İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi'nde ağırlaştırılmış tecrit altında tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın 2000'li yılların başında tespitini yaptığı "3'üncü Dünya Savaşı", 2024 yılında Ortadoğu coğrafyasında tüm sıcaklığıyla kendisini hissettirdi. İsrail'in 7 Ekim 2023 tarihinde Hamas’ın saldırılarını gerekçe göstererek Gazze'de başlattığı saldırılar, yıl sonuna doğru Lübnan, İran ve Suriye’ye kadar uzandı. Yılın son ve en önemli gelişmelerinin başında, Suriye'de 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesi oldu. Heyet Tahrir el-Şam'ın (HTŞ) Şam'da yönetimi ele geçirmesine paralel olarak Türkiye ve bağlı Suriye Milli Ordusu (SMO) da Kuzey ve Doğu Suriye kentlerini hedef almaya başladı.  

 

Yıl boyunca Ortadoğu coğrafyasında kan savaş ve çatışmalar durulmazken, Kürdistan'ın dört bir parçası yoğun saldırıların hedefi oldu. Kürtlerin ve dostlarının söz konusu saldırılara karşı direnişi kesintisiz bir şekilde devam etti. Kürtler, emperyalist güçlerin arka çıktığı ulus-devletlerin imha, inkar ve asimilasyon politikalarına karşı Ortadoğu coğrafyasında yeni bir yaşamın filizlenmesi için büyük bir çaba gösterdi. 

 

TUTSAKLAR VE AİLELERİN DİRENİŞİ 

 

"Abdullah Öcalan’a özgürlük, Kürt sorununa çözüm” kampanyası, yıl boyunca Kürtlerin temel gündemiydi. Aileler, söz konusu kampanya kapsamında açlık grevinde olan tutsak yakınlarıyla dayanışmak amacıyla Wan, Amed, Adana, Mersin, İstanbul ve İzmir'de “Adalet Nöbeti” eylemine başladı. Cezaevlerinde süren dönüşümlü-süresiz açlık grevi eylemleri, 15 Şubat'tan sonra aile ve telefon boykoto şeklinde devam etti. Ayrıca Amed, Wan, Adana, Mersin ve İstanbul'da “Özgürlüğe ses ver” şiarıyla cezaevleri önünde, "Adaleti sağla, hukuku uygula" talebiyle Adalet Bakanlığı önünde, "Tecride son ver" talebiyle de AKP binaları önünde eylemler düzenledi. Tutsakların boykot eylemi, 4 Temmuz’a kadar devam etti. Ayrıca yıl sonuna doğru TUAY-DER öncülüğünde tutsaklara para gönderilmesi için kampanya başlatıldı. 

 

SANATÇILARDAN 'ÇÖZÜM' ÇAĞRISI

 

Sanatçı, yazar ve aydınların da aralarında olduğu 564 isim, 7 Ocak’ta Amed ve İstanbul’da "Barışa Ses Olalım" deklarasyonu açıkladı. Metinde, kalıcı barışın sağlanması gerektiğine vurgu yapılarak, bunun için İmralı tecridinin son bulması ve diyalog kanallarının açılması çağrısı yapıldı. Aydın ve yazarlar, Özgürlük İçin Sanat İnisiyatifi’ni kurdu. İnisiyatif, yıl boyunca bu doğrultuda açıklamalar yaparak, Kürt sorununun çözümü için iktidara çağrı yaptı. 

 

Abdullah Öcalan’a dönük tecridin son bulması talebiyle 22 Ocak’ta 35 barodan bin 330 avukat, Öcalan’la görüşmek için Amed’de açıklama yaptı. Avukatlar, daha sonra Adalet Bakanlığı’na başvurdu. 

 

BÜYÜK ÖZGÜRLÜK YÜRÜYÜŞÜ

 

Wan ve Qers’ten 1-15 Şubat aralığında "Büyük Özgürlük Yürüyüşü” başlatıldı. DBP Eş Genel Başkanları Çiğdem Kılıçgün Uçar ve Keskin Bayındır, DEM Parti Eş Genel Başkanları Tuncer Bakırhan ve Tülay Hatimoğulları, MED TUAHAD-FED Eşbaşkanları Emine Kaya ve Kerem Canpolat’ın da aralarında olduğu çok sayıda siyasetçi ve demokratik kitle örgütü temsilcisi yürüyüşe katıldı. Gidilen her noktada Abdullah Öcalan’ın savunmalarından pasajlar okundu, tarihi mekanlarda açıklamalar yapıldı. Açıklamalarda, Kürt sorunun demokratik çözümü ve İmralı’daki tecridin sonlandırılması çağrısı yapıldı. 

 

MİLYONLAR NEWROZ'DA  

 

Özgür Kadın Hareketi (TJA), 8 Mart Dünya Kadınlar Günü etkinliklerinin startını "Jin, jiyan, azadî ile 8 Mart’a doğru” şiarıyla Elîh ve İzmir’de verdi. Onbinlerce kadın, 8 Mart etkinliklerinde bir araya geldi. 

 

Newroz kutlamaları da bu yıl görkemli geçti. "Rabe dema azadî û serkeftinê ye" şiarıyla 57’si merkezi yüzlerce yerde Newroz kutlaması yapıldı. Milyonların katıldığı Newroz kutlamalarında, temel talep olarak "Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü, Kürt sorununun demokratik çözümü” oldu. 

 

Kürtler, bu yılda da 4 Nisan’da yönlerini Abdullah Öcalan'ın doğum yeri olan Amara’ya döndü. Abdullah Öcalan’ın 75’inci yaş günü dolayısıyla "Özgürlük için Amara'ya" yürüyüşü yapıldı. Yürüyüşle, "Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğünün zamanı geldi" mesajı verildi. 

 

TJA ise, Abdullah Öcalan'ın kitaplarından derlemelerin okunduğu “Özgürlük Okumaları" etkinliği başlattı. Kürdistan ve Türkiye'nin birçok kentinde yıl boyunca söz konusu etkinlikler devam etti. 

 

YEREL SEÇMLERDE DEM PARTİ RÜZGARI 

 

Mart ayının sonunda Kürdistan'ın gündemi yerel seçimler oldu. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti), 31 Mart yerel seçimlerinde aday göstereceği belediye eşbaşkanlar için öncesinden 90'ı aşkın merkezde sandık kurdu. AKP, 2019'daki yerel seçim stratejisini 31 Mart seçimleri için de devreye koydu. AKP, en az 24 il ve ilçeye binlerce asker-polis taşıdı. DEM Parti, taşımalı asker-polis oylarına rağmen 3'ü büyükşehir 78 belediye kazandı. 

 

AKP de 22 yıllık iktidarında ilk kez ikinci parti konumuna düştü. Seçimlere, Şirnex'te taşımalı asker ve polislere gösterilen “Konuş sen nerelisin?” tepkisi damga vurdu. DEM Parti'nin kazandığı Curnê Reş (Hilvan) ilçesinde seçimler yenilendi. Ancak yenilenen seçimlerde sonuç değişmedi. 

 

KAYYIMLARA ÖFKE BÜYÜK OLDU 

 

AKP, seçimlerin hemen ardından DEM Parti’nin 14’te 14 yaptığı Wan’da, Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Abdullah Zeydan’ın mazbatasını almak istedi. Wan’da günlerce devam eden protesto karşısında geri adım atıldı. Ancak hemen sonrasında belediyelere kayyım atanmaya başladı. Colêmerg Belediyesi'nin ardından sırasıyla Esenyurt, Êlih, Mêrdin, Xelfetî (Halfeti), Dêrsim, Pûlûr (Ovacık) ve Miks (Bahçesaray) belediyelerine kayyım atandı. 

 

İlk kayyım sonrası Wan'dan Colemêrg'de "İradeye Saygı Yürüyüşü" başlatıldı. 6 günlük yürüyüşün ardından büyük bir miting düzenlendi. Ayrıca kayyım atanan kentlerde onbinler, günlerce protesto eylemleri düzenledi. 

 

AMED VE ÊLIH'TE MİTİNG

 

1 Eylül Dünya Barış Günü etkinliklerinin merkezinde yine Kürdistan kentleri geldi. Birçok kentte 1 Eylül etkinlikleri düzenlendi. Savaş politikaları ve İmralı tecridine öfke büyük oldu. Tecride Karşı Adalet Girişimi, “Tecride karşı adalet sağlanmalı” çağrısı yaptı.

 

Demokratik Kurumlar Platformu, 13 Ekim’de Amed’de “Komploya karşı direniyoruz, Özgürlük için Amed’de buluşuyoruz” şiarıyla miting düzenlendi. Tüm yasak ve engellemelere rağmen Kürdistan ve Türkiye kentlerinden Amed’e ulaşan onbinler, “Abdullah Öcalan’a özgürlük” talebini haykırdı. 

 

Kampanya kapsamında 17 Kasım’da da Êlih’te onbinlerin katılımıyla “Demokrasi ve özgürlük” mitingi düzenlendi. 

 

İMRALI’DA 43 AY SONRA İLK GÖRÜŞME 

 

Kürdistan ve dünya genelinde düzenlenen eylem ve etkinlikler sonucunda 43 ay devam eden mutlak tecritte bir gedik açıldı. PKK Lideri Abdullah Öcalan, 23 Kasım'da yeğeni Ömer Öcalan ile İmralı Adası’na aile görüşü gerçekleştirdi. Görüşme sonrası PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın ilk mesajı "Koşullar oluşursa süreci çatışmadan ortamından hukuki ve siyasi zemine çekecek teorik ve pratik sahibim” oldu. 

 

ÇÖZÜM İÇİN ANKARA’YA YÜRÜYÜŞ

 

Kürt sorununun çözümü ve "özgürlük" kampanyası kapsamında 16 Aralık’ta Amed’den Ankara'ya “Demokratik çözüm ve özgürlük” yürüyüşü başlatıldı. Yürüyüş, 20 Aralık’ta Ankara’da son buldu. Yapılan açıklamada, “Meclis’in mutlak tecridin kaldırılması, Kürt sorununun müzakereye dayalı çözümü ve Türkiye’nin demokratikleşmesi için sorumluluk alması tarihi bir görev olarak önünde durmaktadır” çağrısı yapıldı. 

 

ÖZGÜR BASIN'A YÖNELİK SALDIRILAR

 

Özgür Basın'a yönelik saldırılar yıl boyunca aralıksız bir şekilde devam etti. Birçok gazeteci gözaltına alındı ya da tutuklandı. Yine gazeteciler hava saldırılarının hedefi oldu. 23 Nisan’da yapılan ev baskınlarında Mezopotamya Ajansı (MA) muhabirleri Esra Solin Dal ve Mehmet Aslan, Yeni Yaşam Gazetesi çalışanı Enes Sezgin ile Özgür Basın emekçileri Saliha Aras, Yeşim Alıcı, Beste Argat Balcı, Şirin Ermiş ve Erdoğan Alayumat ile MA eski muhabiri Doğan Kaynak gözaltına alındı. Tutuklanan Dal, Aslan ve Alayumat, 21 Mayıs'ta tahliye edildi

 

26 Kasım'da Roza Metina (Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği Başkanı), Erdoğan Alayumat (Gazeteci), Tuğce Yılmaz (Gazeteci), Bilge Aksu (Gazeteci), Ahmet Sümbül (Gazeteci), Bilal Seçkin (Gazeteci), Mehmet Üçar (Gazeteci), Havin Derya (Gazeteci), Suzan Demir (Gazeteci), Abdurrahman Aydın (Akademisyen/Yazar), Ardın Diren (Çevirmen- Yönetmen), Doğan Güzel (Karikatürist), Hicri İzgören (Şair), Ömer Barasi (Çevirmen-Yazar), Baver Yoldaş (Pirtûkakurdî Koordinatörü) ve Emrah Kelekçiler (Fotoğrafçı) gözaltına alındı. Bilge Aksu ve Mehmet Üçar tutuklandı. 

 

5 GAZETECİ KATLEDİLDİ

 

8 Temmuz'da Şengal’de haber takibi yapan Çira TV ve Çira FM çalışanlarını taşıyan araca yönelik hava saldırısı düzenledi. Bombardımanda yaralanan ÇİRA TV muhabiri Murat Mîrza 11 Temmuz 2024 yaşamını yitirdi. 

 

23 Ağustos'ta Medya şirketi Chatr Production’a ait araç Silêmaniyê'nin Seyidsadık ilçesinde SİHA’larla bombaladı. Saldırıda gazeteci Gulîstan Tara ile Hêro Behaddîn yaşamını yitirdi, 6 gazeteci de yaralandı. 

 

19 Aralık'ta Kuzey ve Doğu Suriye'deki gelişmeleri takip eden gazeteciler Nazım Daştan ve Cihan Bilgin, Tişrîn Barajı ve Sirîn Beldesi arasındaki yolda SİHA saldırısında katledildi.   

 

Gazetecilerin katledilmesini protesto eden gazeteci ve siyasetçiler de tutuklandı. Gazeteciler Gülistan Dursun, Hayri Tunç, Enes Sezgin, Osman Akın, Can Papila, Pınar Gayıp ve Serpil Ünal 22 Aralık'ta tutuklandı. 

 

AVRUPA’DA YÜZBİNLER ALANLARDAYDI  

 

Avrupa’da Kürtler ve dostlarının temel gündemi yıl boyunca “Abdullah Öcalan’a özgürlük, Kürt sorununa demokratik çözüm” kampanyasıydı. Yürüyüş, mektup gönderme, miting ve açıklama gibi birçok eylem ve etkinlik düzenlendi. İsviçre’nin Valais kantonunda 15 Ocak’ta “100 Bin Kart” kampanyası başlatıldı. Almanya'nın Köln kentinde 17 Şubat’ta yüzbinlerin katılımıyla yürüyüş ve miting düzenlendi. Abdullah Öcalan’ın 75’inci doğum günü dolayısıyla 6 Nisan’da İsviçre’de yürüyüş düzenlendi. Almanya’nın Mannheim kenti ve Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da 13 Nisan’da mitingler düzenlendi. 

 

AYDINLARDAN MEKTUP

 

Peace in Kurdistan (Kurdistan için Barış İnisiyatifi), 8 Mayıs’ta CPT’nin İmralı Cezaevi'ne heyet göndermesi için ortak bir mektup kaleme alındı. Dilbilimci Noam Chomsky, İşçi Partisi eski Lideri Jeremy Corbyn, Britanya’nın en büyük sendikal örgütü Unite the Union’dan Simon Dubbins, Prof Dr. Michael Gunter, Prof. Dr. Bill Bowring ve Prof. Dr. Mary Davis gibi isimler imzacı oldu. 69 Nobel Ödüllü isim, 26 Temmuz’da İmralı tecridine karşı uluslararası kuruluşlar ile AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan'a mektup gönderdi.

 

GENÇLER ALANLARDAYDI

 

Marsilya’da 19 Mayıs’ta yürüyüş düzenleyen Kürt gençleri, "Öcalan fiziki özgürlüğüne kavuşmadan kimse kendine ben özgürüm diyemez" açıklaması yaptı. CPT önünde başlatılan “Öcalan’a özgürlük” nöbet eyleminin 12’nci yıl dönümü olan 25 Haziran’da kitlesel eylemler gerçekleştirildi. Kürt ve enternasyonalist gençler, 31 Ağustos’ta İsviçre’nin Lozan kentinde 8 kilometrelik yürüyüş başlattı. “Tîrêjên Rojê” kampanyası kapsamında Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğü talep edildi. Almanya’da bu kapsamda 15-20 Eylül tarihleri arasında “Uzun Yürüyüş” başladı. 21 Eylül’de 32. Uluslararası Kürt Kültür Festivali’nde sonlanan uzun yürüyüşte, “Tecrit ve işgali kıralım, Önder Apo’yu özgürleştirelim” mesajı verildi. Köln’de 16 Kasım’da yine yüzbinlerin katılımıyla büyük bir miting düzenlendi. 

 

LOZAN'A TEPKİ 

 

Kürdistan coğrafyasının dört ülke arasında paylaşıldığı Lozan Antlaşması'nın 101'inci yıl dönümünde, antlaşmanın imzalandığı yerde yürüyüş ve miting düzenlendi. YNK, Goran Hareketi, Rojava Özerk Yönetimi, KCDK-E, TJK-E, PJAK, ESU, PİK, PYD’nin olduğu 36 siyasi oluşum öncülüğünde yapılan eylemde, “Lozan’ı kabul etmedik, etmeyeceğiz” mesajı verildi. 

 

KUZEY VE DOĞU SURİYE 

 

Türkiye, DAİŞ ve Baas rejiminin tehdidi altında bulunan Kuzey ve Doğu Suriye’de inşa çalışmaları aralıksız bir şekilde devam etti. Yeni meclisler ve komünler oluşturulurken, mevcut yapılar güçlendirildi. Yıl boyunca buraya dönük saldırılar da devam etti. 

 

Türkiye ve bağlı paramiliter gruplar, Kuzey ve Doğu Suriye kentlerini havadan ve karadan sık sık bombaladı. Suriye İnsan Hakları Örgütü’nün İnsan Hakları Haftası'nda yaptığı açıklamada, 2024 yılında sivillere yönelik işlenen saldırılarda en az 162 kişi hayatını kaybetti, 194 kişi yaralandı. SİHA saldırılarında katledilenlerin sayısı en az 43 oldu. 

 

Baas rejiminin devrilmesi sonrası saldırılar arttı. 9-10 Aralık tarihlerinde yapılan hava saldırılarında 5'i çocuk en az 15 kişi katledildi. 21 Aralık’ta Hesêke’de 2 sivil araca yapılan saldırıda 3 kişi katledildi.  

 

Türkiye’nin yıl içerisinde gerçekleştirdiği saldırılarının en yoğunu Ekim ayı içerisinde yaşandı. Ankara'da TUSAŞ'a yönelik eylemi gerekçe gösteren Türkiye, 23 Ekim’de yerleşim alanları, altyapı ve hizmet kurumlarını hedef aldı. Saldırılarda sağlık ve eğitim merkezleri, fırınlar, un, tahıl depoları, buğday siloları, elektrik santralleri, şirket, fabrikalar, telefon şebekeleri ile su, gaz ve petrol istasyonları bombalandı. Cizre ve Derik kantonlarında saldırılarda 30’dan fazla merkez hizmet dışı kaldı. Bu saldırıların maliyeti yaklaşık 1 milyar doları buldu. 

 

Suriye’de 2011 yılında başlayan iç savaşta 26 Kasım'da yeni bir aşama başladı. Heyet Tehrir el-Şam'ın (HTŞ) Baas rejimin düşürmesi sonrası Türkiye ve bağlı Suriye Milli Ordusu (SMO) da Kuzey ve Doğu Suriye kentlerini hedef aldı. Minbic, Dêrazor, Tişrîn Barajı ve Kobanê’ye dönük saldırılar halen devam ediyor. 

 

Saldırılara karşı direniş de sürüyor. Kürdistan kentleri başta olmak üzere dünyanın birçok merkezinde saldırılara karşı birçok eylem ve etkinlik düzenlendi. Mêrdîn'in Nisêbîn ilçesinde bulunan Qamişlo sınırında başlatılan nöbet eylemi de sürüyor.  

 

ROJHILAT 

 

İran'da baskı, gözaltı, tutuklama, idam, ekolojik talan, kolberlere dönük saldırılar ve "jin, jiyan, azadî" direnişi bu yılın başlıca gündemleri oldu. 30 Ocak’ta Mihemed Feramerzî, Pijman Fatîh, Wefa Azerbar ve Muhsin Mezlûm adlı 4 Kürt genci idam edildi. Bunun üzerine birçok kentte protesto eylemleri düzenlendi. Ülkede yıl içerisinde kaç kişinin idam edildiğine dair net bir veri bulunmuyor. Hengaw İstatistik ve Belgeler Merkezi'nin kayıtlarına göre 1 Ocak- 9 Ekim 2024 tarihleri arasında çeşitli hapishanelerinde en az 525 mahkum idam edildi. Bunlardan bazıları siyasi tutsak. Ayrıca diğer aylarda yaşanan idamlar eklendiğinde bu sayısının bini aştığı tahmin ediliyor. İdam edilen kişilerin birçoğunun Kürt tutsaklar olduğu biliniyor. HPG'li Ethem Özdemir’in idam cezası onandı. Kürt gazeteci Pexşan Ezîzî, 23 Temmuz’da Tahran Devrim Mahkemesi'nde idam cezasına çarptırıldı. KJAR üyesi Werîşe Muradî de idam cezası verilen tutsaklardan oldu.  

 

ONLARCA KOLBER KATLEDİLDİ 

 

İran ve Federe Kürdistan Bölgesi sınırında taşıdıkları yüklerle geçimlerini sağlamak için çabalayan kolberler sık sık saldırıların hedefi oldu. Hengaw'a göre Kasım ayına kadar en az 46 kolber katledildi, 218 kolber yaralandı. Kolbernews’in verilerine göre, bu yılın ilk altı ayında, Urmiye ile Kirmanşah arasındaki sınır bölgelerinde toplam 142 kolber İran güvenlik güçlerinin doğrudan ateşi, soğuk hava koşulları, mayın patlamaları, dağlardan düşme veya diğer kazalar nedeniyle hayatını kaybetti veya yaralandı. Yıl içerisinde kaç kolberin katledildiğine dair net bir bilgi bulunmuyor. 

 

SEÇİMLER

 

İran'da 1 Mart'ta yapılan Parlamento ve Uzmanlar Meclisi seçimlerine katılım, yüzde 41 seviyesinde kaldı. Doğu Kürdistan'da boykot en üst seviyedeydi. Uzmanlara göre bu, 1979'da gerçekleştirilen "İran İslam Devrimi'nden bu yana en düşük katılımlı seçimlerinden biri olarak kayıtlara geçti.

 

YEŞİL ALAN KAMPANYASI 

 

92 çevre örgütü, 11 Kasım’da Doğu Kürdistan’da doğayı koruma ve zarar gören yeşil alanları canlandırma amacıyla geniş çaplı bir kampanya başlattı. Zagros Dağları’ndaki tahribatı gidermeyi hedefleyen bu gönüllü girişim, 25 gün boyunca sürdü. Doğu Kürdistanlı 2 bin çevreci, sivil ve siyasi aktivist 14 Kasım’da “Türk Devletinin Kürt Soykırımına ve Demografik Değişimine Son” başlıklı bir kampanya başlattı.

 

'JIN, JIYAN, AZADÎ' DİRENİŞİ 

 

Doğu Kürdistan kentlerinde 21 Mart Newroz kutlamaları coşkulu bir şekilde geçti. Newroz kutlamalarına bu yıl “Jin, jiyan, azadî” sloganı damga vurdu. 

 

Yine Jina Emînî’nin katledilmesinin 2'nci yıl dönümü dolayısıyla 16 Eylül'de birçok kentte genel grev yapıldı. Doğu Kürdistan kentlerinde işyerleri açılmazken, birçok kentte protesto eylemleri düzenlendi. 

 

IRAK VE FEDERE KÜRDİSTAN BÖLGESİ 

 

Irak'ta 18 Aralık 2023 tarihinde il genel meclisi seçimleri yapıldı. YNK'nin başını çektiği Kerkük Gücümüz ve İrademiz Koalisyonu, 5 sandalyeyle Kerkük'te birinci oldu. Hristiyanlar kotası 1, KDP 2, Arap Koalisyonu 3, Arap Kaide 2, Arap İttifakı 1 ve Türkmenler ise 2 sandalye kazandı. Türkiye'nin tüm girişimlerine rağmen YNK'li bir isim vali oldu. Kerkük İl Meclisi’ndeki YNK'li Rebwar Taha, Kerkük Valisi olarak seçildi. 

 

Federe Kürdistan Bölgesi'nde 20 Ekim'de parlamento seçimleri yapıldı. Irak Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu, seçimlere katılım oranının yüzde 72,6 olduğunu kaydetti. KDP sandalye sayısı azaldı, YNK'nin arttı. KDP 39, YNK 23, Yeni Nesil (Nwey Nwe) 15, Yekgirtu (İslami Birlik) 7, Komel (İslami Adalet Topluluğu) 3, Helwest (Ulusal Duruş) 4, Halk Cephesi (Bêriya Gel) 2 ve İttifak (Hevpeymaniya Kurdistan) 1 sandalye kazandı. 

 

DUHOK ÇATIŞMALARIN MERKEZİ OLDU  

 

Türkiye'nin Federe Kürdistan Bölgesi'nde Zap, Avaşîn, Metîna bölgelerinin yanı sıra Duhok kırsalına dönük saldırıları aralıksız bir şekilde devam etti. Saldırılar noktasında yıl içerisinde yoğun bir diplomasi trafiği de göze çarptı. 7 Şubat’ta Savunma Bakanı Yaşar Güler, Irak’a gitti. Güler, Hewlêr’de Neçirvan Barzani, Mesrur Barzani ve KDP Başkanı Mesud Barzani ile de görüştü. 14 Mart’ta Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve MİT Müsteşarı İbrahim Kalın, Bağdat’a gitti. Yine Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da yıl içerisinde Irak'ı ziyaret etti. 

 

Ziyaretler sonrası saldırılar yoğunlaştı. Türkiye, 3 yıl içerisinde bölgede 100'e yakın askeri nokta inşa etti. KDP işbirliğinde inşa edilen askeri noktalara yıl boyunca asker ve teçhizat sevkiyatı yapıldı. Yine Girê Amediye'den Girê Bihar'e kadar 14 askeri üs inşasına başladı.  

 

Saldırılar nedeniyle şu ana kadar bölgede 100'e yakın köy boşaltıldı. KDP'nin bölgedeki özel güçleri, bölge sakinlerine ajanlık dayattı. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) kaynaklarının doğruladığı bilgilere göre, Türkiye yıl içerisinde Federe Kurdistan Bölgesi’nde savaştırılmak üzere alınan paralı askerlerin sayısını 550’e çıkardı. Söz konusu paramilter grupların, Suriye'den getirildiği basına yansıdı. 

 

28 Temmuz’da Duhok'un Amêdiyê kırsalına yeni saldırılar başlatıldı. Saldırılar nedeniyle en az 184 aile evlerini terk etti. 19 ev, 2 okul, bir un fabrikası, bir otomobil, bir kilise ve 2 su tesisi bombalandı. Uluslararası kuruluşların verilerine göre, saldırılar nedeniyle 68 bin dönümlük çalı ve ormanlık alan küle döndü. Yıl başından bu yana yaşanan saldırılarda en az 13 sivil yaşamını yitirdi, 11 sivil yaralandı. 

 

ÇOK SAYIDA ASKER HAYATINI KAYBETTİ

 

ANF'de yer alan HPG Basın İrtibat Merkezi'nin açıklamasına göre; 11 ay içerisnde en az 589 asker çatışmalarda hayatını kaybetti. Yine 17 SİHA ve 2 helikopter düşürüldüğü, yüzlerce kez yasaklı silah ve kimyasal kullanıldı. HPG, üyeleri Berçem Umut (Suzan Duman), Rustem Arpêt (Orhan Yakut), Şahin Nûda (Bedran Gökdemir) ve Ciwan Minbic'in (Salih Tewfîq) Metîna'da kimyasal silah ve taktik nükleer bomba saldırısında hayatını kaybettiği açıkladı. HPG, 23 Ekim’de Ankara'da bulunan TUSAŞ tesislerine yönelik eylemi üstlendi. Açıklamada, Mine Sevjîn Alçiçek (Asya Ali) ve Ali Örek’in (Rojger Hêlîn) eylemi gerçekleştirdiği duyuruldu. 

 

BAĞDAT-ANKARA MUTABAKATI

 

15 Ağustos'ta Ankara-Bağdat arasında "güvenlik mutabakatı" imzaladı. PKK'nin tasfiyesinin hedeflendiği anlaşma kapsamında Irak'ın başkenti Bağdat’ta Ortak Güvenlik Koordinasyon Merkezi kurulmasına karar verildi. Merkezin misyonu ve faaliyetleri şöyle sıralandı: "Ortak sınırda saha istihbaratı bilgi alışverişinde bulunmak. Operasyonel ve stratejik bilgileri her iki tarafın yüksek komuta merkezlerine iletmek. Ortak sınırlardaki güvenlik durumlarını izlemek ve raporlamak."

 

ŞENGAL VE MEXMÛR  

 

2019'dan bu yana KDP'nin ambargo uyguladığı Mexmûr Kampı da yıl boyunca Türkiye’nin hedefinde oldu. Hava saldırılarında çok sayıda kişi hayatını kaybetti. Kampta, saldırılar ve güncel gelişmelere dair yıl boyunca çeşitli eylem ve etkinlikler düzenlendi. 15 Şubat komplosu, 8 Mart, Newroz, İmralı tecridi, Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğü, SİHA saldırıları, ambargo gibi konulara karşı kamp sakinleri yıl boyunca ayaktaydı. 

 

Êzidîlerin yurdu Şengal de hava saldırılarıyla hedef alınan bir başka yer oldu. 22 Ekim’de Kuzey ve Doğu Suriye'nin yanı sıra Şengal’in merkezi, Çil Mêra ve Amûd, Sikêniyê, Girê Şehîd Sîpan, Hey Nasir Mahallesi, Sîba Şêx Xidir, Xeta Ereban, Şilo Vadisi bombalandı. Yıl içerisindeki saldırılarda en az 9 kişi hayatını kaybetti. 

 

Şengal Özerk Yönetimi, göç eden Êzidîlerin geri dönüşleri için çalışmalarını sürdürdü. 6 bini aşkın Êzidî, Federe Kürdistan'dan Şengal'e döndü. Bu ailelerin ihtiyaçları özerk yönetim tarafından karşılandı. Abdullah Öcalan’ın fiziki özgürlüğünü de birçok eylem ve etkinlik düzenlenirken, kentin statüsünü hedef alan Bağdat-Ankara arasındaki Şengal Anlaşması'na dönük mücadele de yıl boyunca sürdü. 

 

Yarın: Suriye

 

MA / Müjdat Can