DİYARBAKIR - Diyarbakır’ın ekonomisinde önemli bir yer tutan ve bir zamanlar adım atılacak yerin bulunmadığı Eski Hal’de bugünlerde işler kesat. Hükümetin zamlarla kendini kurtarmaya çalıştığını belirten esnaf, ekonominin gidişatını “Bu daha lêlêdir, bunun lolosu da var” sözleriyle açıklıyor.
Türkiye’de yaşanan ekonomik krizden yurttaşlarla birlikte esnaflar da etkileniyor. Akaryakıt, sigara, elektrik, doğalgaz ve gıda maddelerine yüksek oranlarda zam yapılırken, yurttaşlar, pazarda ve marketlerde istediğini alamıyor, esnaflar da iş yapamadığı için ya kepenk kapatıyor ya da gün boyunca iş yerinin önünde müşterinin gelmesini bekliyor. Diyarbakır'ın Yenişehir ilçesinde bulunan Eski Hal esnafı da ekonomik kriz nedeniyle zor günler geçiriyor. Diyarbakır ekonomisinde önemli yer tutan, kırsal mahalle sakinlerinin alışveriş yaptığı ve yoğunluğun hiç eksik olmadığı Eski Hal, bugünlerde çok sakin. Eski Hal’de mikrofon uzattığımız esnaf, şikayetçi, dertli ve kara kara düşünüyor.
‘ESKİ HALDE HAL Mİ KALDI?’
Tütün satarak geçimini sağlamaya çalışan Cezayir Suna (35), çocukluğundan beri çalıştığı Eski Hal'deki durumu “Hal’de hal mi kaldı artık” sözleriyle anlatıyor. Suna, “Halimizi görüyorsunuz. Halkın hali ortada, kimsede para kalmadı. Doların artmasıyla işlerimiz de bozuldu. İnsanlar sabahtan akşama kadar kahvelerde oturuyor. Bunlar hükümetten kaynaklanıyor” dedi.
Yaşanan zamlara karşı esnafın birlik olup ses çıkarması gerektiğini belirten Suna, “Eskiden işler iyiydi, herkes çocuklarının arasına giderken ekmekle gidiyordu. Sabahtan akşama kadar halk burada ama iş yok. Bir sigara 20 lira olmuş, neyi alsın, neyi almasın. Halkın seçtiği birine kayyum atarsan bunu kimse kabul etmez ve bu ekonomiyi de etkiliyor. Kim halka hizmet ediyorsa, o başa gelir. Zorla hükmederek bir yere varılmaz. Eskiden tütün getirip satıyorduk. Evimize ekmek götürüyorduk, sonra satışına yasak getirdiler, kaçak diyorlar. Fabrika yok, iş yok, ne yapalım? Binlerce insan bu işten ekmek yiyor” şeklinde konuştu.
‘BU ZAMLARIN SONU GELMEYECEK Mİ?’
Sebze satan esnaf Mehmet Tatlı da 15 yıldır bu işi yaptığını belirterek, 3 yıldır neredeyse aile ekonomisine bir tuğla dahi koyamadığını ifade etti. Daha önce işlerinin yoğun olduğunu, dükkânlarının bulunduğu alanda adım atılacak yer bulamadıklarını hatırlatan Tatlı, “Eskiden güzeldi, şimdi idaremizi yapamıyoruz. Satış yok. Eskiden ucuzluk vardı. Şimdilerde ise her şey pahalı olmuş. Bir şey satın alamıyorsun” diye konuştu. Aylık yapılan zamların haftalığa düştüğünü kaydeden Tatlı, “Bir ayda kaç kere zam yapıldı? Benzin ve mazota zam yapıldı mı, her şey pahalı hale geliyor. Nereye kadar zam yapılacak? Bu zamların sonu gelmeyecek mi? Yeter artık!” dedi.
40 YILIK ESNAF: NE YAPABİLİRİZ?
Esnaf Abdullah Demir de, 40 yıldır gıda maddelerini satıyor. Demir, Eski Hal’in geçmişini hatırlatarak, haftalık yapılan zamlardan kaynaklı iş yapamaz duruma geldiklerine dikkat çekiyor. Yapılan zamların yüzdeliğine işaret eden Demir, “Ayda bir her ürüne yüzde 5 civarı zam yapılıyor. Halkın alım gücü düşük olduğu için satın alamıyor. Bir ay önce 18 kiloluk yağ tenekesi 130 liraydı, şimdi ise 5 lira zam geldi. 135 lira oldu. Bir yıl içinde ise her şeye hemen hemen yüzde 100 zam geldi. Eskiden pirincin torbası 47 lira civarıydı, şimdi 80 lirayı buldu. Benzin, akaryakıta zam yapıldığında nakliyeye de yansıyor, sonrada bize, oradan da halka yansıyor. Bizim yapabileceğimiz bir şey de yok. Ne yapabiliriz” diye sordu.
‘BÖYLE GİDERSE KAPATACAĞIZ’
İş yerinin bulunduğu Eski Hal’in köylülerin alış veriş yaptığı yer olduğunu kaydeden Demir, “Eskiden çok daha kalabalıktı şimdi kimse kalmadı. Eskiden tanıdıklara, dostlara, akrabalara borçla ürün veriyorduk ama şimdi veremiyoruz. Keyiflerine göre zam yapıyorlar. Son iki yıldır zar zor geçiniyoruz, iş yok, işsizlik başını almış gidiyor. Böyle devam ederse dükkanı kapatacağız” dedi.
‘BU DAHA LÊLÊDİR BUNUN LOLOSU DA VAR’
Taşımacılık yapan Serhildan Kaya da, hükümetin zamlar ile kendini kurtarmaya çalıştığını belirterek, ekonominin gidişatını “Bu daha lêlêdir, bunun lolosu da var” sözleriyle ifade etti.
24 yıllık esnaf Fahri Suna ise, esnaflığı boyunca en zor dönemi yaşadığını kaydederek, “Daha önce işlerimiz iyiydi, idare ediyorduk. Her şey pahalılaştıkça işimiz de kalmadı. Elbiselerimiz elimizde kaldı. Kriz var, her gün bir şeylere zam yapılıyor” dedi.
MA / Fethi Balaman