DİYARBAKIR – PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik tecridin sonlandırılması talebiyle 5 Eylül 2016’da 50 Kürt siyasetçi, aydın ve sanatçının yer aldığı açlık grevinin 5’inci yılı. Dönem dönem yapılan eylemlerle avukatları ve ailesinin Öcalan’la görüşmesi sağlansa da İmralı’da ‘mutlak tecrit’ hala devrede. 

 

21 yıldır tutulan İmralı Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik tecrit politikası devam ediyor. Farklı tarihlerde siyasi tutukluların ve siyasetçilerin gerçekleştirdiği açlık grevleri ve ölüm orucu eylemleri ile görüşme olanakları sağlansa da akabinde tecrit politikasına devam edildi. Açlık grevi ve ölüm orucu eylemleri Kürt özgürlük mücadelesi tarihinde ilk olarak 14 Temmuz 1982’de yer almaya başladı. 12 Eylül darbesi sonrası Diyarbakır Cezaevi’ndeki işkencelere karşı geliştirilen bu eylem biçimi daha sonra Kürt sivil siyaseti ve cezaevlerindeki tutsaklarca diğer seçenekler ortadan kalktığında başvurulan bir yöntem oldu.

 

Öcalan’ın ailesi ve avukatları ile görüşmesi ve diyalog kanalarının açılması amacıyla girilen bugün açlık grevi eylemlerinden biri 12 Eylül 2012’de başladı. Cezaevlerindeki binlerce girdiği ve 67 gün süren eylem, Öcalan ile görüşme olanaklarının sağlanması ile sonlandırıldı. Bu görüşme, “çözüm süreci”nin kapısını araladı. Fakat sürecin AKP iktidarı eliyle sonlandırılması akabinde Öcalan’la görüşmeler yeniden engellenmeye başlandı. 

 

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 5 Nisan 2015 çözüm sürecinin rafa kaldırıldığı yönündeki açıklaması, çözüm sürecinden güvenlikçi politikaya dönüleceğinin açık ilanı oldu. 

 

Kürt sorununa yaklaşımı İmralı üzerindeki tecrit-görüşme karşıtlığı üzerinden değerlendiren Kürt siyasi hareketi, çözüm sürecine geri dönülmesi yönündeki beyanlarını sıklıkla dile getirdi. Yaşanan tıkanıklığı açmak amacıyla çözüm sürecinin rafa kaldırılmasından sonra İmralı’ya gidişine izin verilmeyen İmralı Heyeti’nde yer alan HDP Milletvekili Pervin Buldan tekrar görüşmelerin gerçekleştirilmesi ve sürecin gelişmesi için hükümete “Tekrar gitmeye hazırız” çağrısında bulunsa da, bu çağrı yanıtsız bırakıldı. 

 

YANIT TUTUKLAMALAR VE KAYYIMLART 

 

Kürt siyasetçilere yönelik kapsamlı operasyonlar, kent merkezlerine taşınan çatışmalar çözüm yönündeki beklentilerin hükümetin gündeminde olmadığının aleni göstergesi oldu. Dönemin HDP Eş Genel Başkanları Figen Yüksekdağ ve Selahattin Demirtaş ile birlikte partili bazı vekillerin yanı sıra İmralı Heyeti’nde yer alan İdris Baluken gibi isimlerin cezaevine, belediyelere kayyım atamalarına başlandı. 

 

50 İSİM AÇLIK GREVİNE GİRDİ

 

İktidarın çözümsüzlüğü derinleştiren bu adımlarına karşı Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı Leyla Güven, Demokrasi ve Barış Partisi (DBP) Eş Genel Başkanı Sebahat Tuncel, İmralı Heyeti üyelerinden Ceylan Bağrıyanık, Van Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Bekir Kaya, Öcalan'ın avukatları Ebru Günay ve Cengiz Çiçek ile gazeteci, yazar, sanatçılarında aralarında bulunduğu 50 isim, 5 Eylül 2016 tarihinde tecridin sonlandırılması amacıyla Diyarbakır’da açlık grevine başladı.

 

EYLEM CEZAEVLERİNE YAYILDI

 

Başlatılan eyleme kısa bir süre sonra cezaevlerinde bulunan PKK ve PAJK’lı tutuklularında destek vermesi verdi. 7 farklı cezaevinden 35 tutuklu açlık grevine katıldı. Açlık grevi ile birlikte kamuoyunda büyüyen tepkiler karşısında İmralı’nın kapıları bir kez daha açılmak zorunda kalındı.

 

‘İSTERLERSE SORUN 6 AYDA ÇÖZÜLÜR’

 

Eylemlerin devam ettiği 11 Eylül günü kardeşi Mehmet Öcalan İmralı Adası’na giderek PKK lideri ile bir saatlik bir görüşme gerçekleştirdi. Bu görüşmede Abdullah Öcalan hükümete “Devlet isterse 6 ayda bu sorun çözülür” mesajını iletti. 

 

Öcalan’ın grevin sonlandırılması yönündeki mesajı doğrultusunda açlık grevi sonlandırdı. Fakat devletin Öcalan’ın çağrısına yanıtı tecridi sürdürmek oldu. Tecrit politikası ile eşgüdümlü olarak ise, 90’lı yılların izlenen güvenlik stratejisine geri dönüp, bu yönde adımlar atıldı.

 

LEYLA GÜVEN FİTİLİ ATEŞLEDİ 

 

Türkiye’nin Efrin saldırısını eleştirdiği için tutuklanıp cezaevine konulan Leyla Güven, cezaevinde iken 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan genel seçimlerde HDP’den Hakkari Milletvekili seçildi. Güven, seçilmiş olmasına rağmen tahliye edilmedi.  

 

Diyarbakır Kadın Cezaevi’nde tutuklu bulunan Güven, 7 Kasım 2018’de Öcalan’a uygulanan tecridi protesto ederek, süresiz-dönüşümsüz açlık grevine başladığını duyurdu. Leyla Güven’in tecride karşı başlattığı eylemi  birçok demokratik örgüt tarafından sahiplenildi. Sokaklara çıkan halk ise "Güven’in talebi talebimizdir" diyerek, Öcalan üzerindeki tecridin kaldırılmasını istedi. Bu çağrılar sonrası HDP, Güven’in açlık grevinin 11’inci gününde Diyarbakır, Van, Hakkari, Urfa ve Adana'da dayanışma eylemleri başlattı. 

 

Türkiye ve bölgedeki cezaevlerinde bulunan yüzlerce tutuklu, 27 Kasım 2018 tarihinde, gruplar halinde dönüşümlü-süresiz açlık grevi eylemlerine başladı. 1 Mart 2019’da süresiz-dönüşümsüz açlık grevi eylemleri Türkiye’deki bütün cezaevlerine yayıldı. Eylemler Avrupa’ya kadar yayıldı. 

 

İMRALI'NIN KAPISI YENİDEN AÇILDI

 

Eylemin 67’nci gününde, kardeşi Mehmet Öcalan’ın İmralı’ya gidişine izin verilip, PKK lideri ile yeniden görüşme sağlanabildi.

 

Büyüyen tepkiler karşısında izin verilen bu görüşmenin Öcalan’a yönelik tecridin daha önce olduğu gibi sürdürülmeyeceğinin garantisi olmadığı için cezaevlerindeki siyasi tutuklular adına açıklama yapan Deniz Kaya, "Yapılan görüşme tecridin sona erdiği anlamına gelmediği anlaşılmalıdır" diyerek, başlattıkları açlık grevi eylemini kesintisiz bir şekilde sürdüreceklerini duyurdu. Eylemler devam ederken Leyla Güven açlık grevinin 78’inci gününde cezaevinden tahliye edildi. Güven, eylemine evinde devam etti. 

 

Aynı taleple 3 Mart’ta HDP milletvekillerinden Dersim Dağ, 8 Mart’ta Tayyip Temel ve Murat Sarısaç süresiz dönüşümsüz açlık grevine başladı. 

 

AÇLIK GREVİ ÖLÜM ORUCUNA ÇEVRİLDİ 

 

Yine dört farklı cezaevinde bulunan 15 tutuklu, 136 gündür sürdürdükleri açlık grevi eylemini 30 Nisan 2017’den itibaren “ölüm orucu”na çevirdi. Bu gruba ileriki tarihlerde 15 tutuklu daha katıldı. Eylemler boyunca cezaevlerinde tutuklu bulunan ve Avrupa’da yaşayan Uğur Şakar, Zülküf Gezen, Ayten Beçet, Zehra Sağlam, Medya Çınar, Siraç Yüksek, Yonca Akici ver Mahsum Pamay olmak üzere 8 insan tecridi protesto etmek hayatına son verdi

 

8 YIL ARADAN SONRA İLK GÖRÜŞME

 

Yaygınlaşan grevler sonucunda Öcalan ile avukatları arasında 8 yıl aradan sonra 2 Mayıs’ta görüşme sağladı. Görüşmenin bilgisi 6 Mayıs’ta kamuoyu ile paylaşıldı. Bu görüşme 27 Temmuz 2011 tarihinden sonra avukatların yaptığı 810 başvurudan sonra gerçekleşti. 

 

ÖCALAN’IN MESAJ

 

Öcalan, açlık grevi ve ölüm orucu eylemlerine ilişkin kamuoyuna şu mesajı verdi: "Cezaevleri içindeki ve dışındaki arkadaşların direnişlerine saygı duymakla birlikte, sağlıklarını tehlikeye atacak ve ölümle sonuçlandıracak konumlara taşıracak noktaya taşımamalarını önemle belirtmek isteriz. Bizim için onların akli, fiziki ve ruhi sağlıkları her şeyin üstündedir. Ayrıca en anlamlı yaklaşımın zihinsel ve ruhi duruşun geliştirilmesiyle bağlantılı olduğuna inanıyoruz." 

 

İKİNCİ GÖRÜŞME 

 

8 yıl aradan sonra yapılan görüşmenin ardından avukatları, 22 Mayıs’ta Öcalan’la ikinci kez bir araya gelebildi. Bu görüşmede Öcalan, İmralı’daki diğer tutuklularla birlikte kaleme aldığı 7 maddelik bir mesaj ile devlete çözüm için çağrıda bulunma ısrarını sürdürdü.

 

EYLEM SONLANDIRILDI 

 

Mesajda, açlık grevi ve ölüm orucu eylemlerinin sonlandırılmasına dair ise şunlar kaydedildi: "Değerli yoldaşlar, Başta açlık grevi ve ölüm orucuna kendini yatırmış arkadaşlar olmak üzere iki avukatımın yapacağı geniş açıklamalar ışığında eyleminizin sona ermesini bekliyorum. Bana ilişkin maksadınızın hasıl olduğunu da rahatlıkla belirtip hepinize en derin sevgi ve teşekkürlerimi sunuyorum. Asıl bundan sonrasında da bana yeterli yoğunluk ve iradeyle eşlik etmenizi de özenle belirtiyor ve umuyorum. Bitmeyen sevgi ve selamlarımla."

 

TECRİT DEVAM EDİYOR

 

Bu çağrı üzerine eylemler 26 Mayıs 2019’da sonlandırıldı. Eylemlerin sona ermesinin ardından Öcalan, 5 Haziran’da ailesi ile 12, 18 Haziran ve 7 Ağustos’ta avukatlarıyla görüştürüldü ve sonrasında yeniden tecrit politikası devreye sokuldu.

 

Aylarca haber alınamayan Öcalan, İmralı’da çıkan yangın sonrası oluşan kaygılar sonucunda geçtiğimiz 2 Mart'ta Mahmet Öcalan adaya götürülerek PKK lideri ile görüştürüldü. Kovid-19 salgını ile birlikte Öcalan ve adadaki diğer isimlere dair  oluşan kaygılar üzerine 27 Nisan tarihinde savcılık kanalıyla telefon görüşmeleri  yapalabildi. Bu görüşme Öcalan’ın 21 yıl boyunca ailesiyle yapabildiği ilk telefon görüşmesi oldu.

 

Aileler ve avukatlar telefon görüşmesinin gerçekleştiği günden bu yana İmralı’dan hala haber yok.

 

MA / Ergin Çağlar – Cahit Özbek