Urfa-Viranşehir karayolunun 61’inci kilometresinin güneyine düşen, eski kale olarak da bilinen tarihi Çemdînê (Çemdin Kalesi) bakımsızlıktan yok olmaya yüz tutmuş. Viranşehir ilçesine 28 kilometre uzaklıkta olan kale, günümüze kadar varlığını korusa da, bakımsızlıktan her gün biraz daha harabeye dönüyor. Kale, Newala Çori, Göbeklitepe, Soğmatar'dan başlayıp Rojava'ya uzanan Fırat Nehri kıyısı boyunca sıralanan, dünyanın bilinen en eski yaşam hattı boyunda. Soğmatar'ın 50 kilometre kuzeyinde yer alan tarihi merkez, Eyyubiler döneminde inşa edilmiş. 

 

Bölgede 1182 ve 1239 yılları arasında yaşayan Eyyübiler’e uzanan kalenin, savunma ve konaklama amaçlı yapıldığı düşünülüyor. Bir türbeye de ev sahipliği yapan kaledeki türbenin kitabesinde, peygamber soyundan İbrahim oğlu Mesut Ali'nin kabri olduğu yazılıyor. 

 

MAĞARA YAŞAMI AKTİF

 

Kale, dış sur ve oyulan kayanın oluşturduğu savunma hendeği ile çevrelenmiş. Surların inşasında yontulmuş bazalt taşı kullanılırken, surların yüksekliği 15 metre. Kalenin batıdaki girişi altında irili ufaklı bin 500 tane mağara, 200'e yakın da sarnıcın olduğu tahmin ediliyor. Bu mağaralardan hala aktif olarak kullanılan 100'e yakın mağarada çevre köylerde bulunan yurttaşların bir kısmı hala yaşamlarını sürdürürken, kimi de hayvanlarını ve yemlerini koydukları ahır olarak kullanıyor. 

 

8 MAHALLENİN ORTASINDA

 

Kalenin etrafında Hello Bello, Trovik, Sambar, Kurm Xazal, Sendebelan, Ernebi, Rixanik ve kale ile aynı ada sahip Kela Çemdînê adında 8 mahalle bulunuyor. Her köyde 250'ye yakın nüfus yaşıyor. Kale en ciddi restorasyonunu Memlükler döneminde yaşarken o tarihten bu yana kalede, sadece bir kaç defa kaleden düşen taşların toplanması için çalışma yapılmış. 

 

YOL VAR AMA...

 

Çevre köylerde yaşayan yurttaşlardan Hacı Bilir, kale etrafında en son 2015 yılında küçük bir çalışmanın yapıldığını, ancak restorasyon yapılmadığını söyledi. Kela Çemdînê'ye ve buradan Harran'a kadar uzanan bir turist yolu yapıldığını ifade eden Bilir,  bu yol üzerinde bulunan tarihi kalıntılara yönelik bir çalışmanın yapılmamasına tepki göstererek, "Bir yol yapıldı, ancak kalenin son hali ortada. Buralarda uzun zamandır çalışma yapılmıyor. Kale harabeye dönmüş durumda " dedi.