Diyarbakır tarihi Sur ilçesi Dabanoğlu Mahallesi’nde bulunan Mehmethan Pasajı, 2017 yılında mülk sahiplerinin talebiyle kamulaştırıldı. Ardından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yıkım kararı verilip, pasaj esnafına dükkanlarını 15 gün içinde boşaltmaları yönünde tebligat gönderildi. Pasajda 51’i dolu olmak üzere toplam 90 dükkan bulunuyor. Yıkım kararı verilen pasaj, çeşitli el sanatlarıyla uğraşan ve yüz tutmaya yakın mesleklerden ustalara ev sahipliği yapıyor. 

 

Kuyumcular Çarşısı esnafının atölye, Çarşıya Şewitî esnafının ise depo olarak kullandığı bu pasaj, yoğun sirkülasyonun yaşandığını noktalardan biri. Sur'da 5 yıldır ‘kamulaştırma’ adı altında süren yıkıma dahil edilen pasajda bulunan esnaflar ise, pandemi, ekonomik kriz, kış şartlarının ağır yükü altında tahliye edilmek istendiklerini belirterek, yıkım kararına tepkili.

 

‘MAĞDUR EDİLMEK İSTEMİYORUZ’

 

Esnaflardan Hasan Aygün, pasajın kiracılara bildirilmeden satılığa çıkarıldığını ve ardından kamulaştırıldığını söyledi. Yıkımın kimseye fayda sağlamayacağını belirten Aygün, pasajda bulunan 51 esnafın ve 500 kişiye tekabül eden ailelerinin ise mağdur olacağını dile getirdi.

 

Başka bir işyeri kiralayabilecek gücünün olmadığını söyleyen Aygün, “Bu kışın ortasındayız, pandemi tepemizde, Sur’da yaşanan çatışmalardan kaynaklı aylarca kapalı kaldık, çalışma sürelerimiz zaten kısıtlanmış, yani bu yıkım kararı herkesi zor durumda bıraktı. Devletin bizi mağdur etmemesini istiyoruz” dedi.

 

‘RANT İSTEYENLER YIKIYOR’

 

Pasajda 30 yıldır esnaflık yapan Ali Rıza Toptancı da, yıkım kararının rant elde etmek isteyen çevreler tarafından yapıldığını ifade etti. “Bir oyun sergileniyor” diyen Toptancı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başta olmak üzere çeşitli kurumlara pasajın yıkımına ilişkin yazılar gönderildiğini, milletvekili ve bakanlıkların araya sokulup, bu uğraşlar sonucu hanın satıldığını ve ardından kamulaştırıldığını belirtti. Kış aylarının geldiğini, pandeminin yıkıcı etkisiyle devam ettiğini kaydeden Toptancı, zamanlamanın hatalı olduğunu vurgulayarak, yıkımın durdurulmasını veya 1 yıl ertelenmesini istedi.

 

‘YIKIMIN GEREKÇESİ YOK’

 

Pasajda Eczacılık yapan Mesut Azizoğlu ise, 2017 yılında ihtiyaç olmadığı halde mülk sahiplerinin talebi üzerine binanın kamulaştırıldığını söyledi. Sokakta onlarca bina olmasına rağmen sadece kendi binalarının kamulaştırıldığına dikkati çeken Azizoğlu, kamulaştırılmanın herhangi bir gerekçeye dayanmadığını, çünkü binanın bir yol veya projeyi engellemediğini vurguladı.

 

Yıkım kararına ilişkin yetkililerle görüştüklerini de aktaran Azizoğlu, “İlk görüşmemizde mülk sahiplerinin talebi üzerine kamulaştırdıklarını söylediler. İkinci görüşmede ise farkı bir gerekçe sunularak binanın karşısında bulunan Borsa Han’ını restore edeceklerini o nedenle burayı kamulaştıracaklarını söylediler. Buna da itiraz ettik, bir yeri restore etmek için neden içinde 50 tane esnafın olduğu bir binayı yıkıyorsunuz. Kaldi ki Hasan Paşa hanı yapıldığında neresi yıkıldı? Üçüncü görüşmemizde bina sağlam değil dediler. Buda mümkün değil. Sur’un tamamı riskli alan ilan edildi ama bir binanın riskli alan içinde olması o binanın riskli olduğu anlamına gelmiyor” dedi. Binanın kamulaştırılmasının kimseye fayda sağlamayacağını vurgulayan Azizoğlu, dükkanlarının ya kendilerine satılmasını ya da kiralanmasını talep etti.

 

‘SANAT YOK OLACAK’

 

45 yıldır Hasır imalatçılığı yapan Şaban Şükrüoğlu da, pasajın yıkılmasıyla sanatlarının da yok olacağının altını çizdi. El sanatlarının gelecek nesillere aktırılamayacağını ve babadan oğula geçen bu mesleğin yok olacağını söyleyen Şükrüoğlu, binanın yıkılması halinde birçok sanatla uğraşan ustalarının işi bırakacağını kaydetti. Şükrüoğlu, müşterilerinin çoğunluğunun kuyumcular çarşısında olduğunu, çıkması halinde buraya yakın bir işyeri tutamayacağını belirterek, mesleği bırakacağını ifade etti. İşlerini makineler ile değil el sanatıyla yürüttüklerini kaydeden Şükrülüoğlu, devletin kendilerine ya bir yer vermesini yada dükkanlarının yeniden kiraya verilmesini talep etti.

 

YIKIM İÇİN MESAİ!

 

Pasajda 10 yıldır tespih ustası olarak çalışan Kasım Cinak ise, 15 gün içinde dükkanı boşaltması yönünde tebligat aldığını söyleyip, bu durumu haksızlık olarak niteledi. Cinak, birilerinin özellikle bu binanın yıkılması için yoğun mesai harcadığını söyledi. Rant olmadığı taktirde buranın yıkılabilecek bir alan olmadığını vurgulayan Cinak, soruna çare bulunmasını istedi.

 

‘BİRİ BU YIKIMI ARAŞTIRSIN’

 

40 yıldır pasajda ayakkabı ustası olarak çalışan Mahmut Dönem de yıkımın devlete veya halka bir yarar sağlamaktan ziyade zarar vereceğini kaydetti. Dönem, pasajın, bir iki müteahhittin rant sağlamak istemesiyle yıkıldığını ifade etti. Diyarbakır’da işsizliğin hat safhada olduğunu, pasajda 60 esnafın bulunduğunu bunun 600 nüfusa tekabül ettiği belirten Dönem, “Rica ediyorum, biri bu yıkım kararını araştırsın. Devlet bile bu binayı kullanabilir. Kafkas bir bina ve çok sağlamdır. 7 tane deprem olsa bu binaya bir şey olmaz. Neden yıkıyorlar? Gelsinler rapor tutsunlar ama ne yazık ki yıkılıyor” diye belirtti.

 

Dönem, 50 yıldır mesleğin içinde olduğunu, usta olduğunu, pasajın yıkılmasını halinde işten çekileceğini ve bir daha bu işi yapmayacağını ifade etti.

 

MA / Cahit Özbek