Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) dün yapılan görüşmeler sonrası 2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi, AKP ve MHP oylarıyla kabul edildi. Yapılan oylamada 488 milletvekili oy kullanırken 329 vekil “kabul”, 159 vekil “ret” oyu verdi. Kabul edilen bütçeye göre en büyük payı 468,3 milyar TL Hazine ve Maliye Bakanlığı alırken, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı ile ofislerine ise 3 milyar 152 milyon 937 bin TL ödenek tahsis edildi. Ekonomist Özgür Müftüoğlu bütçe kanununa dair değerlendirmelerde bulundu.

 

DİYANET’E 11,5 MİLYAR

 

Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan sonra en çok payı 125,8 milyar lirayla Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve 125,4 milyar TL’yle Milli Eğitim Bakanlığı takip etti. Bütçeden Sağlık Bakanlığı’na 58,6 milyar TL, Milli Savunma Bakanlığı’na 53,9 Milyar TL, Tarım ve Orman Bakanlığı’na ise 40,3 milyar TL aktarıldı. Bakanlıklar dışında Jandarma Genel Komutanlığı’na 23 milyar TL kaynak ayrılırken 11 bakanlıktan daha fazla pay alan Diyanet İşleri Başkanlığı’na 11,5 milyar TL, TBMM’ye 1,7 milyar TL, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı’na ise 2,2 milyar TL kaynak ayrıldı.

 

YATIRIM BÜTÇESİ AZALDI

 

Cumhurbaşkanlığınca sunulan bütçe teklifinde, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerine 949 milyar 25 milyon 615 bin TL, özel bütçeli idarelere 73 milyar 771 milyon 848 bin TL, düzenleyici ve denetleyici kurumlara 6 milyar 536 milyon 982 bin TL ödenek verildiği kaydedildi. 2019 yılı bütçesinde 65 milyar 78 milyon TL olan yatırım ödenekleri ise 2020 yılı bütçesinde yüzde 1,5 azalışla 64 milyar 85 milyon TL olarak kabul edildi. Yedek ödenekler için ise 2019 yılı bütçesine göre 2020 yılı bütçe teklifinde yüzde 11,4 artışla 8 milyar 764 milyon TL ödenek ayrıldı.

 

VERGİ GELİRLERİNDE ARTIŞ

 

2020 yılı bütçesine gelirler açısından bakıldığında bütçe gelirlerinin 2019 yılı bütçesine göre yüzde 10,3 artışla 956 milyar 588 milyon TL olarak öngörüldü. Gelirler içerisinde vergi gelirlerinin 2019 yılına göre yüzde 17,5 artışla 784 milyar 602 milyon TL, vergi dışı diğer gelirlerin ise yüzde 11,1 azalışla 152 milyar 33 milyon TL olarak tahmin edildi. Vergi gelirlerinin detayında ise çeşitli vergilerin 2020 yılı bütçesinde öngörülen miktarları ile vergi gelirleri içindeki payları şöyle: Gelir vergisi: 182,1 milyar TL (yüzde 23,2), kurumlar vergisi: 89,4 milyar TL (yüzde 11,4), özel tüketim vergisi: 175,2 milyar TL (yüzde 22,3), dahilde alınan KDV: 57,8 milyar TL (yüzde 7,4), ithalde alınan KDV: 158,1 milyar TL (yüzde 20,2), motorlu taşıtlar vergisi: 17,4 milyar TL (yüzde 2,2), banka ve sigorta muameleleri vergisi: 25,0 milyar TL (yüzde 3,2), 2020 yılı bütçe teklifinde de 10 milyar TL özelleştirme geliri hedeflendi. 

 

SOSYAL YARDIMLARA 69,5 MİLYAR

 

Sosyal güvenlik sistemine yapılacak transferler için 2019 yılında merkezi yönetim bütçesinden 188,2 milyar TL ödenek ayrılırken, 2020 yılı bütçesinde ise 225,6 milyar TL olarak ayrıldı. Öte yandan, 2020 yılı bütçe teklifinde sosyal yardımlar için 69,5 milyar TL,  kamu-özel iş birliği projeleri için ise 18,9 milyar TL ödenek belirlendi. 

 

EĞİTİMİN PAYI DÜŞTÜ

 

Bütçe içindeki payları açısından önemli bazı oransal değişim detaylarına bakıldığında ise, 2020 yılı bütçe teklifinde; 2019 yılı bütçesine göre; sağlığın payının yüzde 16,3’den yüzde 17,2’ye, tarımın payının yüzde 2,8’den yüzde 3,1’e yükseldiği, yatırım ödeneklerinin payının yüzde 6,8’den yüzde 5,9’a, eğitimin payının yüzde 16,8’den yüzde 16,1’e, sosyal yardımların payının ise yüzde 6,5’den yüzde 6,3’e düştüğü görülmektedir.     

 

‘TOPLUM YOKSULLAŞACAK’

 

Bütçenin daha önceki bütçelerde olduğu gibi yangından mal kaçırırcasına çıkarıldığını belirten Müftüoğlu, “Toplumun büyük bir kısmı bu bütçenin kendisine ne getirdiğini ne götürdüğünü bilmiyor. Dolayısıyla son derece antidemokratik bir ortamda gerçekleşmiş, toplumun kaynaklarını siyasi iktidarın kendi istediği gibi kullanmasını sağlayan bir bütçe meclisten geçti” dedi. Bütçenin gelirlerinin büyük ölçüde toplumdan alınacağını ifade eden Müftüoğlu, şunları söyledi: “Önümüzdeki dönemde hem vergilerdeki hem diğer kalemlerdeki artış topluma yansıyacak. Satın aldığımız ürünleri ya da cebimize giren gelirleri daha da düşürecek. Bu da iktidar ve bir avuç sermayedarın bütçeden nemalanmasına, toplumun büyük kesiminin de yoksullaşmasına neden olacak.” 

 

‘TÜRKİYE ÇORAKLAŞACAK’

 

Suriye ve Libya’daki çatışma süreçlerinden kaynaklı bütçede önemli bir payı silah sanayine aktarıldığına dikkati çeken Müftüoğlu, “Büyük pay silahlanmaya aktığı için toplumun temel ihtiyaçları olan eğitim, sağlık, yatırım gibi alanlara kaynak kalmıyor. Emeklilikte yaşa takılanlarda gördüğümüz gibi ‘bütçede açık oluyor’ denilerek insanların kazanılmış hakları dahi verilmiyor” diye belirtti. Türkiye’nin yatırım yapmak yerine Kanal İstanbul gibi hayali projelerle oyalandığını aktaran Müftüoğlu, sözlerini şöyle tamamladı: “Türkiye’nin üretime yönelik yatırıma ihtiyacı var. Türkiye küresel süreç içerisinde bundan önceki dönemlere göre daha geri bir yere düştü. Gelecek dönem Türkiye eldeki kamu arazilerinin, kaynaklarının satıldığı, bir yağma alanı haline gelecektir. Bu durum ülkeyi daha da çoraklaştıracak.”

 

MA / Tolga Güney