HABER MERKEZİ – Ortadoğu uzmanı Michael Rubin, kaleme aldığı yazısında, Federe Kürdistan’da Türk-İran darbesinin sürdüğünü ve ABD’nin kayıplara karıştığını belirterek, “KDP'nin aşiret çıkarlarına olan takıntısı, uzun süredir Amerikan makamlarını hüsrana uğrattı” dedi.
Amerikalı tarihçi ve Amerikan Girişim Enstitüsü (American Enterprise Institute) adlı kuruluşta çalışan ve 2002 ile 2004 yılları arasında Amerikan Savunma Bakanlığında İran ve Irak konusunda danışmanlık yapan Michael Rubin, Ortadoğu’yla ilgili kaleme aldığı yazılarla dikkati çekiyor.
Rubin, Federe Kürdistan Bölgesi’nde yaşanan son gelişmelerle ilgili kaleme aldığı yazısı ilgi çekti. Micheal Rubin, ABD’nin Ortadoğu ekseninde ve özellikle Federe Kürdistan Bölgesi’nde etkinliğini yitirmesi ve Türkiye-İran’ın rolünü bölgedeki rolüne vurgu yapan yazısı şöyle:
KDP VE YNK’NİN ÇELİŞKİLERİ
“Irak Kürdistanı kendisini ABD müttefiki olarak gösteriyor. Çıkarları ABD ile örtüştüğünde gerçek bir ortak olması da mümkün. Bununla birlikte, sinsi oyunlar sıklıkla Iraklı Kürt liderlerin Amerikan yanlısı söylemleri ile eylemleri arasında bir tutarsızlığa yol açmaktadır.
Sorunun çoğu yönetici ailelerde. Barzani aşireti ile Talabani ailesi arasındaki bölünme 1970'lerin ortalarına kadar uzanıyor, ancak yirmi yıl sonra bu durum düşmanlığa dönüştü. Mesud Barzani'nin Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Celal Talabani'nin Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK), Kürdistan Bölgesel Hükümeti'nin ilk seçimlerinde neredeyse berabere kaldılar ve ardından iktidar ortağı olmak konusunda anlaştılar. Gelir paylaşımı anlaşmazlıkları ise iç savaşa ve bölgenin etkin bir şekilde ikiye bölünmesine yol açtı. Örneğin 2000 yılında Irak Kürdistanı'nı ilk ziyaret ettiğimde, Erbil'den KYB'nin yönettiği bölgedeki büyük bir şehir olan Süleymaniye'ye seyahat etmeden önce KDP istihbaratından güvenlik izni almam gerekiyordu.
BARZANİ AİLESİ AŞİRETÇİ
İkisini yeniden birleştirmeye yönelik sonraki çabalar gerçek olmaktan çok kozmetik oldu. Temel sorun, Barzani ailesinin tüm söylemlerinde milliyetçi olmaktan çok aşiretçi olmalarıdır; KDP için her şey aile etrafında döner. Hem siyaset hem de iş aile etrafında döner. Celal Talabani, yaşamının ilerleyen dönemlerinde aile menfaatlerini de destekledi, ancak Barzanilerin aşırı uçları ayarında değil. Talabani ayrıca daha geniş bir topluma karşı daha hoşgörülü, ilerici bir tavır aldı; KDP yönetimindeki Erbil ve Duhok şehirlerine kıyasla Süleymaniye'yi karakterize eden genel özgürlükler ve müsamahakarlık bunu yansıtıyor. Başka bir deyişle, her iki bölgedeki Kürtler de hükümetlerinin başarısızlıklarından şikayet ediyor. Süleymaniye'de, yetkililer bunu bir bir çeşit öfkesini atarak kendini rahatlama olarak görüyor ve nadiren müdahale ediyor; Erbil'de aynı şikayetler polis merkezinde dayak ve/veya birkaç yıl hapis cezası ile sonuçlanabilir.
KDP, ABD OPERASYONLARINI BALTALADI
KDP'nin aşiret çıkarlarına olan takıntısı, uzun süredir Amerikan makamlarını hüsrana uğrattı. ABD işgalinin ilk yıllarında, KDP yetkilileri, Tahran'dan kısa vadeli kazanımlar karşılığında İran istihbaratına karşı Amerikan operasyonlarını defalarca baltaladı. Eski Başbakan (ve şimdi de bölge başkanı) Neçirvan Barzani, merhum Kudüs Gücü şefi Kasım Sülemani'ye (Qassem Soleimani) yaklaşmakta olan operasyonlar hakkında bilgi verdi. IŞİD'e karşı savaş sırasında KDP defalarca ekipman talep etti, ancak sağlandığında ya kâr için sattı ya da Kürt rakiplerine karşı kullanmak üzere depoladı. Ve KDP savaşçıları ABD'li özel operatörlerle ortak görevler yürütürken, misyonlarının düzenlenmemiş videolarını tek taraflı olarak yayınladıklarında bazen Amerikalı ortaklarını riske attılar. Son olarak, KDP Başbakanı Mesrur Barzani, yerel gazetecileri Amerikalı diplomatlarla konuşma suçundan casusluk suçlamasıyla hapse attı.
TALABANİ AİLESİ
Celal Talabani’nin ölümü ve eşinde baş gösteren demanstan beridir, YNK'deki ana güçler Talabani'nin oğulları Bafil ve Qubad ile kuzenleri Lahur oldu. Qubad, Mesrur Barzani'nin yardımcısı olarak görev yapıyor. Ancak gerçekte KDP'li Saddam'ın Tarık Aziz'i oldu. Aslında hiçbir güce sahip değildir. Görünüşe göre Mesrur, Kubad Batılı diplomatlara güvence verene kadar beklemekten ve ardından güçsüz Qubad'ı sözünü çiğnemeye zorlayan bir itirazda bulunmaktan zevk alıyor. Bu arada Bafil, KYB'nin liderliğini Lahur ile paylaşıyor, ancak daha üniter bir kontrol istiyor. Ancak Amerikalı yetkililer, yerel istihbarat servislerini yöneten Lahur'u daha güvenilir, zeki, yetkin ve çetin bir mahallede faydalı bir muhatap olarak görüyorlar.
TÜRKİYE VE BARZANİ AİLESİ
Lahur'un Washington ile ilişkisi, kendisini hem Türkiye hem de İran'ın hedefinde bulmasının nedenlerinden biri. Birincisi, Türkiye; Türkiye bir zamanlar Batı için sağlam bir terörle mücadele ortağı iken, Recep Tayyip Erdoğan döneminde ikili bir oyun oynadı. Örneğin, Türk yetkililerin İslam Devleti'ni desteklemediyse de işlerini kolaylaştırdığına dair yeterli kanıt var. ABD buna karşı koymaya çalışıyordu. Bu arada Türkiye, Mesrur ile bağlarını şeytanla yaptığı bir anlaşma ile sağlamlaştırdı. Barzani'nin egemenlik karşılığında kişisel ticari çıkarları. Mesrur Barzani dört yıl önce bağımsızlık için referandumdan söz ederken, bugün bölgesini Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kadar Türk çıkarları için bir koloni haline getirdi. Barzani'nin yolsuzluk ve ihanet için nakit planları, bu arada, Türkiye'nin ortadan kaldırmaya çalıştığı Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ve onun Suriyeli yan kuruluşlarının itibarını artırdı.
Ancak Lahur, bu tür bir eylem için bir engel olmaya devam ediyor. YNK ve Lahur'un kendisi PKK'yı derinden eleştirebilirken, Erdoğan'ın emirleri veya egosu uğruna bir Kürt iç savaşını tetiklemeye çalışıyor. Lahur'un Suriye Kürtleri konusunda ABD'ye yardım etmesi Erdoğan'ı daha da öfkelendiriyor, ancak Mesrur Türkiye'nin emriyle Lahur'u başarılı bir şekilde baltalarsa, ortaya çıkacak ilk sonuç bir İslam Devleti'nin yeniden canlanması olacaktır.
İRAN
Sonra İran meselesi var. Bölgesel diplomatlara göre, son haftalarda Mesrur, İran'da sürgünde yaşayan İran Kürdistan Demokrat Partisi gibi grupları Irak'tan çıkarma taahhüdü karşılığında Lahur'a karşı hamlesine yeşil ışık tutan İran'daki yetkililerle bir anlaşma yapmak için bir aileden bir aracı kullandı. Ancak bu gruplar artık İran'a karşı silahlı direniş göstermiyorlar. Tahran tarihi intikam peşinde ama eylemleri, hareketsiz grupları varlıkları için savaşmaya zorlarsa bölgedeki hassas dengeyi bozma riskiyle karşı karşıya.
ABD UYKUDA
Bu arada ABD tamamen uykuya dalmış görünüyor. Türk gücünün bölgede genişlemesini desteklemek Irak'ı güçlendirmekten çok zayıflatacaktır. Güçlendirilmiş bir Mesrur da Amerika'nın çıkarına olmayacak. En azından, Mesrur hem idari hem de kabile yönetiminde babasından daha az yetenekli. Kişisel düzeyde, Mesrur psikolojik olarak dengesizdir. Kürdistan'ın gelişimini raydan çıkaran dış politika ve itibar krizlerinin çoğu, Masrur'un kişisel planlarından veya küçük intikam arzularından kaynaklanmaktadır.
‘LAHUR’A KARŞI TÜRK VE İRAN DARBESİ’
Başkan Joe Biden, Mesrur ve diğer üst düzey Kürt yetkililerin bölgeye yaptığı çeşitli ziyaretlerde kulağına fısıldadığı İran karşıtı açıklamalara da inanmamalı. KDP sık sık YNK'yi İran yanlısı olmakla eleştirip konuk Amerikalı yetkililere Barzanilerin İran'a karşı kararlı olduğunu söylerken, gerçeklerin bir kaç versiyonu var. KDP'nin İran karşıtı olduğuna inanmak, Hacı Ümran gibi KDP'nin kontrolündeki sınırlar arasında yaptırıma tabi petrolün devasa ticaretini görmezden gelmektir. YNK'nin İran ile açık ilişkisi de sempatiye dönüşmez; daha ziyade yakınlığa dayalı pragmatik konulara odaklanır. Lahur'a karşı Türk ve İran destekli KDP darbesi başarılı olursa, Washington değerli bir istihbarat ve terörle mücadele ortağının yenisini bulmak yerine tümden kaybedecek: İran'ın Kuds Gücü, KDP'ye Amerikan güçlerinin nihai geri çekilmelerini sağlamak için baskı yapacaktır ve Mesrur'un hırsı ya da belki de doğru banka havalesi onu bu durumu kabul etmeye yönlendirecektir.
ABD DALGIN
Biden yönetimi, diplomasiyi ilk sıraya koymak istediklerini söyledi. Diplomasinin bir yönü de Trump gibi müttefiklerini sırtından vurmamayı gerektirir. Ancak Beyaz Saray'daki sessizlik, Biden'in ekibinin, Türkiye ve Tahran'ın Irak Kürdistanı'nın en liberal bölgesini boğmak ve Amerika'nın en önemli bölgesel müttefiklerinden birini devirmek için ortak bir çabasını engelleyemeyecek kadar dalgın olduğunu gösteriyor. Lahur'la yıllar boyunca çatışmalarım oldu ve siyaset, basın ve insan haklarıyla ilgili birçok konuda hâlâ onunla şiddetle aynı fikirde değilim. Ancak bu, özellikle sıradaki kişinin insan hakları, yerel güvenlik ve Amerikan ulusal çıkarları ile ilgili her konuda katlanarak daha kötü olacağından emin olunduğunda, pire için yorgan yakmalık bir neden değildir.