İSTANBUL - Türkiye’de ilk kadın Genel Yayın Yönetmeni olan Gurbetelli Ersöz’ün arkadaşları ve ardılları, O'nun cesur kaleminin baskılara rağmen yılmadan yazmasının, özgür basında çalışan bütün kadınlara hakikati yazma sorumluluğu verdiğini söyledi.
Savaşın yakıcı gerçekliği karşısında 1990’lı yılların karanlığını aydınlığa dönüştürmek için kalemine sarılan Gurbetelli Ersöz, Türkiye’nin ilk kadın Genel Yayın Yönetmenliğini üstlendi. Gerçekleri kaleme almayı görev edinen Ersöz, aynı zamanda erk sisteme karşı bir başkaldırının adı olarak tarihe geçti. “Erkekle savaşmak kadar, kadını kendimden başlatarak güzelleştireceğim” diyen Ersöz, Kürt bir kadın olarak Türkiye’de bir ilk olmayı şu sözlerle açıkladı: “Tabii ki, bir Kürt kadının Genel Yayın Yönetmeni olması çok önemli, son yıllarda Kürt kadını erkekten çok daha fazla mesafe kat etti. Benim bugün geldiğim yer kendi özel gayretimin yanı sıra bununla da bağlantılı.”
1965 yılında Elazığ’ın Palu ilçesine bağlı bir dağ köyü olan Ziver’de dünyaya gelen Ersöz, ilkokulu birincillikle bitirdi, ortaokula gitmek istedi ancak bu karar köylüler tarafından hoş karşılanmadı. Babasının desteğini de alan Ersöz, imkansızı başardı, ortaokulu okumak için Adana'ya gitti.
Lise yıllarında Hukuk ya da Uluslararası İlişkiler okumak isteyen Ersöz, Kimya bölümünü kazandı. Yüksek lisansını "Çevre ve Enerji" konusunda tamamlayan Ersöz, Çukurova Üniversitesi'nde araştırma görevlisi olarak çalıştı. Siyasi düşünceleri nedeniyle 1989’da tutuklanan ve ağır işkencelere maruz kalan Ersöz, Nisan 1993 yılında tahliye edildikten sonra Özgür Gündem gazetesinde Genel Yayın Yönetmeni olarak çalışmaya başladı. Türkiye’nin ilk kadın Genel Yayın Yönetmeni olarak bir ilke imza atan Ersöz, yürüttüğü gazetecilik faaliyetleri gerekçe gösterilerek hakkında verilen hapis cezası nedeniyle, 1995’te yönünü “Yüreğimi nakşettim” dediği dağlara çevirdi. 7 Ekim 1997 yılında Federe Kürdistan Bölgesi’nde yaşanan bir çatışmada yaşamını yitiren Ersöz’ün arkasında bıraktığı miras ve direniş ruhu, bugün gerçeklerin peşinde koşan yüzlerce kadın gazeteciye emanet.
Ersöz’ün yaşamını yitirdiği 7 Ekim, Kürt kadın gazeteciler tarafından 2014’ten bu yana “Kürt Kadın Gazeteciler Günü” olarak kutlanıyor. Tanıştığı tüm insanlarda büyük etkiler bırakan Gurbetelli Ersöz’ü tanıma şansı olan İnsan Hakları Derneği (İHD) Eş Genel Başkanı Eren Keskin ile Yeni Yaşam Gazetesi editörü Gülcan Dereli anlattı.
CESUR BİR KADIN
Bir dönem Özgür Gündem Gazetesi’nin Eş Genel Yayın Yönetmenliğini yapan İHD Eş Genel Başkanı Eren Keskin, Özgür Gündem’in kuruluş aşamasında gazetenin avukatı olduğunu belirtti. Ersöz’ü ve Kürt kadın gazeteciliğini bu süreçte yakından tanıdığını belirten Keskin, Gurbetelli Ersöz için "Tanıdığım en cesur ve güçlü kadındı" dedi. Yeni yayın hayatına başlayan ve ilk kez bölgede yaşanan hak ihlallerini ilk elden yayınlayan Özgür Gündem Gazetesi’nin anlam ve önemine dikkat çeken Keskin, "90'larda bölgede kontrgerilla faaliyetleri, kaçırılmalar büyük hak ihlallerinin oluyordu. Bu süreçte Özgür Gündem'in ortaya çıkışı bir devrim niteliğindeydi. Hem ilk kadın Genel Yayın Yönetmenin olması son derece önemli hem de baştan beri tehlikeye açık bir gazetenin genel yayın yönetmeninin bir kadın olarak yer alması son derece önemliydi” diye konuştu.
GÜÇLÜ VE KARARLI
Ersöz’ün, cesur ve kararlı duruşuyla kadın gazetecilerin önünü açtığını ifade eden Keskin, şöyle devam etti: “Gurbetlli ile ilgili hatırladığım hep şu olmuştur; insanlarla eşit ilişki kuran güçlü, kararlı ama karşısındakine de hep bir söz hakkı veren biriydi. Bizim kamuoyunda bilinen bir resmimiz vardı. Bizim de gazetenin düzenlediği bir kokteylde çekilmişti. Orada ben Gurbetelli ve kardeşiyle birlikte idik. Kardeşine olan sevgisi ve ona bağlılığı çok büyüktü. O resim çekilirken, biz Gurbetelli’nin tıp fakültesinde okuyan ama silahlı mücadeleye katılma kararı alan kardeşi ile konuşmuştuk. Gurbetelli, kardeşine doktor olarak da halkına hizmet edebilirsin diye önerilerde bulunuyordu. Kardeşi gitmeye karar verdi. Ancak giderken bir grupla birlikte katledildiler. Kardeşine bağlılığı hep sürdü. Zaten onu anlatan bir kitapta da kardeşinden bahseder. Aklımda hep kardeşine olan sevgisiyle kaldı. "
GÜVEN KAYNAĞI OLDU
İnsanların gözaltında kaybedildiğini, işkenceyle öldürüldüğünü yazabilen bir gazetenin başına Ersöz'ün gelmesinin kadınlar için bir güven kaynağı olduğunu kaydeden Keskin, "Bu onun ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor” diye konuştu. O süreçte gazeteciliği çok aktif yapmasa da isminin Özgür Gündem Genel Yayın Yönetmeni olarak yazıldığını aktaran Keskin, bu görevi Ersöz ve Kürt Aydını Musa Anter’e olan gönül borcunu ödemek için kabul ettiğini söyledi.
KADIN BAKIŞ AÇISI
Basında erkek egemen dilin hakim olduğunu aktaran Keskin, Ersöz'ün Kürt basınında kadın bakış açısının gelişmesine öncülük ettiğini vurguladı. İlk kez kadına yönelik şiddet ve devlet kaynaklı kadına yönelik şiddet haberlerinin Özgür Gündem Gazetesi’nde yayınlandığını belirten Keskin, "Eğer bugün siz kadınların maruz kaldığı şiddete dair haber yapacaksanız 90’lardan itibaren bir çalışma yapmalısınız. Özgür Gündem’i okumadan, araştırmadan bu çalışmayı yapamazsınız. Çünkü eksik kalır. Gurbetelli’nin gerçekten bunda çok büyük bir katkısı oldu" diye belirtti.
HAKİKATİN İZİNDE
Ersöz’ün üniversite yıllarında gördüğü baskılar nedeniyle hakikati yazmaya yöneldiğini ifade eden Yeni Yaşam Gazetesi editörü Gülcan Dereli ise “Ersöz, bu hakikat uğruna canını feda etti” diye konuştu. Ersöz’den devir aldıkları mirası sürdürmek için hakikati yazmaya devam edeceklerini vurgulayan Dereli, Kürt halkına uygulanan baskı ve zulüm politikalarının açığa çıkmasında Ersöz’ün büyük rolü olduğunu belirtti. Dereli, Ersöz'ün özgür basında ilk kadın gazeteci Genel Yayın Yönetmeni olması da kendileri için büyük bir onur olduğunun altını çizdi.
KÜRT BASINININ MİHENK TAŞI
“Gurbetelli Kürt basınının mihenk taşıdır” diyen Dereli, tüm baskılara rağmen onun cesur kalemi ve yılmadan yazması, Kürt kadın gazetecilere hakikati yazma konusunda büyük bir sorumluluk yüklediğini kaydetti. Kürt sorununu inkar edenlerin günümüzde de Kürtlere hiçbir kamu alanında Kürtçe hizmet vermediğini dile getiren Dereli, "‘Kürt sorunu yoktur’ diyenler, Konya’da sırf Kürt oldukları için 7 kişi katledildi. Kürtleri helikopterden atabilecek kadar vahşileştiler. Şuan birçok gazeteci Gurbetelli'den devir aldığı kalemle hakikati halka ulaştırma sorumluluğunu üstlenmiş. Sadece Kürt kadınları için değil, Türkiye ve dünyanın birçok yerine kadınlar, Ersöz’ün mirasını devir almış bütün engellemelere, katledilmeye rağmen hakikati yazmak için büyük bir mücadele sergiliyorlar. Bu mücadele bugünde yarında devam edecek" dedi.
MA / Esra Solin Dal