Kürt sinemasında ilk kayıt 1926’da Ermenistan’da çekilen Zare filmi olarak kabul ediliyor. Ardından 1933’te Êzîdî kadın Zînê’nin yaşamına, eğitime ve Kürt alfabesini anlatmasına odaklanan Êzîdî Kürtler filmi yanı sıra "Sovyet Ermenistanı Kürtleri" adlı belgesel film ile Kürt sineması gelişimini devam ettirdi. Tarihsel süreçleri, kadının verdiği mücadele ile köy yaşamının yanı sıra aşk ve ihanet temasının sık sık işlendiği Kürt sinemasın bir diğer halkası olan Ehmedî Xanî’nin Mem û Zîn adlı eserinden 1990’da sinemaya uyarlanan aynı adlı film oldu. Öte taraftan dili Türkçe olmasına rağmen Kürt halkının yaşamını tema eden Yılmaz Güney’in perdeye taşıdığı filmlerle, Kürt sineması uzun bir sıçrayış yaşadı. Sinema teknik araçların yanı sıra Kürtlerin verdiği mücadelenin gelişimine paralel olarak sinema da gelişmeye devam etti. 

 

Bugüne değin yapılan yüzlerce film, Kürtlerin yaşadığı dört parçanın yanı sıra Avrupa’da da festivallerle seyirci karşısına çıktı. Kürt filmlerini festivallerle seyirci ile buluşturan Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) Sinema Kolektifi, bu yıl da 24-29 Mart arasında 2’ncisini düzenleyeceği İstanbul Kürt Film Festivaliyle onlarca film seyirciyle buluşacak. “Kadın, yaşam, doğa” gibi temaların yer alacağı festivalde, uzun metraj, belgesel film ve kısa film olmak üzere 28 film sinemaseverlerle buluşacak. Festivalin açılışı ve kapanışı ise Şişli’de bulunan Cemil Candaş Kent Kültür Merkezi’nde yapılacak. Film gösterimleri ise Beyoğlu’nda bulunan Cinemajestik Sineması’nda 5 gün boyunca seyircinin karşısında olacak. Filmlerde, ayrıca Türkçe ve Kürtçe alt yazı da olacak. 

 

Açılışı Êzîdî Kürtler, kapanışı ise Namo filmi ile yapılacak festivale dair MKM Sinema Kolektifi’nden Adar Taş ile Hebûn Polat’la konuştuk. 

 

‘İHTİYACI GÖZETTİK’ 

 

İstanbul Kürt Film Festivalinin ilk olarak 2019’da çalışmalarına başladığını dile getiren Adar Taş, böyle bir festivallin ortaya çıkış nedenine işaret etti. İstanbul’da milyonlarca Kürt’ün yaşadığını, ancak Kürt filmlerini Kürtlerle buluşturacak bir festival eksikliğinden ötürü hazırlık yaptıklarını anlatan Taş, “Bugüne değin benzer bir çalışmayla Kürtlere Kürt filmlerini ulaştıran kimse olmadı. Biz de bu eksikliği fark ettikten sonra kolları sıvadık. Çalışmalarımızı bitirdikten sonra salgın başladı. Bu nedenle yeterince verim alamadık. Şimdi 3 yıl aradan sonra yeni bir programla halkın karşında olacağız” dedi. 

 

KADIN, DOĞA VE İNSAN HAKLARI 

 

Kürt sinemasına göre çerçevelerini oluşturduklarını belirten Taş, Kürt yönetmenlerin filmlerini perdeye taşıdıklarını kaydetti. Kürtlerin hikayelerini, dillerini ve değerlerini konu alan filmleri esas aldıklarını dile getiren Taş, “İstanbul’da çoğu zaman Kürt filmleri sansürleniyor ya da yasakla karşı karşıya kalıyor. Biz de buna karşı bir duruş ortaya koymak istedik. Ayrıca festivalde gösterilecek filmleri temalarına göre seçerek göstermeyi düşündük. Özellikle ölçü aldığımız hususlar, yaşam, kadın, doğa ve değerler ile insan hakları oldu. Mesela örnek olarak 1933’de çekilen Êzidî Kürtler filmi ile açılışı yapacağız” diye konuştu. 

 

İLK KEZ GÖSTERİLECEK FİLMLER 

 

Beş gün boyunca festivalin süreceğini dile getiren Taş, festival bünyesinde ayrıca bir forum da düzenleyecekleri bilgisini paylaştı. Taş, “Bu forumda da Kürt sinemasına dair olacak. Yaşanan sorun ve gelişmeler ele alınacak. Talebimiz, halk festivaline sahip çıksın. Beş gün boyunca heyecanla film izlemeye ve etrafındakilere anlatmalarını diliyoruz. Ayrıca talebimiz odur ki; halkla birlikte filmleri izlemek istiyoruz. Çünkü bazı filmler ilk defa gösterilecek. Bu filmlerimiz arasında yer alan birçok film ilk defa halkla buluşacak” dedi.

 

KÜRT SİNEMASININ GELİŞİMİ

 

Sinemanın 125 yıllık bir tarihi olduğunu ve Kürt sinemasının da 100 yıllık bir tarihi olduğunu anımsatan Hebun Polat ise, “Özellikle Kuzey’de sinemacıların öncülüğünde gelişmeler yaşanmaya başlandı. MKM’nin kuruluşu ile birlikte sinema alanında dersler verilmeye başlandı ve öğrencilere eğitimler verildi. Hemen hemen yer yıl atölyeler düzenleniyor ve yüzlerce insanı yetiştirildi. Birçok demokrat sinemacının yolu buradan geçti. En az 150 film, belgesel ve kısa filmler yapıldı. Aynı zamanda Kazım Öz, Hüseyin Karabey gibi Kürt yönetmenlerin de öncülüğünde daha da gelişim gösterdi. Dağ sineması da Halil Dağ öncülüğünde gelişim gösterdi. Bunun yanı sıra Doğu Kürtlerin yaptığı sinema da gelişmeye başlayınca festivaller de yapılmaya başlandı” diye belirtti. 

 

KÜRT SİNEMASI CANLANDI

 

Bugün Kürt sinemasının daha da geliştiğini sözlerine ekleyen Polat, şöyle devam etti: “Çünkü Kürt Özgürlük Hareketinin canlılığına paralel olarak Kürt sineması da canlandı. Bugün birçok Kürt sinemacı anadilinde film yapıyor. Bence bunun temel nedeni de Kürt Özgürlük Hareketinin verdiği mücadele sonucu, sinemacılar bu noktaya geldi. Kendi üretimlerini yapmaya devam ediyorlar hala. 90’lardan itibaren çekilen Kürt filmlerinin hemen hemen hepsi Kürtçedir. Bu aynı zamanda diğer parçalarda da geçerlidir.” 

 

DİRENİŞ SİNEMASI GELİŞTİ

 

Kürt özgürlük mücadelesinin sinemaya yön verdiğini ifaden eden Polat, “Halil Dağ bu yolu başlattı. Diğer parçalardaki sinemacılar biraz daha yerel sorunları ele alıyor. Daha çok önceki yaşanmışlıklara odaklanıyor. Ancak dağ sinemasıyla birlikte daha da çok direniş sineması gelişti. Bunun son örneği de en son yapılan Kobanê ve Sur direnişini konu alan Jî bo Azadiyê filmlerini örnek verebiliriz. Yine 14 Temmuz ve Böğürtlen filmlerini de örnek verebiliriz. Onunun sonucunda gelişti diyebiliriz. Kürt Özgürlük Hareketinin mücadelesi sonucu yaşanan kazanımlar, sinemada yansımasını da buldu. Onlarca Kürt yönetmen, senarist ve oyuncu yetişiyor. Bunun en büyük nedeni de Kürt Özgürlük Hareketinin kazandırdığı kazanımlar oldu” diye kaydetti. 

 

‘KENDİSİNE BAKACAK’ 

 

Kürt sinemasının yüz yıllık tarihinde en yüksek ivmeyi yakalandığını belirten Polat, “İzleyici festivale gelip filmleri izlediğinde; bence en başta kendisine bakacak. Bunu söyleyebilirim. Çünkü sinemanın da böyle bir etkisi var. Bu konuda çok etkili ve güçlü bir sanat dalıdır. Bu 28 filmimiz arasında yer alan filmlerinden yüzde 80 henüz ilk defa yayınlanmış olacak. En büyük avantajımız olacak. Bu yüzden gelecek olan izleyiciler için müthiş bir atmosfer olacağını düşünüyorum” diye konuştu.

 

‘HALKIMIZI BEKLİYORUZ’ 

 

Kürt filmlerinin festivallerle seyirci ile buluşmasının önemli olduğu dile getiren Polat, bu şeklide sinemanın daha da gelişim gösterdiğini ifade etti. Dört parçada festivaller yapıldığına işaret eden Polat, festivallerin dört parçada yer alan Kürtler arasında bir köprü görevi gördüğünü belirtti. Polat, “Bu nedenle çok önemli görüyoruz. Bu festivalin aslında temel amacı Kürt izleyicilere Kürt filmlerini göstermek. Ancak sadece Kürt izleyiciler için olduğunu söylemek eksik kalır. Türkiye’de veya daha dar bir şeklide İstanbul’da yaşayan herkesin gelip izleyebileceği filmler yer alıyor. Bir kazanım olacağını düşünüyorum. Halkımızı bekliyoruz” dedi.

 

Festivalin programı şu şekilde:

 

*Açılış filmi: Kürt Ezidiler

 

24 Mart saat: 19.00

 

Konser: Koma Aryen

 

Kokteyl

 

25 MART’TA SALON 3’DE GÖSTERİLECEK FİLMLER:

 

*Casime Celil- 56

 

Saat: 15.00

 

*Brindarim-28 / Wejine Perperoke-18 / Pele-13

 

25 Mart Saat: 17.00

 

*House Without Roof-102

 

Saat: 19.00

 

25 MART’TA SALON 2’DE GÖSTERİLECEK FİLMLER:

 

* Çiroka Tribuneke-27/ Will Wait-11/ Çerx-14

 

Saat: 13.00

 

* Gitmek-63

 

Saat: 17.00

 

* Landless-76

 

Saat: 17.00

 

26 MART’TA SALON 3’DE GÖSTERİLECEK FİLMLER:

 

* 13 May-24/ Rewşen-12/ Sar-18

 

Saat: 13.00

 

* Landless 76

 

Saat: 15.00

 

* Gitmek 63

 

Saat: 17.00

 

* Walnut Tree 105

 

Saat: 19.00

 

26 MART’TA SALON 2’DE GÖSTERİLECEK FİLMLER:

 

* Nani Piroz 54

 

Saat: 13.00

 

* Casime Celil 56

 

Saat: 15.00

 

* Sidik u Panter 83

 

Saat: 17.00

 

* House Without Roof 102

 

Saat: 19.00

 

27 MART’TA SALON 3’DE GÖSTERİLECEK FİLMLER

 

* Room- 14/ Suçlulular-24/ Gola Cinan 15

 

Saat: 15.00

 

* Walnut Tree 105

 

Saat: 17.00

 

* Evin Di Ruye Qirkirine De- 52

 

Saat:19.00

 

27 MART’TA SALON 2’DE GÖSTERİLECEK FİLMLER

 

* Evin Di Ruye Qirkirine De- 52

 

Saat: 15.00

 

* Şiwenpence-12/ Alf Leila Wa Leila 17/ Pathway-15/ A Voice From Far Away-8

 

Saat: 17.00

 

* Sidik u Panter-83

 

Saat: 19.00

 

28 Mart saat: 11.00-16.00

 

Kürt Sineması Forumu

 

29 MART’TA ŞİŞLİ CEMİL CANDAŞ KENT KÜLTÜR MERKEZİ

 

* Namo

 

Saat: 20.00

 

MA / Mehmet Aslan - Mazlum Engindeniz