Türkiye’de asgari ücret 1 Ocak 2022'den itibaren 4 bin 250 TL olacak şekilde belirlendi. Asgari ücrette, yaklaşık yüzde 50 oranında zam gerçekleşse de döviz kurundaki artış, alım gücünün düşmesi ve üst üste gelen zamlar ne bir emekçinin ay sonunu getirmesine ne de 4 kişilik bir ailenin geçimini sağlamaya yetiyor. 

 

İktidarın "Kur korumalı TL vadeli mevduat" modelini duyurmasının ardından döviz kurundaki gerileme halkın sofrasına yansımadı. Market raflarındaki fiyatlar olduğu gibi dururken, 4 nüfuslu bir aile, zamlı asgari ücretin yarısını temel gıda maddeleri ile eğitim masraflarına harcayacak. 

 

Kızılay’da yurttaşların yoğunlukla gittiği market zincirlerden birinde güncel zam fiyatlarına göre, 4 kişilik bir ailenin en azami miktarda temel ihtiyaçlarını hesaplayarak market alışverişinden çıkan yurttaşlara mikrofon uzattık.

 

ZAM ÜSTÜNE ZAM

 

Temel ihtiyaçlar başta olmak üzere 15 Ekim’den itibaren birçok ürüne yüzde 90 zam yapıldı, ancak bu zamların ardı arkası kesilmedi. Güncel fiyatlara göre, 5 litrelik yağ 135, 1 kilo tereyağı 80, 30’lu yumurta 40, 1 kilo salça 10, bir paket makarnanın fiyatı 6,5, 1 kilo mercimek 30, 1 kilo bulgur 16, 1 kilo pirinç 22, 3 kilo şeker 23, 1 kilo süt 13, 2 kilo yoğurt 22, 2 kiloluk un ise 25 TL’ye satılıyor.

 

Kahvaltılık ürünlerine gelen fahiş zamla birlikte 800 gram reçel 20, 800 gram zeytin 40, 500 gram bal 50, 1 kilo beyaz peynir 38 TL olarak güncellendi.

 

TUVALET KAĞIDI 90 TL

 

Hijyen ürünleri de zamlardan payını aldı. Markette, hijyenik ped 30, tuvalet kâğıdı 90, toz deterjan 60, yüzey temizleyicisi 18, çamaşır suyu 20, bulaşık deterjanı 20, çamaşır yumuşatıcısı 26, diş macunu 35, şampuan 28, 12’li kâğıt havlu 63, maske 32, 500 gram sıvı sabun ise 14 TL’den etiketlendirildi. 

 

1 KİLO ET 130 TL

 

Şarküteri ürünlerine gelen zamla birlikte 1 kilo kırmızı etin fiyatı 130 TL olurken, beyaz etin kilosu 30 TL ve en ucuz kangal sucuğun fiyatı ise 30 TL olarak güncellendi. Meyve sebzelere gelen zamla birlikte ürün fiyatları şöyle güncellendi: 1 kilo olmak üzere domates 10, biber 14, havuç 5, kabak 8, elma 9, portakal 9, patates 6 ve soğan 4 TL.

 

BİN 261 TL HARCAMA

 

Bir aile, sadece temel tüketim maddelerini almak için girdiği bir marketten bin 261 TL ödeyerek çıkabiliyor. Bebek sahibi olan bir ailenin ise marketten yapacağı alışverişe göre, 144 TL bebek bezi, 145 TL bebek maması, 8 TL ıslak mendil olmak üzere minimum 297 TL harcaması gerekiyor. 

 

Aynı ailenin ilkokula giden çocuğuna yapacağı minimum harcama ise, okul çantası 250, tanesi minimum 25 TL olan 5 adet defter 125, 6’lı paket kurşun kalem 15, 24 renk kuru boya takımı 55, 12 renk pastel boya 25, kalemtıraş ve silgi takımı ise 10 olmak üzere 480 TL.

 

Bu hesaplamalara göre 4 kişilik bir ailenin hem temel tüketim maddeleri hem de eğitim giderleri temel ihtiyaçlar minimum ücret 2 bin 38 TL tutuyor.

 

KİRA, FATURALAR, YOL, SAĞLIK

 

Kasım ayında metrekareye gelen zamla birlikte ortalama kira fiyatlarının bin 500 TL olduğu göz önüne alındığında, 4 kişilik bir ailenin, hem en aza indirilmiş temel ihtiyaçları hem de fatura ve yakıt giderleriyle birlikte yol giderleri ve sağlık giderleri hesaplandığında asgari ücretin çok üzerinde gideri olduğu aşikâr. Kronik hastalığı veya bakma yükümlülüğü olan kişilerin ortalama sağlık harcamaları da hesaplandığında giderler iki katına çıkıyor.

 

‘MAKARNA BİLE ALDI BAŞINI GİDİYOR’

 

Market alışverişi yapan yurttaşlardan apartman görevlisi Tülay Yıldız, her geçen gün raflara gelen zamların kendilerini büyük oranda etkilendiğini belirterek, “Her şey çok pahalı, bir küçük paket makarna bile aldı başını gidiyor. Aldığım bin 400 TL maaşla geçinemiyorum. Süt, yumurta fiyatları zaten çok yüksek. Bir çocuğum var ona da yediremiyoruz, içiremiyoruz” dedi. Dövizdeki düşüşün market fiyatlarına yansımadığına işaret eden Yıldız, “Hala aynı fiyatlar duruyor, daha da artar bu gidişle. Yarın yiyecek bir ekmek bulamayacağız” diye konuştu.

 

5 yaşındaki çocuğunun seneye okula gideceğini belirten Yıldız, “Seneye okula gidecek, okul masrafları da eklenecek. Şimdi de markette istekleri oluyor haliyle. Oyuncak, çikolata, bisküvi derken, evin ihtiyaçlarına para kalmıyor” şeklinde konuştu.

 

‘ZORLANIYORUZ’

 

Derin Karadağ isimli lise öğrencisi, market fiyatlarına gelen zamla birlikte bir poğaça almakta bile zorlandığına dikkati çekerek, “Günlük 20 TL para alıyorum ailemden. Okul kantinine de yüksek zamlar geldi. Bir tost ve içecek aldığımda 15 TL bitmiş oluyor. Geriye kalan 5 TL ile anca su alabiliyoruz” dedi. Öğrenci olarak okul ihtiyaçlarını da zor karşıladıklarını kaydeden Karadağ, “Aldığımız bir deftere bile ortalama 35 TL para veriyoruz, test kitapları da alamıyorum” dedi.

 

Zamlı fiyatlardan sonra günlük olarak aldığı poğaça sayısını düşürdüğünü ifade eden Karadağ, “Sabahları bir poğaça ve içecek alıyorum artık. Eskiden 2 tane alıyordum. Bir de içecek alıyorum, aşağı yukarı 10 TL tutuyor. Eskiden 5 TL tutuyordu. Artık abur cubur da almıyorum maalesef” diye belirtti.

 

‘Z KUŞAĞI HÜKÜMETİ GÖNDERECEK’

 

Sude Türkoğlu isimli bir başka öğrenci de gelen zamlarla birlikte zorlandığını söyleyerek, “Türkiye’de her şey çok pahalandı, bu hem öğrenci için hem de halk için zor bir durum. Hem aldığımız para az hem de her şey çok pahalı. Doğru düzgün bir şey alamıyoruz aldığımızda da çok az alıyoruz. Karnımızın doyması bile zor oluyor” ifadelerini kullandı. Türkoğlu, “En basitinden poğaça simit alıyorduk. Şimdi onlar bile iki katına çıktı. 4 TL’ye aldığımız şeyler 7 TL oldu. Günlük 15 TL alıyorum, dolmuş ve otobüslerde de fiyat artışı olduğu için geriye çok param kalmıyor. Öğrenciyiz ve hükümet bunu hiç düşünmüyor” dedi.

 

Türkoğlu, iktidarın değişmesi gerektiğini vurgulayarak, “2023’te oy kullanacağım, z kuşağı olarak hükümeti göndermeyi düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.

 

MA / Berna Kişin – Mukadder Akyol