AKP -MHP iktidarının içerde ve dışarda "güvenlik" adı altına yürütmüş olduğu savaş ve çatıma politikaları başta ekonomi olmak üzere birçok alanda kriz derinleştirmeye devam ediyor. Halkın her geçen gün yoksullaştığı, enflasyon oranlarındaki artıştan kaynaklı alım gücünün düştüğü bu duruma iktidar çözümsüz. İktidarın gün geçtikçe eridiğini ve çözüm bulmadığını dile getiren muhalefet partilerinden ise erken seçim çağrıları yükseliyor. AKP ve MHP bloğu ise sorunların üstünü örtmek ve iktidarlarını sürdürmek için savaş politikasında ısrar ediyor.

 

AKP-MHP iktidarının iç ve dış siyasetteki sıkışmışlığı, muhalefet partilerin son dönemlerdeki "Kürt sorununun çözümü" yönündeki açıklamaları, Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) yayınladığı deklarasyonunu Emek Partisi (EMEP) Genel Başkanı Ercüment Akdeniz’le konuştuk. 

 

 Ekonomik kriz her geçen gün derinleşiyor. Muhalefet, krizin nedeni olarak “tek adam rejimi”ni görüyor. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? 

 

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin etkisi oldu sorusundan önce bu ülkede işçi ve emekçileri inim inim inleten AKP iktidarıydı. 200 bin işçinin grev hakkını yasakladılar. Dolayısıyla krizin kendisini sadece tek adam sistemine bağlamak yanlış olur. Çünkü arkasında ki asıl güç, emek sermaye çelişkisinden beslenen sömürü ilişkileri ağı içerisindeki yapıdır. Buradan baktığımız zaman şöyle bir değerlendirme de görüyoruz. ‘Beşli çete’ diye ifade edilen, AKP döneminde palazlanmış büyük şirketler, yandaş kuruluşlar, sermaye sahipleri ve klikleri gibi oluşumlar. Buda bir gerçek. Gerçekten ülkeyi yağmaladılar, talan ettiler. Ülke zenginliklerini hortumladılar ve hortumlamaya da devam ediyorlar. Ama bu eksik kalır, çünkü TÜSİAD da, Türkiye İşverenler Sendikası da, MÜSİAD da, büyük patron örgütleri de bu tek adam rejimine yol verdi. Bunlar bütün sistem içerisinde bire beş yüz, bire bin beş yüz kazandılar ve kazanmaya devam ediyorlar. Dolayısıyla bu krizin en azından müsebbiplerini sadece beşli bir grupla sınırlandırmamak gerekiyor. Çok daha büyük bir daha geniş bir sermaye grubu bu krizi fırsata çevirdi ve zenginleşmesini sürdürüyor. 

 

Cumhurbaşkanı Erdoğan krizin önüne geçmek için Eylül ayında "orta vadeli ekonomi programı"nı açıkladı. Bu program yaşanan krizin önüne geçer mi? 

 

 

 

EMEP olarak önümüzdeki dönem bütüncül bir büyüme eğilimi görmüyoruz. Sanayide kısmi bir canlılık olabilir ama sanayiden ibaret değildir ekonomi. Ekonomi aynı zamanda hazine, kamu kaynakları, bankalar ve tarımdır. Bütün bu tabloya baktığımız zaman dibi delinmiş bir kova gibi hazine. Sürekli içi boşalıyor. “128 dolar nerede” sorusu da böyle bir şeydi. Şimdi de Erdoğan, orta vadeli bir program açıkladı. Bu programa göre 1 trilyon civarında bir borç ödemesi olacak 4 yılda. Sadece 2022 yılında ödeyeceğimiz borç miktarı 240 milyar lira. Bütün bunlara rağmen 2022 yılı sonu itibariyle bütçe yine 270 milyar açık verecek. Bu daha çok zam ve vergi demek ve bu da faturanın halka yığılması demek olacak. Merkez Bankası faiz indirimini de aynı şekilde okuduk. Bu tür palyatif müdahalelerle ekonomi düzelmez ve döner faturalara yansır. Bölge kentlerini geziyorum ve sahada gördüğüm şey de çok açık bir biçimde TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranlarının en az iki katı bir yıkım var. Pazardaki ve gıdadaki enflasyon, asgari ücretin erimiş olması bütün bunlara baktığımızda da sanayide kısmen patronlar kendi pozisyonlarını korumaya devam etseler de yoksul kesim tam bir buhran içerisinde ve çöküş içerisinde.

 

İktidarın dış politikada izlediği savaş politikalarının ekonomik krize yansıması hakkında ne düşünüyorsunuz? 

 

Türkiye burjuvası Ahmet Davutoğlu döneminde proaktif bir dış siyaset stratejisine yöneldi. Bu neo-Osmanlı çerçevede yayılmacı emperyal bir politika. Yani Suriye’de savaş varsa biz niye dahil olmayalım? Afganistan karışıyorsa biz niye girmeyelim? Libya’da bir iç savaş varsa biz niye bu iç savaşın dışında kalalım dediler ve ülkeyi savaş maceralarına sürüklediler. Dış politikada eksen kaymaları Türkiye'yi Biden’dan telefon bekleyecek duruma getirdi. Düşünebiliyor musunuz, milyon dolarlar yatırıyorsunuz askeri harcamalara. Silah sanayisine 2022 yılı bütçesinden 181 milyar ayrılıyor.  Köylüye, tarıma ayrılan para ise 57 milyar. Demek ki para silahlara harcanmazsa bu pandemi, kuraklık döneminde halkın çok rahat geçireceği bir süreç için kaynak olabilirdi.  Ama hala iktidar ve burjuvazi bunu tercih etmiyor. Bir S-400’e kaç tane öğrenci yurdu yapılır? Bir F-16 savaş uçağına kaç tane okul ya da hastane yapılır. Binlerce insanımız hala aşıya ulaşamadı. Bunlar çözülebilir, köylünün borcu silinebilir, mazotu dolduramadığı için traktörü yerde kalan üretici nefes alabilir. Bunların hepsi yapılabilir ve bu bir tercih meselesi. 

 

 İktidar neden bu politikayı ısrarla sürdürüyor? 

 

Çünkü iktidar hala emperyalistlerle işbirliği politikasında ısrar ediyor. Hala bu niyetten vazgeçmiş değil. Çünkü hala ola ki bir yerde bir karışıklık olur buralarda bir alan kapabilir miyiz beklentisi var. Eğer bu ülkenin bir güvenlik sorunu varsa bunu tartışalım. En maliyetsiz yöntem barıştır. Yani komşu ülkelerle komşu halklarla barış politikası yürüttüğünüzde bu kadar muazzam paralara ihtiyacınız olmaz. Ama bu silahlanmanın daha rasyonel yanı ülkeye dönük bir saldırı değil tersine proaktif sahada askeri pozisyon tutma kaygısından ileri geldiği için bu kadar harcama oluyor. Türkiye’deki 40 yıllık çatışma halinin yarattığı maliyeti hatırlayalım. İktidar çevresi de bunu dile getirdi. Ülke ekonomisini çok derinden sarsan bir pay ve Türkiye ekonomisi aslında güçlü bir ekonomi ama sürekli buradan güç kaybediyor.

 

 Bir süredir il il geziler düzenliyorsunuz. Halkın beklentilerine ilişkin gözlemlerinizi paylaşır mısınız?  

 

 

 

Halk artık bıktı. AKP ve MHP'ye oy veren işçi ve emekçilerle bizde konuşuyoruz. Sahada fabrikalarda ciddi bir sorgulama var. Çünkü insanlar geçinemiyor. Çok basit bir durum ortada ve giderek dibe doğru gidiyorlar. Buna karşı sarayın veya bir azınlığın mutlu şatafatı herkesin gözü önünde. Bu sınıfsal uçurum bir sorgulamaya neden oluyor ve insanlar daha politize olmuş durumdalar şuan. Halk, ilgiyle merakla iktidarın nasıl değişebileceğine odaklanmış durumda. Böyle bir zemin var. Bunun karşısında AKP ve MHP bloğunun halka vereceği bir şey kalmamış. Bu zeminin hızla kaydığını onlar da görüyorlar, anketlerde bunun böyle olduğunu gösteriyor. Yani olağan bir seçimde kaybedecekleri kesin, bu durumda olağan üstü bir rejime ya da OHAL'e gelmesi için gayret edeceklerdir. Bunu daha önce yaptılar 7 Haziran ve 1 Kasım seçimleri arasında neler yaşandığını hep beraber gördük. 

 

AKP -MHP iktidarı oy kaybı yaşıyor. Bu durumda muhalefet neler yapmalı? 

 

Sadece seçime gidip kırmızı kart göstermek yetmez.  Seçim ve sandık güvenlik altında değil. Bunun güvenliğinin sağlanması daha önce de yaptığımız gibi hep beraber demokratik duruşumuzu ve demokrasi güçlerinin birliğini sokakta meydanlarda sağlayarak oluşturabiliriz. Yasal demokratik mitingler yapabilmek, gücümüzü göstermek gerekir. Bunları yaptığımızda güçlenebiliriz. Enseyi karartmaya da gerek yok. Bazen bu tartışmalar şuan da yönelebilir; 'işte ne olursa olsun AKP gitmez, sandığı bırakmaz.' Öyle değil, Türkiye işçi sınıfı, emekçiler, halklarda bir tecrübe edindi. 2 milyon oy geçersiz sayıldı ve ona rağmen çok ciddi bir hamle yapıldı. İstanbul seçimleri yenilendi ona rağmen başaramadılar. Dolayısıyla demokrasi güçleri ve muhalefet burada bir deney kazandı. Umutlu olmak gerekiyor.

 

Erdoğan’ın muhalefete ilişkin "daha başınıza neler gelecek" sözleri bir tehdit olarak çok tartışıldı ve yankıları sürüyor. Bu sözlerin önümüzdeki sürece nasıl etki edeceğini düşünüyorsunuz? 

 

AKP bunu ilk defa yapmıyor. Erdoğan “400 vekil vermezseniz bunlar olur dedi” sonrasında neler oldu. Suruç’ta,  Ankara’da, Diyarbakır'da patlamalar oldu. Ülke siyasi bir türbülansın içine girdi. O dönem bu katliamları yapanlara ‘öfkeli çocuklar’ dendi. Bunlar ilk defa söylenilen şeyler değil, Erdoğan açısında da bunlar ilk değil ama burada 7 Haziran ile 1 Kasım arasında yargıya, anayasaya, kolluk güçlerine, devletin temel yapılarına dönük ciddi kadrolaşmalar oldu. Dolayısıyla iktidar bir anlamda revizyon yüzünü gösteriyor. Revizyon dediğimiz şey anayasa, böyle şirin bir şey gösteriyor ama öte yandan da demir yumruğunu da alttan da gösteriyor. Revizyon yumruğun demir bir eldivenle kapatılması durumu her zaman oldu. Bu devlet gücüdür aslında. Bu devlet gücü, belli zümreler için kullanılırsa eğer sert bir dönem olur fakat toplumsal muhalefete gösterirse toplumsal muhalefet bu duruma karşı demokratik tepkisini ve direnişini gösterir. 

 

Bu tartışmaların yaşandığı bir ortamda HDP 27 Eylül'de 11 maddelik deklarasyon açıkladı. Nasıl değerlendirdiniz ve ne tür etkileri olur? 

 

 

 

Evet. HDP’de kendi seçeneğini sundu, en doğal hakkı. Dolayısıyla bunları dikkate almak lazım. Bu talepler içerisinde özellikle Kürt halkının talepleri belki daha fazla da dile getirilebilir. Asgari olarak konulmuş bir program olarak görünüyor. Demokrasi taleplerini biz önemsiyoruz. Ama bir sorun var. CHP, beş sağ partisi ile ittifak kurdu. Meclis içinde sanırım üçüncü büyük oturumu yaptılar.  Bir yönetim anlayışını yazıyorlar sanırım. HDP buna dahil değil edilmedi ve buna dahil edilmeyeceği de görünüyor. En azından açık bir biçimde bunu göremiyoruz. Burada kabine oluşturuluyor, hükümet oluşturuluyor. Dolayısıyla bizler bunun karşısında böyle bir şeyin açıklanmasını önemseriz. Tabii her partinin de platformu da yayınlanacak, sadece HDP'nin olmayacak. Bizim de bir hazırlığımız var, diğer sol sosyalist partilerinde bir hazırlığı var. 

 

HDP burada tutumunu ortaya koydu. Şimdi yapılması gereken şey diğer demokrasi, emek güçlerinin, sendikaların, meslek örgütlerinin, sol ve sosyalist partilerinin de kendi tutumlarını ortaya koymalarıdır. Bunu ortaklaştırmak gerekiyor. Burada asgari müştereklerde buluşma konusunda ben HDP'nin yayınladığı tutum belgesinin çok engelleyici bir tutum olacağını düşünmüyorum. Bir uzlaşma metni ortaya çıkabilir. Herkes önceliklerini ortaya koyduğunda iki madde eksik, bir madde fazla kesinlikle demokrasi emek ve demokrasi ortak bir deklarasyonu çıkarmak zorunda. Bunu başarmak zorundayız. 

 

Deklarasyon öncesi  CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Kürt sorununun çözüm yeri Meclistir, HDP muhatap alınabilir” yönünde açıklaması olmmuştu. Bu konuda ne düşünüyorsunuz? 

 

Kılıçdaroğlu'nun açıklaması değerli ve önemli bir açıklamadır. Ama şöyle bir durum var; CHP bu sorunun çözümü için neden seçimi bekliyor?  Seçimden sonra bu sorunun güvencesi ne olacak? Bunu böyle söyleyip diğer beş sağ parti ile nasıl blok kuruyorsunuz? Bu beş sağ parti üçü de AKP'nin içinden çıkmış sağ partiler. İyi parti, HDP'yi muhatap güç olan bir parti olarak görüyor mu? Seçime böyle girilmez. Seçime tutum, ilkeler, şeffaflık üzerinden girilir ve ortak müzakere böyle yapılır. Yapılması gereken CHP ile HDP'nin bu süreçte diğer demokrasi güçleri ile birlikte Kürt sorunun çözümüne dair bir asgari program ortaya koymaları. Bu olmadığı zaman, güvenmiyorsunuz. Daha önce de çokça "Kürt realitesi vardır" diyen Demirelleri de, "Çözüm sürecini başlatıyoruz" diyen Erdoğanları da gördük. Ama bu işler böyle olmuyor.  Bu işlerin olmasının yolu halkı dinlemek, Kürt halkı ve onun temsilcileri ile birlikte müzakere yapmak ve bir program birliğini seçime taşımak. Bu olmadığı zaman 'seçimden sonra' söylemleri çok da inandırıcı gelmiyor. 

 

Ana muhalefet başta olmak üzere diğer partilerin Kürt sorunu konusundaki söylemlerini nasıl buluyorsunuz? 

 

 

 

Partilerin Kürt sorunu vardır demeleri bir şey ifade etmiyor. Kürt halkı, haklarıyla birlikte vardır. Hakları olmadığı zaman vardır demeniz bir şeye yaramıyor. Buradan başlayacaksınız; Kürt halkının hakları nelerdir. Bunu Kürtler söylüyor, onları dinleyeceksiniz. Anadilde eğitim başta olmak üzere her şeyi tartışacaksınız. Bugün Kürt seçilmişler cezaevinde, belediye yönetimlerine gelen kayyımları çözmek zorundasınız. Bu konularda bir tutumunuz yoksa asgari bir program ortaya koymuyorsanız bütün yaptığınız şey pragmatizm ve çıkarcılıktan ibaret olur. Bu ülkeyi iç işlerinde Meral Akşenerler yönetecekse, yeniden dış işlerinde Davutoğlu olanlar yönetecekse ne anlamı var. Kürtler çok iyi tanır; ‘beyaz toroslar gelir’ diyen açıklamalarının çok iyi tanır. Bu ülkede ekonomiyi yeniden Ali Babacan’lar yönetecekse karşımıza böyle bir kabine çıkacaksa vay halimize. Vay Kürt ve Türk halkının haline, umarım böyle bir seçenek çıkmaz. Bu seçeneğe inananlar fena yanılırlar, bunun faturası çok ağır olur. Bölgede de AKP'nin zemininden kayan Kürtlerin oylarını konsolide etmeye dönük bir şey var, karşımızda sağ cephe var. Bu oylar AKP'den kopacaksa, demokratik mecrasını akması gerekiyor. HDP'ye ya da sol sosyalist demokratik cephelere akması lazım. Neden bir kez daha DEVA veya Gelecek partisi gibi partilere aksın. Buna pirim vermemek gerekiyor. AKP gitsin de ne olursa olsun diyerek halkı seçeneksiz bırakan bir siyaset anlayışı doğru değildir. Yani demem o ki gelen gideni aratabilir. Kürt halkının da buna dikkat etmesi gerekiyor. 

 

MA / Ergin Çağlar