Türkiye'nin 9 Ekim 2019 tarihinde paramiliter Suriye Milli Ordusu (SMO) ile birlikte girdiği Kuzey ve Doğu Suriye'nin Girê Spî ve Serêkaniyê kentlerinden el konulan hububat, Urfa’da pay edildi. Eyn İsa'ya bağlı Şergırak (Sakkarat) ve Silluk'a bağlı Dehlîz (Dehliz) tahıl depolarından Urfa Tarım Mahsulleri Ofisi'ne (TMO) taşınan 176 bin ton hububattın getirilme süreçlerin tamamında yolsuzluk yapıldığı ortaya çıktı. Urfa Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından "Rüşvet almak ve vermek" ve "İhaleye fesat karıştırmak"tan yürütülen soruşturma kapsamında aralarında Türkiye Tarım Mahsulleri Genel Müdürlüğü Alım ve Muhafaza Daire Başkanı Gökhan Gürbüz ile AKP'nin eski milletvekili ve MKYK üyesi Mazhar Bağlı'nın kardeşi ve aynı zamanda TMO Urfa Şube Müdür Yardımcısı Abdurrahman Bağlı'nın da aralarında bulunduğu 16 kişi hakkında iddianame hazırlandı. 4 kişi tutuklanırken, Gürbüz'ün ikameti Ankara’da olduğu için dosyası tefrik edildi.  

 

BAĞLI’NIN KARDEŞİ TUTUKLANDI 

 

Savcılığın 2020/24779 nolu soruşturması kapsamında Akçakale Gümrük Müdürlüğü’nde yapılan "Rüşvet ve ihaleye fesat karıştırma" suçundan 6 ve 7 Nisan’da Urfa TMO'da Müdür Yardımcı Abdurrahman Bağlı, gümrük memuru İbrahim Halil Öncel, Ortadoğu Sevkiyat ve Dış Ticaret Şirketi görevlisi Ahmet Yılmaz, İsmail Akdemir, Şafak Acar, İbrahim Bahşi, Abdullah Çelebi, Abuzer Yavuz, Ali Mengi, Ömer Faruk Altundal, Feyyaz Gündoğdu, İbrahim Cebe, İbrahim Direk, Mehmet Emin Özkan, Sadun Özkan ve Hadi Altun adlı kişiler gözaltına alındı. Gözaltına alınan 16 isimden Abdurahman Bağlı, Ahmet Yılmaz, İsmail Akdemir ve Şafak Acar adlı şahıslar 10 Nisan'da Urfa Adliyesi'nde çıkarıldıkları 2'nci Sulh Ceza Hakimliği tarafından tutuklanarak Urfa Cezaevi'ne konuldu. 

 

İHALEYE FESAT KARIŞTIRMA

 

Hazırlanan iddianamede ismi geçen 16 sanık için "Rüşvet almak ve vermek" ve "İhaleye fesat karıştırmak" suçundan ceza istendi. İddianamede, şüpheli ifadeleri, bilgi sahibi beyanları, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından atanan müfettişlerce tanzim edilen rapor, tape görüşmeleri, kolluk tarafından tutulan tutanaklar, fiziki takip tutanakları, kurum yazışmaları, araştırma tutanakları, Adli Sicil Kaydı ve Nüfus Kayıt Örneği ile tüm soruşturma evrakları delil olarak yer aldı. Hazırlanan iddianame Urfa 1'inci Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edilerek, ilk duruşma günü olarak 12 Temmuz’a ertelendi. 

 

TANIK: 15 MİLYON ZARAR VAR 

 

İddianamede valiliğe ihbar dilekçesi sunan S.Ö adlı kişi, TMO'da yaşanan usulsüzlükleri kurum müdürü Deniz Özoğlu'nun bildiğini, bu duruma müdahalede bulunmadığını ve üstünü kapattığını söyledi. S.Ö.'nün verdiği ve soruşturma dosyasına eklenen dilekçede, "Şikayette bulunan memur olursa tayininin çıkartıldığı, devletin en az 15 milyon zarara uğratıldığı, şirketlerin Suriye’den getirdiği ekmeklik buğdayların gümrük vergisi daha az olan makarnalık olarak gösterildiği, numune başına 20 bin lira para aldıkları, Abdurrahman Bağlı ve Halil Öncel’in kurumda çeteleşerek yolsuzluk yaptıkları...” kaydedildi. 

 

USULSÜZLÜK BİLİNİYORDU

 

İddianameye eklenen bir diğer dilemce ise F.Y.’nin. F.Y.’nin, TMO Teftiş Kurulu Başkanlığı'na gönderdiği dilekçede, "Toprak Mahsulleri Ofisi Şanlıurfa Şube Müdürlüğü'nce Suriye’den gerçekleştirilen alımlara ilişkin taşıma ihalelerinde bir takım usulsüzlükler yapıldığı, söz konusu usulsüzlüklerin müdürlükçe de bilindiği halde müdahale edilmeyerek üzerinin kapatıldığı, bu yolla devletin 15 milyon lira zarara uğratıldığı..." ifade edildi. 

 

TEK FİRMA 5 İHALE 

 

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından görevlendirilen müfettişlerin hazırladığı ve iddianameye eklenen raporda da, 2020 yılında Urfa TMO müdürlüğünce 7 ihalenin yapıldığı, yapılan ilk ihale ile ikinci ihale arasında 7 aylık süre bulunduğu, ancak ikinci ihale ile yedinci ihale arasında 6 ayrı ihalenin toplam 4 aylık süre içinde yapıldığı, yapılan ihalelerin tamamlanmadan yeni ihalelerin yapıldığı ve yapılan ihalelerden 5'ini Ortadoğu Sevkiyat isimli şirketin kazandığı kaydedildi. Raporda maliyet hesaplama yönteminin farklı kullanıldığı ve bu sebeple söz konusu ihalelerin yaklaşık olarak yüzde 30-40 oranında daha yüksek fiyata ihale edildiği belirtiliyor. 

 

MALİYET YÜZDE 400 ARTTI

 

Raporda, söz konusu ihalelere teklif veren firmaların biçtiği değer birbirine çok yakın olduğu ve şube müdürlüğü tarafından hazırlanan maliyet çizelgesi fiyatı ile ihale edilen nihai maliyetin sürekli artan oranda olduğu ve bu oranın yüzde 200-400 olduğu, İhale edilen fiyatların kısa sürede hayatın olağan akışına aykırı şekilde çok arttığı kaydedildi. Raporda duruma ilişkin verilen örnekte 386 km mesafedeki taşıma işi için ton başı 148 lira ödendiği, yaklaşık bir ay sonra 336 km mesafedeki taşıma işi için ton başı 210 lira ödendiği, bu durumun diğer illerle kıyaslandığında bu oranın ya azalış yönünde olduğu ya da en fazla olarak yüzde 40-45 oranında artış gösterdiği ifade edildi. 

 

6 MİLYONA VARAN VURGUN 

 

Raporda, ihale edilen miktarların Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası tarafından tespit edilen fiyatların da çok üstünde olduğu, Suriye ülkesinden Oba Makarnacılık isimli şirketin de buğday ithal ettiğini, bu şirketin ödemiş olduğu miktarın ihale bedellerinin çok çok altında olduğu (kilo başı 0,09 TL, 0,075 TL ve 0,1 TL gibi fiyatlar), Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası fiyatları dikkate alındığında kurum zararının 5.584.159,79 TL olduğu kaydedildi. 

 

HEP 16 FİRMA 

 

İlk ihale sonrasında tespit edilen fiyat üzerinden devam edilmesi gerekirken her seferinde ilk defa ihale yapılırcasına sürekli aynı firmalardan teklif almak suretiyle maliyetin yükseltildiğinin tespit edildiği raporda, söz konusu firmalardan alınan tekliflerin piyasa şartlarına göre anormal derecede yüksek olmasına rağmen bu firmalardan teklif alınmaya devam edildiği, ihaleye katılabilmek için 16 farklı firmanın dilekçe verdiği, Urfa ilinde ise ihaleye katılma yeterliliğine sahip 41 firmanın bulunduğu, ihalelerin ihale ilan metnine aykırı şekilde kapalı zarf teklifi ile teklif alma usulüne göre yapıldığı, bu usulünde tamamen yönetmeliğe aykırı şekilde uygulandığı kaydedildi. 

 

GÜRBÜZ: KURUM KARDA 

 

Raporda, müfettişler tarafından ifadesine başvurulan Urfa TMO Şube Müdürü Deniz Özğolu, ifadesinde yüksek belirlenen fiyatları TMO Genel Müdürlüğü Alım ve Muhafaza Daire Başkanı Gökhan Gürbüz'e aktardığını, Gürbüz'ün ''Taşıma maliyetleri yüksek olsa da alım maliyetlerinin düşük olduğu bu sebeple kurum olarak karda olduklarını'' söylediğini ifade etti. 

 

176 BİN TON HUBUBAT

 

Raporda, Ortadoğu Sevkiyat ve Dış Ticaret adlı şirketin yapılan 6 ihalenin 5'ini aldığını, bu ihaleler ile birlikte tek başına 126 bin ton buğday taşıdığını kaydetti. Raporda ihalesi yapılan, Suriye'nin Dehliz (Dehliz) ve El Sakkarat (Şergirat) bölgelerinden ile Rasulayn (Serêkaniye) ve Telebyad (Girê Sipî) kentlerinden toplam 176 bin ton hububatın taşındığı kaydedildi.  

 

ŞİRKETE KIYAKLAR 

 

TMO Urfa Şube Müdürü Deniz Özoğlu'nun savcılıkta, müfettişlere verdiği ifadesini aynen tekrar ettiğini belirterek, TMO Genel Müdürlüğü tarafından Suriye'den alınacak hububatlar hususunda görevlendirildiğini, 2020 yılının başlarında Gökhan Gürbüz (TMO Genel Müdürlüğü Alım ve Muhafaza Daire Başkanı) ile birlikte Suriye Tel-Abyad bölgesine geçtiklerini ve bu bölgede TMO'ya alım noktası oluşturduklarını daha sonra Gürbüz'ün Ankara'ya geri döndüğünü, Gürbüz'ün hububat nakliyesi ihaleleriyle ilgili herhangi bir resmi görevi bulunmadığını söyledi. Ancak, 2020 yılında düzenlenen 3'üncü hububat nakliye ihalesi ile ilgili yaklaşık maliyet ve sözleşme bedelinin kendisine yüksek geldiğini belirten Özoğlu, bu hususla ilgili Gökhan Gürbüz'ü ihaleler ile ilgili sorumluluğu bulunmadığını bildiği halde aradığını ve görüşünü sorduğunu, Gökhan Gürbüz'ün kendisine Suriye ülkesinden alınan hububat için nakliye bedelinin yüksek olduğunu, ancak totalde bu alımların başka ülkelerden alınacak hububat için ödenecek miktardan düşük olduğunu ve devletin bu işten karlı olduğunu söylediğini aktardı. Dosyada ayrıca Gökhan Gürbüz'ün sözlü talimatıyla Abdurrahman Bağlı'nın nakliye işi için 2020 yılının son ihalesinde usulsüzce ihaleye yeterlilik belgesi olarak iş bitirme şartı getirdiği kaydedildi. Tüm bunlar sağlanırken nakliye işinin verildiği şirkete ayrıca valiliğin aldığı yüzde 10 payın Gökhan Gürbüz'ün gelmesi ardından yüzde 3'e düşürüldüğü öğrenildi.

 

FESAT VE RÜŞVET 

 

Raporun sonuç kısmında, Abdullah Çelebi, Ali Mengi, Ömer Faruk Altundal, İbrahim Bahşi, İbrahim Cebe, Mehmet Emin Özkan, Sadun Özkan ve İbrahim Direk adlı şahısların para karşılığı söz konusu ihalelerde usulsüzlük yaptıkları ve ihaleleri Ortadoğu Sevkiyat isimli şirketin almasını sağlamak suretiyle "İhaleye Fesat Karıştırma" suçunu işledikleri kaydedildi. TMO Müdür yardımcısı Abdurrahman Bağlı, gümrük memuru İbrahim Halil Öncel ve İsmail Akdemir, Ortadoğu Sevkiyat şirketinin temsilcisi Ahmet Yılmaz ve Şafak Acar adlı şahısların "İhaleye Fesat karıştırmak" ve "Rüşvet vermek" suçunu işlediği belirtildi. İsmail Akdemir'in tapelerinde, ''Ankara'da olan, Ankara'dan gelen, Ankara'ya geldik'' şeklindeki bahisleri ve şube Müdürü Deniz Özoğlu'nu arayıp "toplam maliyetin önemli olduğunu taşıma fiyatı yükseklikleri ile ilgilenmemesi gerektiği'' şeklinde talimat verdiği bu sebeple şüpheli Abdurrahman Bağlı, İbrahim Halil Öncel, İsmail Akdemir, Ahmet Yılmaz ve Şafak Acar isimli şahıslarla Gökhan Gürbüz adlı şahsın iştrak içinde olduğu kaydedildi.

 

DOSYA TEFRİK EDİLDİ 

 

Hazırlanan iddianamede dosya şüphelisi Gökhan Gürbüz'ün TMO Genel Müdürlüğü Alım ve Muhafaza Daire Başkanı yaptığı, bu sebeplerle şüpheli hakkında Ankara iline yetkisizlik kararı yazılacak olması hasebiyle şüpheli yönünden bu aşamada tefrik kararı verildiği ve 2021/17247 numarası ile soruşturma defterine kaydedildiği akabinde 2021/17247 numaralı soruşturma dosyası hakkında Ankara iline yetkisizlik kararı yazıldığı kaydedildi. 

 

MA / Barış Polat