Cemile Turhallı: Anadilde eğitim çözüme büyük katkı sağlar

AMED - "Kürt sorunun en önemli parçası anadildir" diyen DEM Parti Dil, Kültür ve Sanat Komisyonu Eşsözcüsü Cemile Turhallı, anadil sorunu çözülmeden sürecin çözüme evrilmesinin mümkün olmadığını belirtti. 

PKK Lideri Abdullah Öcalan'la yapılan görüşmelerin ardından Kürt sorununun çözümü yönündeki tartışmalar devam ediyor. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Dil, Kültür ve Sanat Komisyonu Eşsözcüsü Cemile Turhallı, Kürt dilinin tanınmasının sürecin ilerlemesinde önemli bir adım olacağını söyledi. Dilin bir halkın varlığı olduğunu, ancak Türkiye tarihinin "diller mezarlığına" dönüştüğünü belirten Cemile Turhallı, Cumhuriyet tarihi boyunca dillere yönelik yoğun bir baskı olduğunun altını çizdi. Baskıların devam ettiğini ifade eden Cemile Turhallı, "Cumhuriyet etnik dil Türkçeyi, diğer dilleri baskılamak, ortadan kaldırmak, etnik bir kimliğe indirgemek üzerinden kurulu bir sistemdi. Bu sistem aşama aşama yasaklarla inşa edildi ve günümüze kadar da bu dillerin ortadan kalkmasına neden oldu. Şimdi Kürtçe üzerindeki yasakları sistematik bir şekilde zaten Cumhuriyet tarihinden günümüze kadar sürdüğünü görüyoruz. Bir adım bile maalesef bu ayrımcı politikalardan vazgeçilmiş değil" ifadelerini kullandı. 
 
ANADİLDE EĞİTİMİN ÖNEMİ
 
Dilin varlık kazanmasının, dile kamusallık kazandırarak olabileceğini belirten Cemile Turhallı, eğitimin bundaki önemine dikkati çekerek, "Milyonlarca çocuğun zihin dünyası eğitimle şekillenir. Anne-babasından aldığı bir form vardır, ama o formun gelişmesi, büyümesi, anlam kazanması toplumla daha da bütünleşmesi, üretime dönüşmesi eğitimle başlayan bir şeydir. Bütün Kürt çocuklarının ilk yaşadığı kriz zaten eğitimle başlamıştır. Hiç anlamadığı, ama anlamak zorunda olduğu, konuşmak zorunda olduğu bir dil. Konuşmadığı için şiddete uğradığı bir dil. O dil bir şiddetin nedeni olmuştur. Onun için sosyal aile hayatı varken onun dışlanması istenmiştir o eğitim kurumunda. Onu dışlarken de aynı zamanda gittiği eğitim kurumu da şekillenmesini istenmiştir. 'Anne babayla Kürtçe konuşma demiştir. Devlet asimilasyonu kendi çocukları üzerinden yapmaya çalışmıştır. Kürt çocukları aileleri hep ayrımcılığa tabi tutulmuştur. Nefret saldırılarına uğramıştır. Ama Kürt halkı bununla gerçekten yüzleşmiş, anlamış, bunu bilince çıkarmış ve bunu bir direniş nedeni olarak da görmüştür. Kürt halkı bunları artık bir kazanıma dönüştürmenin aşamasındadır" diye konuştu. 
 
'RESMİ DİL OLARAK KABUL EDİLMELİ
 
Türkçe dayatması nedeniyle Kürtlerin, kamu hizmetlerinde, sağlık hizmetlerinde Türkçe bilmemeleri nedeniyle ayrımcılıkla karşı karşıya kaldığını, bunun travmalara neden olduğunu dile getiren Cemile Turhallı, "Bu aşamaya kadar getirilen sürecin bir hesap verilebilirliği olması gerekiyor. Çünkü herkes açısından bu onur kırıcı bir durum olmuştur. Bunlar yaşanırken kaybedilen onurun, itibarsızlaştırılan değerin, yeniden kazandırılması gerekiyor. Ki bu da bu aşamadan sonra bütün kamusal hizmetlerin bu dille yapılıyor olmasıyla kazandırılır. Aynı şekilde eğitimin aynı şekilde bu dille yapılabiliyor olması, Kürtçenin resmi dil olarak kabul edilmesi gerekiyor" şeklinde konuştu. 
 
 
Kürt sorununun en önemli parçasını dilin oluşturduğunun altını çizen Cemile Turhallı, şöyle davam etti: "Dil sorunu çözmeden zaten bahsedilen sürecin çözüme evrilmesi mümkün değil. Çünkü dil dediğimiz şey temel bir hak ama dilin temel bir hak olarak talep edilmesi politik yönüne işaret eder. Biz en temel hakkımızı ve yasal bir güvenceye kavuşmasını istiyoruz. Kürtler kendilerini bu ülkenin eşit yurttaşları olarak göreceklerse bunun en önemli başlıklarından bir tanesi anadil sorununun çözümü olacaktır. Eğitim dilinin sorununun çözümü olacak. Bunun çözülmesinin çok büyük bir katkısı olacak. Devlet şimdi bugüne kadar ne yaptı? Tek dil üzerinden bir çözümü dayattı. Ama çözüm olmadığı görüldü. Dünyada bunu deneyimledi. Şu an ulus devlet kurulması sonrasında olan bütün ulus devletlere bakın tek bir dil yoktur. Çok dillidir. Şu an dünya pratiği çok dilliği dezavantaj değil, bir avantaj olduğunu görüyor"
 
'SÜRECİ GÜÇLENDİREN DİLLERİN BARIŞI OLACAK'
 
"Dil barışı olmalı ki toplumsal barış varlık kazanabilsin, oturabilsin" diyen Cemile Turhallı, şunları söyledi: "Dil barışından kastımız dillerin eşitlenmesidir. Dillerin eşitlenmesi kişinin kendi diliyle eğitim almasıdır. Kamusal hizmet almasıdır. Kendi diliyle özgürce farklı alanlarda üretimler yapabilmesidir. Yani şüphesiz dil barışının, toplumsal barışa ve bu sürece çok daha büyük etkisi olacağını düşünüyorum. Bu süreci sekteye değil, birleştiren daha da bir araya getiren, bir aradalığı sağlayan bir şey olacak. Şiddetin bugün ortadan kalkması çok önemli, ama bu sürecin güçlendireni de elbette ki anadil olacak, dillerin barışı olacak. Dillerin hoşgörüsü olmalı. Gerçekten bununla ilgili ciddi adımların atılması gerekiyor. Bununla ilgili anayasal engellerin kaldırılması gerekiyor."
 
Kürt siyasetinin yıllardır her türlü bedele karşın dil mücadelesi verdiğini, halkın da dil anlamında her türlü şiddetle yüz yüz kaldığını dile getiren Cemile Turhallı, şunları dile getirdi: "Bu politik mücadeleyi bu alanda sürdürmek önemli bir şey. Bunan bir adım bile geri adım atılmış değil. Çünkü dilin anayasal bir güvence altına alınması gerekiyor, bunun yanında yasal güvencelerin de sağlanması gerekiyor. İkinci bir boyutu da sizin kendi örgütlü toplumunuzda yapacağınız bir inşa sürecidir. Bugün kim ne dersin Kürtler dünyadaki en güçlü, örgütlü topluluklardan bir tanesi. Kürt toplumunun en nihai talebi kendi yaşadıkları bölgede bu dilin statü kazanması olduğu için, bunu siz kendi toplumunuz içerisinde bir prestij nedeni olarak görebilirsiniz."
 
Kürtçeye ve varlıklarını simgeleyen kıyafet ve oyunlarına dönük saldırıların devam ettiğini kaydeden Cemile Turhallı, "Saldırılan yere daha çok sarılmak önemli. Onun meşruiyetini daha çok edinmek amaç olmalı. Eğer Kürtçe konuşuyorsak, Kürtçe çalışmalar yürütülüyorsa o çalışmaları belki 2’ye 3’e katlamak gerekiyor. Asimilasyon dediğimiz süreç baskıyla, şiddetle ama sonrasında da rıza üretimiyle devam eden bir süreçtir. Baskı bazen rızaya da dönüşebilir, farkında olmadan sizi kendi dilinizi konuşmaktan o alanda çalışma yürütmekten alı koyabilir. Dolayısıyla bu kimliklere yönelmek lazım" diye belirtti. 
 
MA / Rukiye Payiz Adıgüzel

Diğer başlıklar

22/03/2025
10:19 DEM Parti’den İstanbul Barosu’na destek: Karar hukuksuzdur
10:05 ‘İmamoğlu’nun gözaltısı ekonomiye 684 milyar kaybettirdi’
10:00 Marksist bir inceleme: Kadının Mülksüzleştirilmesi
09:56 ‘Uluslararası toplumdan katliamlara karşı güçlü duruş bekliyoruz’
09:48 Özgürlüğe akan değişimin Newrozu
09:14 ‘Amed Newrozu’nda halk çağrıyı sahiplendi’
09:05 HDK'den CHP Genel Başkanı Özel'e Newroz daveti
09:04 CHP'li Cömert: Saldırının amacı muhalefeti ayrıştırmak
09:03 İstanbul Newrozu'na gençlik öncülük edecek
09:02 Fransa Kürdistan Derneği üyeleri: Öcalan’ın özgürlüğü herkes için önemli
09:00 SES yöneticisi Sibel Uyan: Kaynaklar savaşa aktarılıyor
09:00 22 Mart 2025 GÜNDEMİ
08:57 İmamoğlu protestoları sonrası ev baskınları
08:43 Eskişehir ve Hatay’da İmamoğlu protestoları
00:32 Irak'ın İstanbul Başkonsolosluğuna silahlı saldırı
00:13 Heleb’te Baas rejiminden sonra ilk kitlesel Newroz
00:03 Yerlikaya: 97 kişi gözaltına alındı
21/03/2025
23:44 Kaboğlu: İstanbul Barosu görevine devam ediyor
23:36 Ankara ve Adana'da kitlesel miting: Faşizme karşı omuz omuza
23:27 Edhem Osman Şêx Barzani’den Newroz mesajı
23:03 Atina’da Newroz kutlaması
22:05 Kutlamalar sürüyor: Newroz ateşiyle örgütlenelim
21:39 Binlerce kişi Saraçhane’de: Burayı Erdoğan’ın kayyımına vermeyeceğiz
21:25 İstanbul Barosu kararına tepki yağdı
21:09 İstanbul Emek Barış ve Demokrasi Güçleri İBB'ye yürüdü
20:39 Kaboğlu: Adalet sarayında adaletin çöküşüne tanık olduk
20:19 ‘Dünya İçin Davullar’ etkinliğinde Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü istendi
19:22 'İBB’ye yönelik soruşturma kapsamında 7 kişinin banka hesaplarına el konuldu'
19:18 İstanbul Barosu yönetimi görevden alındı
19:07 Amed Newroz’undan notlar
18:41 Evin Cezaevi’ndeki tutsak kadınlar Newroz’u kutladı
18:29 Valilik kararına iptal davası açıldı
18:26 Şengal’e askeri sevkiyat yapıldı
18:19 DAD İzmir: Hewtemal barışa vesile olsun
18:06 İmamoğlu yarın savcılığa sevk edilecek
18:01 Alevilere yönelik katliam Mersin'de protesto edildi
17:28 Öğrencilerin duyuru hesaplarına erişim engeli
17:09 CHP olağanüstü kurultaya gidiyor
17:02 Erdoğan: 21 Mart'ı baharın ve kardeşliğin bayramı ilan etmeye varım
16:58 Kuzey Doğu Suriye'de Newroz: Halkların özgürlüğü Öcalan’ın özgürlüğüne bağlı
16:55 Amed Newrozu 'özgürlük' çağrısıyla son buldu
16:22 İzmir Newrozu'na çağrı
16:21 Karayılan: Kongrenin toplanması için saldırılar durmalı
16:10 Çiğdem Kılıçgün Uçar: Kimse yanlış hesap yapmasın, Öcalan özgür olmalı
15:27 İmamoğlu'nun emniyet ifadesi başladı
15:26 Ankara Newroz'a hazır
15:21 İmamoğlu protestosu: 12 öğrenci gözaltına alındı
15:19 Bakırhan: Yanlış siyaset doğru yere götürmez
14:46 Talabani'nin Newroz mesajı: Kalıcı barışı sağlayalım
14:46 Neçirvan Barzani'den mesaj: Barış için hazırız
14:45 İsmail Saymaz'a ev hapsi
14:38 Abdullah Öcalan’ın dev posteri Newroz alanında
14:34 Öğrencilerden İmamoğlu tepkisi: Gezi içimde kalmıştı, kısmet bugüneymiş
14:25 Amed Newrozu’nda protokol özgürlük halayı çekti
14:22 Barzani’den Newroz mesajı: Öcalan'ın serbest bırakılmasını umut ediyorum
14:05 Agrobay işçileriyle dayanışma eylemine beraat
14:04 Özgür Özel'den Newroz mesajı: Eşit yurttaşlığı hep birlikte inşa edeceğiz
13:53 Sebahat Tuncel: Öcalan’ı Amed'de görmek istiyoruz
13:48 Kemal Kurkut mezarı başında anıldı
13:46 Emek Barış ve Demokrasi Güçleri'nden Saraçhane çağrısı
13:39 Zekiye Alkan mezarı başında anıldı
13:35 Abdullah Öcalan'ın sesi yüzbinlere dinletildi
13:15 ‘Barış Treni’ Amed’e ulaştı
13:14 Amed'de Newroz alanı hınca hınç doldu: Öcalan'a özgürlük talebi
13:13 Özgür Özel: 20.30'da Saraçhane'deyiz
13:00 Tutsaklardan Amed Newrozu'na mesaj
12:50 MKG Nujiyan Erhan'ı andı
12:48 Kamaç: Öcalan'ın çağrısına karşı adım atın
12:41 Amed Newrozu’na katılan siyasetçiler: Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü sağlanmalı
12:27 Abdullah Öcalan’ın aile ve vasisinden görüşme başvurusu
12:21 Amed'de Newroz ateşi yakıldı
12:18 İzmir ve Ankara'da eylem yasağı
12:16 Borsa'da İmamoğlu operasyonu etkisi: İkinci kez devre dışı
12:13 Ekrem İmamoğlu'ndan Newroz mesajı
11:53 Özgürlük Newrozu başladı: On binler girişlerde bekliyor
11:47 Eskişehir Newrozu’nun yeri değişti
11:41 Özel: Demokratik tepkiye saygı duyacaksınız
11:40 Amed'in dört bir yanı Newroz!
11:38 Amed'de özgürlük Newrozu
11:35 İBB soruşturmasında 1 gözaltı daha
11:22 Kemal Kurkut katledildiği yerde anıldı
11:12 Abdullah Öcalan posterleri Newroz alanında
10:53 Özerk Yönetim heyeti Danimarka Parlamentosu yetkilileriyle görüştü
10:30 Urmiye'de 2 kız kardeşten 3 gündür haber alınmıyor
10:28 Tarihi çağrının fotoğrafı Amed Newrozu'nda
10:20 İmamoğlu paylaşımı yapanlara operasyon: 54 gözaltı
10:11 Özgürlük Newrozu'na akın başladı
10:00 Gözaltındaki İmamoğlu’na ‘kreş’ soruşturması
09:59 Newroz heyecanıyla erkenden yola çıktılar
09:18 Heathrow Havalimanı trafo yangını nedeniyle kapandı
09:12 Adana’da Newroz hazırlıkları tamamlandı
09:12 Gazeteci Saymaz adliyeye sevk edildi
09:07 Konya ve Kulu'da Newroz'a çağrı
09:07 Baskın Oran: Çözüm için asgari bir demokrasi lazım
09:05 İstanbul Newrozu için hedef 1 milyon
09:00 21 MART 2025 GÜNDEMİ
08:41 İstanbul'da metro hattı belediye yönetiminden alındı
07:36 Yerine kayyım atandıktan sonra tutuklanan Sefa tahliye oldu
20/03/2025
23:55 Erdoğan'dan sürece ilişkin 'samimiyiz' açıklaması
23:16 Ermenistan'da Newroz ateşi yakıldı
22:56 Birçok kentte İmamoğlu protestosu: Birleşe birleşe kazanacağız
22:48 ODTÜ’deki İmamoğlu protestosuna polis saldırısı
22:21 X’te '#NewrozaAzadiyêPîrozBe' paylaşımları
22:13 Newroz ateşi karanlığı aydınlattı
22:01 Erdoğan'dan İmamoğlu açıklaması
21:44 İsrail Dışişleri Bakanı Saar'dan Newroz paylaşımı
21:39 Amed Newroz resepsiyonu: Çağrıya sahip çıkacağız
21:33 Binlerce kişi Saraçhane’de: Ülkeyi karanlıktan çıkaracağız
20:30 ‘Şerife Muhammedi’nin mücadelesi cezaevinde de sürüyor’
20:24 Bahçeli, Newroz’u kutladı, CHP’yi hedef aldı, PKK için tarih verdi
19:55 MGK toplantısı sonrası 7 maddelik bildiri
19:40 Diş ağrısı için hastaneye götürülen 10 yaşındaki çocuk yaşamını yitirdi
19:34 Suruç Aileleri İnisiyatifi: Mücadeleden vazgeçmeyeceğiz
19:05 Amed Newroz’a hazır: Tüm Amedlileri alana bekliyoruz
18:47 Rojin Kabaiş’in doğum günü: Suçlular yakalansın
18:39 Gecelik borç verme faizi artırıldı
18:01 TAJÊ’den Irak’a mektup: Askerleri Şengal’den çekin
17:35 Murat Ongun'un mal varlığına el konuldu
17:32 İBB Başkanı vekaleti görevine Nuri Aslan getirildi
17:26 Newroz sonrası gençlerdenden kitlesel yürüyüş
17:18 6 gazeteci hakkında ‘kovuşturmaya yer yok’ kararı
17:09 İmamoğlu’ndan Saraçhane’ye çağrı
17:08 Riha Newrozu’ndan notlar
17:07 DEM Parti, Newroz’a gelen yabancı heyete süreç hakkında bilgi verdi
16:08 RTÜK’ten ‘İmamoğlu’ haberlerine ceza
16:05 DEM Parti’den İBB’ye ziyaret: Barış için dayanışıyoruz
15:25 Mêrdîn'de halklar Newrozu birlikte kutladı
15:21 Bayındır: Bu Newroz Abdullah Öcalan’ın özgürlüğüne vesile olsun
15:17 Dêrsim Newrozu'nda ortak mücadele vurgusu
15:01 Birçok kentte Newroz coşkusu: Abdullah Öcalan'ın çağrısına destek
14:59 İmamoğlu’ndan yeni mesaj: Bu işin içinde olan herkes kirlidir
14:50 Cizîr Newrozu: Öcalan'ın çağrısı yeni bir ufuk açtı
14:48 Gever’de coşkulu Newroz
14:40 Bakırhan'dan iktidara 'samimiyet' çağrısı
14:38 İnsan hakları savunucularında operasyonlara tepki
14:37 Ali Kenanoğlu: Darbeci zihniyete değil, kendi gücümüze güveniyoruz
14:36 Newroz ateşi Qers’i ısıttı
14:35 Manisa'da işçiler üretimi durdurdu
14:16 Pervin Buldan: Kürtler Öcalan’ın özgürlüğünü istiyor
14:09 Özel’den İmamoğlu için yine Saraçhane çağrısı
13:56 Êlih Newrozu: Öcalan özgür olmadan süreç sonuca gitmez
13:41 Silemaniyê Valisinden DEM Parti ve belediyeye Newroz ziyareti
13:36 Bazîd’de görkemli Newroz: İktidar adım atsın
13:17 Öğrencilerden 'irade' protestosu
13:10 5 günde bin 145 saldırı
13:08 Ankara'dan Amed'e 'Barış Treni'
12:59 Êlih Newrozu’nda Öcalan posteri açıldı
12:47 Birçok ülkeden yüzlerce konuk Amed Newrozu'na katılacak
12:30 Abdullah Öcalan’ın memleketinde Newroz başladı
12:21 Newroz'un resmi tatil ilan edilmesi talebi