Ekonomik kriz ve kurda yaşanan dalgalanma küçük esnafı bir bir iflasa sürüklüyor. Van Kömürcüler Sitesi’nde bir yılda 62 üyeden 34’ü iflas bayrağı çekti. Esnaf, “Daha önce bir ton kömürü 1000 TL'ye satarken şuan bin 650 TL'ye satıyoruz. Biz kömürü dolar ile alıp TL ile satıyoruz ve bu esnaflar çok büyük bir zarar demek. Bu nedenle insanlar iflas ediyor" bilgisini verdi. 

 

‘BANKALAR KREDİ VERMİYOR’

 

Krizden en çok etkilenen sektörlerden birinin kendi işleri olduğunu savunan Kömürcüler Sitesi Başkanı Hasan Seyhan, dolara yenik düştüklerini söyledi. Krizden kaynaklı kömürün az getirildiğini dile getiren Seyhan, “Biz kömürü dolar üzerinden almaktayız. Doların hali zaten biliniyor. Daha önce bir ton kömürü bin TL'ye satarken şuan bin 650 liraya satmaktayız. Dolardaki dalgalanmalardan dolayı mecburen fiyatlarda artışlar oluyor. Kömürcülerin zararı diğer yıllara oranla çok daha fazladır. Van Kömürcüler Sitesi’nin şuanda iflasın eşiğine gelmiştir. Ekonomik durum böyle devam ederse burada hiçbir esnaf ayakta kalamaz. Zaten işlerimiz her yıl erimeye başlamıştı ama bu yıl yaşanan krizle beraber üç kat daha eridi. İthalatçı firmalar da bize borç vermemekle birlikte kömürü dolar kuru üzerinden satıyor. Yine bankalar da şuan bize bütün kredileri kapatmış durumda. Bankalardan  teminatlarımızı dahi alamıyoruz. İflasın eşiğindeyiz” dedi.

 

'ÜYE SAYIMIZ DÜŞTÜ'

 

Geçen yıl bu aylarda bin ila 2 bin ton arasında kömür sattıklarını ancak bu yıl 120 ton kömür dahi satamadığını belirten Seyhan, satmak için getirdiği üç kamyon kömürden sadece birini sattığını iki kamyonun da depoda bekletildiğini dile getirdi. Halkın alım gücünün yaşanan ekonomik krizlerden dolayı dibe vurduğunu hatırlatan Seyhan, “Her gün dolardaki dalgalanmalardan ötürü halkta da alım gücü dibe vurdu. İnsan ithal kömürdense ucuz olduğu için yerli kömür almaya başladılar. Eskiden site içerisinde üye sayımızı 62’ydi şimdi 28’e düştü. Bu azalmaların tek bir sebebi iflastır. İnsanlar iş yapamadığı için yanında çalışan işçilerin bile parasını ödeyemiyor. Bunu yapamadığı için de iflasını verip kapısına kilit vuruyor. Kimisi sırf borçlarından dolayı başka şehirlere kaçmak zorunda kaldılar. Bu çok zor bir durumdur” diye konuştu.

 

‘HALK ADIMINI ATMAKTA KORKUYOR’

 

Doğalgaz ve elektriğe gelen yüksek zamların halkı kömüre yönlendirdiğini ancak aynı oranda zammı gördüğünde geri adım attığını ifade eden Seyhan, şöyle devam etti: “Kömürde aynı şekilde dolar üzerinden almaktayız. Sadece doğal gaz ve elektrik zam yemedi kömür de azımsanmayacak derece zamlandı.  ‘Doğal gaz ve elektrik pahalıdır ama kömür ucuzdur’ diye bir şey yok. Hepsi aynı orandan zamlandı. Halk fiyatlardaki artıştan dolayı korkudan siteye adımını bile atamıyor. Halkın büyük bir çoğunluğu Sosyal Yardımlaşma Vakfı’nın dağıtmış olduğu yardım kömürlerine yöneldi. Şuan yardım kömürü dedikleri kömür madenlerdeki en kalitesiz kömürdür ve buna halka dağıtıyorlar. Yardım kömürü hem sağlık hem de ekonomik açıdan zarardan başka bir şey değildir. Devlet yardım kömürlerinin nakliyesine verdiği bu parayı halka dağıtsa, halkın yüzde 90’ı memnun kalır ve yardım kömürünü almaya ihtiyaç dahi duymaz. Yardım kömürlerini halka dağıtmaktan ve halkın sağlığına zarar vermektense alternatif yollar ile bu kömürü başka bir şekilde kullanarak enerjiye çevrilmesi daha yararlı olur.”  

 

 ‘YARDIM KÖMÜRLERİNİ SATIYORLAR’

 

Kömürcüler sitesinde esnaflık yapan Mehmet Kapar da, borçlarını ve işçilerinin aylıklarını dahi ödeyemez duruma geldiklerini vurgulayarak, “Gecen yıl tam da bu zamanlar 900 tona yakın kömür satmıştım. Bu yıl ise 100 ton dahi satabilmiş değilim. Getirdiğim kömürler olduğu gibi duruyor. Biz sattığımız kömürü de zararına sattığımız halde bile kimse alamıyor. Bir yandan da yardım kömürlerini piyasada satmaya başladılar. Bu durum işimizi olumsuz etkiliyor. Her sabah zamla uyanmaktan bıktık. Kömürcü esnaflar olarak mahvolmuş durumdayız. Kömür fiyatı yüksek olduğu için insanlar alamıyor. Fakir insanlar nasıl gelip burada bir ton kömür alsın. İnsanlar bu kış nasıl ısınacaklar bilmiyoruz" diye konuştu. 

 

'İFLAS BAYRAĞINI ÇEKMEYE AZ KALDI'

 

Dolardaki dalgalanmaların kömür piyasasını alt üst ettiğini ifade eden esnaf Hacı Fahrettin Yakut ise, şunları söyledi: “Devlet vergilerimizi arttırıyor ama biz iş yapamıyoruz. Site esnafı olarak sabahtan akşama kadar boş boş oturuyoruz. Dolar sürekli yükseldiği için TL'nin hiçbir değeri kalmadı. Bu durumda iş olur mu? İşlerimiz ilerlemek bir yana sürekli geriye doğru gidiyor. Dolardan aldığımız malı TL üzerinden satıyoruz. Bu zaten başlı başına bir zarar nedenidir. Malı aldığımız vakit dolardan zarar ediyoruz, sattığımız vakit ise TL'den zarar ediyoruz. Nereden bakarsan bak her yönü ile zarar etmekteyiz. Kömürcüler sitesindeki bütün esnaf perişan durumdadır. Burada birçok işyeri iş yapamadığı için kapattı. Biz geriye kalanlar ise elimizdeki sermayeden tüketiyoruz. Bu sermaye bittiği anda bizler de iflas bayrağını çekeceğiz.” 

 

MA / Berzan Güneş