HABER MERKEZİ - İktidar kanadından “süreçte sona gelindi” yönünde açıklamalar yapılsa da sürecin kilit noktalarından biri olan komisyonun İmralı’ya gitmesine yönelik resmi bir adım atılmaması, komisyon toplantılarının da ertelenmesi kafalarda soru işareti yaratıyor. 

 

Kürt sorununun demokratik çözümü bağlamında başlayan Barış ve Demokratik Toplum Süreci, geldiği aşama açısından kimi tartışmalara sıkıştı. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat çağrısı doğrultusunda PKK fesih ve silahlı mücadeleyi sonlandırma kararı alırken; bu gelişmeyi başta Abdullah Öcalan’ın önerisi olan ve Türkiye siyasetinin de üzerinde mutabık kaldığı Meclis’te bir komisyon kurulması takip etti.

 

Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu kurulduğu 5 Ağustos tarihinden bu yana çeşitli kesimleri dinledi, öneri ve eleştirilerini aldı. Gelinen aşamaya kadar sürecin hukuksal zeminini hazırlayacak veya tartışacak bir çalışma yürütmezken, daha çok bir “oyalama” komisyonuna dönüştüğü noktasında eleştirilerin odağında. Komisyondan beklenen adımlar hala atılmış değil. Bu adımların en başında da komisyonun Abdullah Öcalan’ı dinlemesi geliyor. Hem Kürt halkı ve Kürt Özgürlük Hareketi tarafından hem de devletin muhatap aldığı bir isim olan Abdullah Öcalan sürecin başmüzakerecisi ve sürdürücüsü. Bu nedenle Abdullah Öcalan’ın komisyona görüş ve önerilerini aktarması önemli. Ayrıca sürecin gereği olarak tarafların eşit koşullarda rolünü oynayabilmesi de sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından önemli.

 

KOMİSYON OYALIYOR, KÜRT TARAFI ADIM ATIYOR

 

Komisyon uzun bir süredir “İmralı’ya gitmeli mi gitmemeli mi” sorusu etrafından oyalanırken; Kürt tarafı Abdullah Öcalan’ın da onayıyla süreci ikinci aşamaya taşımak için güçlerini Türkiye’den çektikleri kararını duyurdu. Hareket bu açıklamasında güçlerini “çatışma riski” ve “provokasyon” riski olan tüm alanlardan çektiğini de belirterek, kimi risklere dikkati çekti.

 

BAHÇELİ: SÜRECİN SONUNA GELDİK

 

Bu adıma karşılık da henüz devlet tarafından bir adım atılmazken, sürecin ilk çağrısını yapan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Salı günü (11 Kasım) Meclis’te yaptığı konuşmada “'Terörsüz' Türkiye sürecinde sona yaklaşılmaktadır” dedi. Bahçeli aynı grup konuşmasında süreçle ilgili açıklamalarını sürecin geldiği aşama, bu konuda yapılacaklar ve yapılması gerekenler ile sürecin geleceğin konusunda kamuoyuna mesaj verme ya da açıklama yapmaktan çok, ağırlıklı olarak İYİ Parti gibi sürecin karşısında olanlara yüklendiği bir konuşma yaptı. 

 

Peki, süreç ne aşamada? Bahçeli’nin dediği gibi sürecin sonuna gelindi mi? Kürt tarafı sürecin geldiği aşamayı nasıl tanımlıyor? Bu konuda devlet hangi adımları attı ya da attı mı, Kürt tarafı hangi adımları talep ediyor?

 

ABDULLAH ÖCALAN: SÜREÇ HUKUKSAL ÇÖZÜM AŞAMASINDA

 

Abdullah Öcalan 15 Eylül tarihinde 6 yıl aradan sonra avukatları ile yaptığı görüşmede de sürecin geldiği aşamaya dair önemli vurgularda bulundu. Sürecin hukuksal çözüm aşamasına geldiğini belirten Abdullah Öcalan, “Barış ve demokratik toplum sürecinin kat ettiği merhale itibariyle hukuksal çözüm aşamasına gelinmiştir” dedi. Abdullah Öcalan aynı görüşmede Kürt sorununun siyasal, sosyal, ekonomik, kültürel birçok boyutunun olduğunu vurgulayarak, bu aşamada “ara dönem” yasalarını kapsayacak hukuksal çözümler gerektiğinin altını ayrıca çizdi.

 

13 EKİM GÖRÜŞMESİ: UMUT HAKKI İÇİN ADIM ATILMALI

 

Bahçeli sürecin başladığı 2024 Ekim ayında çağrı yapması halinde Abdullah Öcalan’ın “umut hakkı”nın sağlanabileceğini ve Meclis’te konuşma yapabileceğini belirtmişti. Ancak “umut hakkı” ile ilgili henüz bir adım atılmadı.

 

Abdullah Öcalan 13 Ekim tarihinde avukatları ile yaptığı görüşmede, umut hakkının devletin atması gereken bir adım olduğunu belirtti. Abdullah Öcalan, “’Umut ilkesi’ devletin atması gereken bir adımdır. Bu bagajı kaldırması lazım..” ifadelerine yer verdi.  Aynı görüşmede Abdullah Öcalan, Kürtlerin bütün olarak hukukun içine alınması gerektiğini söylemiş asıl barışın da bu olduğunu vurguladı. 

 

SABRİ OK: ENTEGRASYON YASALARI ÇIKARILMALI

 

Kürt Özgürlük Hareketi’nin geri çekilme açıklamasını okuyan Sabri Ok, gerekli yasal ve hukuksal düzenlemelerin hayata geçirilmesine işaret ederek şu açıklamayı yaptı: “Çok açık ki biz 12. Kongre Kararlarına bağlıyız ve uygulamakta kararlıyız. Ama bunların pratikleşmesi için de yine PKK 12. Kongresinin aldığı kararlar doğrultusunda sürecin gerektirdiği hukuki ve siyasi yaklaşımlar gecikmeden gösterilmelidir. Bu çerçevede PKK’ye özgü Geçiş Hukuku esas alınmalı, demokratik siyasete katılabilmek için gerekli özgürlük ve demokratik entegrasyon yasaları gecikmeden çıkarılmalıdır.”

 

DEM PARTİ: SÜREÇ İKİNCİ AŞAMADA, HUKUKİ ADIMLAR ATILMALI

 

Geri çekilme kararının ardından açıklama yapan DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan sürecin ikinci aşamaya geldiğine işaret ederek, “Gelinen noktada, sürecin birinci aşaması kapanmıştır… Çok daha kritik ve hayati olan ikinci aşamaya, yani ‘hukuki ve siyasi’ adımlarla toplumsal barışa geçiş zamanıdır” dedi.

 

MUSTAFA KARASU: ÖZGÜRLÜK YASALARI KRİTİK NOKTA

 

KCK Yürütme Konseyi Üyesi Mustafa Karasu, gerilla güçlerinin Türkiye'den çekilme kararının devletin de adım atmasını teşvik eden bir girişim olduğunu belirterek, "Özgürlük yasaları ve Önder Apo’nun özgür çalışır durumda olması sürecin kritik noktasıdır" dedi. 

 

DEM PARTİ ERDOĞAN GÖRÜŞMESİ

 

DEM Parti İmralı Heyeti, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile üçüncü kez görüştü. Heyette yer alan Pervin Buldan, “Sürecin geldiği aşamaları, süreçte yaşanan sıkıntıları ve atılması gereken adımları istişare etmek, görüş alışverişinde bulunmak üzere Sayın Cumhurbaşkanı ile bir araya geleceğiz” diyerek görüşmenin kapsamını açıkladı. Görüşmede komisyonun İmralı’ya gitmesi ile ilgili konu da gündeme geldi.

 

Heyet aynı gün yaptığı açıklamada, “Sürecin daha hızlı ve sağlıklı ilerlemesini sağlayacak adımların atılması konusunda karşılıklı anlayış ve fikir birliği içinde olduğumuzu memnuniyetle belirtmek isteriz” ifadelerinde bulundu. 

 

ABDULLAH ÖCALAN: POZİTİF AŞAMA İÇİN ÇABALIYORUZ

 

Abdullah Öcalan, 3 Kasım tarihinde DEM Parti İmralı Heyeti ile yaptığı görüşmede, süreci pozitif bir aşamaya taşımak için ciddi bir çaba sarf ettiğini ve pozitif aşamaya geçebilmek için de bu süreçte herkesin hassasiyet, ciddiyet ve sorumluluk bilinciyle hareket etmesi mesajını verdi.

 

DEVLET BAHÇELİ: KOMİSYON İMRALI’YA GİDEBİLİR

 

Devlet Bahçeli partisinin haftalık grup toplantısında sürece dair yaptığı açıklamada, “Seçilecek milletvekillerinin İmralı’ya giderek ilk ağızdan ve ilk elden ihtiyaç duyulan mesajları alması süreci çok daha güçlendirecektir. Milliyetçi Hareket Partisi böylesi bir heyete katılmaya hazırdır” dedi.

 

Komisyon Başkanı Numan Kurtulmuş da komisyonun karar alınması halinde İmralı’ya gidilebileceğini söyledi.

 

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN: BÜTÜN TARAFLAR DİNLENİLMELİ

 

DEM Parti - Erdoğan görüşmesinin ardından komisyonun İmralı’ya gitmesine Erdoğan’ın “yeşil ışık” yaktığı yönünde iddialar tartışılmaya başlandı. Erdoğan partisinin grup toplantısında yaptığı açıklamada, süreç ile ilgili “yeni bir kavşağa” girildiğini belirterek,  “Komisyon çatısı altında sürece dair tüm konuların tartışılmasını, kimsenin dışarıda bırakılmadan ilgili bütün tarafların dinlenmesini, aykırı da olsa farklı fikirlerin dile getirilmesini çok ama çok kıymetli buluyoruz” dedi.

 

Erdoğan’ın açıklamalarının ardından komisyon, İmralı’ya gitme gündemi ile 6 Kasım’da toplanma kararı aldı. Ancak toplantı “teknik” nedenlerle ertelendi.

 

DURAN KALKAN:  İKİNCİ AŞAMAYA GEÇMENİN ZEMİNİ VAR 

 

Abdullah Öcalan Sosyal Bilimler Akademisi üyesi Duran Kalkan verdiği röportajda Kürt Özgürlük Hareketi'nin attığı adımların sürecin ikinci aşaması için gerekli zemini oluşturduğunu ve artık önünde engel kalmadığını dile getirdi. Kalkan, Abdullah Öcalan'ın üzerindeki tecridin sürdüğüne işaret ederek, "Önder Apo'nun koşulları değiştirilmeden Kürt tarafı süreci nasıl yürütebilir" diye sordu. 

 

KOMİSYON BİR KEZ DAHA ERTELENDİ

 

Tarafların açıklamaları böyleyken komisyon, Savunma Bakanlığı’na ait kargo uçağının Gürcistan’da düşmesi ve 20 personelin yaşamını yitirmesi nedeniyle bir kez daha ertelendi.

 

ADIM YOK, PROVOKASYON RİSKİ VAR

 

Gelinen aşamada, devlet ve iktidarın da “onay” verdiği adımlar da olan komisyonun İmralı’ya gitmesi, umut hakkının sağlanması, özgürlük ve demokratik entegrasyon yasalarının çıkarılması, sürecin hukuksal güvencesinin sağlanması gibi konularda henüz atılmış tek adım yok. Süreçte oyalama hali provokasyon ihtimalini ise güçlendiriyor. Süreç, demokratik zeminde, barışçıl yöntemlerle, hukuksal kapsamda çözümünü hala bekliyor.

 

MA / Diren Yurtsever