polis saldırısında gözaltına alınan Cumartesi Anneleri hakkında, “Kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere katılarak ihtara rağmen dağılmama” iddiasıyla dava açıldı. 

 

 AYM’DEN ‘İHLAL’ KARARI 

 

Cumartesi Anneler’nin 700’üncü hafta eylemine dönük polis saldırısı ve ablukaya karşı Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Yapılan başvuruyu 23 Şubat 2023 tarihinde karara bağlayan AYM, 24 yıldır devam eden eylemin kamu düzenini zedelemeyeceğini belirterek, hak ihlali kararı verdi.

   

AYM KARARI UYGULANMIYOR

 

AYM’nin ihlal kararı sonrası 8 Nisan’da Galatasaray Meydanı’nda gerçekleştirmek isteyen Cumartesi Anneleri, bir kez daha engellenerek, polis saldırısıyla gözaltına alındı. Galatasaray Meydanı’ndan ve kayıplarını aramaktan vazgeçmeyen Cumartesi Anneleri, her hafta gittikleri Galatasaray Meydanı’nda polis saldırısına maruz kalıyor. 

 

 

AYM GENEL SEKRETERLİĞİNE BAŞVURU GÜNDEMDE

 

İHD İstanbul Şubesi Başkanı Gülseren Yoleri, yasak kararlarının hukuka uygun olmadığını belirterek, Cumartesi Anneleri’nin sesinin duyulmasını engellemeye çalışıldığını dile getirdi. AYM kararlarının uygulanmasının ülkeyi yöneten tüm kurumların sorumluluğunda olduğunu kaydeden Yoleri, kararın uygulanması için hem valiliğe başvurduklarını hem İçişleri Bakanlığı’ndan randevu talep ettiklerini aktardı. Yoleri, AYM Genel Sekreterliği’ne başvuruda bulunacaklarını ve kararın uygulanması için gerekli girişimlerde bulunmalarını isteyeceklerini söyledi.

 

 

Yoleri, sözlerini şöyle sürdürdü: “Nihayetinde Cumartesi Anneleri, 28 yıldır devlete sürekli suçunu hatırlatıyor. Dolayısıyla devletin reddedemeyeceği bir insanlığa karşı suçtan bahsediyoruz. Devletin işlenen insanlığa karşı suçlarla yüzleşmesini istiyor. Bu suçun üstü örtülmediği gibi failler aradan 40 yılda geçse bulunur, yargılanır, bunun hesabı verilir ya da bunun hesabı sorulur. Bu yüzden de Cumartesi Annelerinin mücadelesine destek vermek, dayanışmak, hepimizin boynunun borcu.”

 

MA / Rukiye Adıgüzel