MÊRDÎN - Nisêbîn'de 16 kişinin katledildiği 1992 Newrozu'nun üzerinden 31 yıl geçmesine rağmen kutlamalardaki coşku hiç azalmadı ve katılım daha da yükseldi. 

 

Newroz ateşi, bu yıl “Her der Newroz, her dem azadî” şiarıyla 43 merkezde yakılacak. Mereş merkezli depremlerde hayatını kaybedenlere adanan 2023 Newrozu'nun merkezlerinden biri de Mêrdîn’in Nisêbîn (Nusaybin) ilçesi. Bu yılki kutlamaların da geçmişte olduğu gibi yoğun katılımla geçmesi bekleniyor. Nisêbîn Newrozu denilince ilk akla 1992'de gerçekleştirilen ve tarihe “Kanlı Newroz” olarak geçen kutlamalar gelir. 21 Mart 1992'de gerçekleşen kutlamalara on binlerce kişi katıldı. Gün boyu süren kutlamalar sona ererken, dönemin Başbakanı Süleyman Demirel ve İçişleri Bakanı İsmet Sezgin tarafından ilçe sakinlerine “teşekkür” açıklamaları yapılmaya başlandı. "Teşekkür" açıklamalarının nedeni daha sonra anlaşılacaktı: Şirnex merkez ve Cizîr ilçesinde Newroz kutlamalarına saldırılar olmuş ve birçok kişi katledilmişti.  

 

SÖNMEYEN ATEŞ 

 

Haberin kente ulaşmasının ardından yurttaşlar, sabah saatlerinde Şirnex merkez ve Cizîr ilçesinde yaşanan katliamlara karşı sokağa döküldü. 22 Mart'ta sokağa dökülen binlerce Nisêbînli, “Pira Şehîda/Şehitler Köprüsü” olarak bilinen Çağ Çağ Deresi’nin üzerindeki köprüde buluştu. Köprünün üzerinde panzerlerle barikat kuran polislerin “dağılın” anonslarına karşı oturma eylemi başlatan kitle, sık sık sloganlarla katliamları protesto etti. Polisler, burada da halkın üzerine kurşun yağdırmaya başlayarak, üzerlerine panzerleri sürdü. 

  

Çok sayıda kişi açılan ateşle yaralanırken, panzerlerin altında kalan yurttaşlar ezildi. Resmi rakamlara göre burada 16 kişi hayatını kaybetti, 106 kişi ise yaralandı. Katliamdan kurtulmak uğruna kendisini Çağ Çağ Deresi’ne atan yurttaşlardan ikisinin cenazesi Kuzey ve Doğu Suriye’ye bağlı Qamislo kentinden alınarak, ilçeye getirildi. Nisêbîn’de günlerce saldırılara karşı protestolar devam ederken, gözaltı ve işkencelere rağmen o günden bu yana Nisêbîn’de Newroz ateşi her geçen gün gürleşti. 

 

DÖNEMİN TANIKLIĞI 

 

1992 Newrozu'nun tanıklarından Cemal Uçar, şu an hükümet konağının bulunduğu alanın geçmişte Newroz alanı olduğunu aktardı. Uçar, “Newrozu'muz çok güzeldi. Nisêbîn’de Newroz ilk defa o kadar güzel geçti. Kurdistanî bir renkle, mahalli sanatçıların katılımıyla, dengbêjler eşliğinde geçti. Bu sırada Şirnex ve Cizîr’de katliam yaşanmıştı. Çok fazla şehit vardı. 90’larda kontrgerilla, JİTEM eliyle köyleri ateşe verip, çocukları katledenler, bu katliamı yaptı. Kürt halkını korkutmak için bu katliamları gerçekleştirmişlerdi” dedi. 

 

22 Mart'ta katliamlara karşı sessiz kalmamak için insanların sokağa aktığını anımsatan Uçar, Hecace Mezarlığı'na gitmek isteyen halkın önünün panzerlerle kesildiğini söyledi. Panzer üzerindeki polisin “Dağılmanızı istiyorum. Mardin’den emir geldi, sizi öldüreceğiz. Öldürme emri gelmiş. Herkes evine gitsin. Evine gitmeyenler, dağılmayanları öldüreceğiz" dediğini paylaşan Uçar, buna rağmen halkın dağılmadığını ve protestosunu sürdürdüğünü belirtti. Uçar, "Hastane tarafından getirilen panzer, elinde silah, taş ve sopa bulunmayan insanların üzerine sürüldü. Gözlerimizin önünde insanları ezdi. Köprünün iki tarafı panzerle kapatılmıştı. Hastanenin üstünde çevredeki binalarda mevzi almışlardı. Kendisini suya atabilenler attı. Biz diğer tarafa geçmeye çalışırken, özel timler, askerler ve korucular bizi de taradı. Kendimizi taşların arkasına attık. Hükümet konağının o tarafa geri geldiğimizde çok sayıda kişiyi gözaltına almış, arabalara bindirip götürüyorlardı. 92’de gözlerimizle gördüklerimiz bunlardı. Katliam emrini verenleri, katliamı yapanları lanetliyorum” şeklinde konuştu. 

 

‘UNUTAMIYORUM’

 

"O günleri hatırladığımda tüylerim diken diken oluyor" diyen Uçar, o döneme dair hislerini tam olarak tarif edemediğini kaydetti. Kendisinin 1991 yılında Vedat Aydın’ın katledilmesine de tanık olduğunu aktaran Uçar, “O dönem de aynı şekilde bizi taradılar. Gözlerimizin önünde binlerce insanı taradılar, insanlar kendisini sulara attı. Katliamı unutamıyorum. Hayatım boyunca da ne aklımdan çıkar ne de unutabilirim” dedi. 

  

O gün katliam yapanların bugün de aynı şekilde iktidarda olduğunu ifade eden Uçar, bugünün iktidarının o dönemin faillerinin "dostu" olduğunu söyledi. Uçar, “Aynı zihniyet. O günün zihniyeti ile bugünkü zihniyet birbirinin dostu olmuş durumda" dedi. 

 

‘AYNI COŞKUYLA KUTLANACAK' 

 

O günden bu yana Nisêbîn'deki kutlamaların hep coşkulu geçtiğini dile getiren Uçar, şöyle devam etti: "Devlet, geçtiğimiz yıllarda pandemi vardı diye Newroz’a kimse gelmez diye düşünüyordu. Ama halk Newrozuna sahip çıktı. Bu sene de Newroz coşkuyla geçecek. Nisêbîn halkı, şeref ve haysiyet sahibidir. Var olduğu sürece de kendisine sahip çıkacak." 

 

MA / Ahmet Kanbal