Biryara Têkildarî Guhertina di Biryara Derheqê Diyarkirina Bihayê Berhemên Beşerî Tibbî di 24’ê cotmeha 2024’an de di Rojnameya Fermî de hate weşandin û ji bo dermanan ji sedî 23.5 zem hate kirin. Hem welatiyan hem jî dermanfiroşan bertek nîşanî vê zemê dan. Dermanfiroş Hayrullah Fîkret Baransel diyar kir ku sektora dermanan a li Tirkiyeyê ji sedî 90 girêdayî derve ye û got: “Ya muhim ne zem lê peydakirina dermanan e.” 

 

PEYDAKIRINA DERMANAN PIRSGIRÊK E

 

Baransel, anî ziman ku divê zema ji bo bihayê dermanan hatiye kirin were nûkirin û wiha got: “Li Tirkiyeyê ji bo diyarkirina bihayê dermanan mekanîzmayeke heye û bihayê dermanan piranî li gorî Euroyê tê guhertin. Li gorî par îsal cara ewil biha hatin nûkirin û ji sedî 23 zem kirin. Em nizanin ka di demeke hîperenflasyon li Tirkiyeyê heyî de ev rêjeye dê pirsgirêkan çareser bike yan na. Li gorî me çareser nake. Zemên ji bo dermanan tên kirin, di navbera dewletê û fîrmayên dermanan de ye. Di navbera kur a dermanan a îro ya çendek meh piştre pir ferq heye. Weke mînak, lîreyê tirk li gorî par ji sedî 45 bêqîmettir bûye. Her ku Euro radibe, peydakirina dermanan jî zehmet dibe. Bi zemên dawî re biryardariya dermanifoşan a di peydakirina dermanan de ji sedî 4 kêm bûye.” 

 

‘POLÎTÎKAYA DIYARKIRINA BIHAYÊ TÊK ÇÛ’

 

Baransel, diyar kir ku polîtîkaya Tirkiyeyê ya diyarkirina bihayê dermanan têkçûye û wiha pê de çû: “Armanca esasî ya dermanfiroşan ew e ku dermanan peyda bikin û bikarin qelîteya dermanan bipirsin. Ev yek jî bi polîtîkayeke baş a peydakirina dermanan, hilberandina dermanên baş û bi pergala belavkirinê pêkan e. Tirkiye ji sedî 90 girêdayî derve ye û rewşa dovîz li pêşçav e. Lewma em mecbûr in pirsgirêkên wiha giran bibînin. Divê dewlet tevdîran bigire. Her ku diçe navbera kur a rast û kur a ji bo bihayên dermanan dixin meriyetê vedibe. Bi zemên dawî re kur a dê ji bo dermanan bikeve meriyetê derke ji sedî 21’ê. Lê em dizanin ku kur a rast gihaştiye ji sedî 40’ê. Ne pêkane ev pergal wiha bidome. Em tevek di peydakirina dermanan de zehmetiyan dikêşin.” 

 

Bi domdarî Baransel da zanîn ku ji sedî 92’yê molekul, derman anku tedawiyên nû yên nûjen ên li cîhanê nayên Tirkiyeyê û ev tişt anî ziman: “Li Tirkiyeyê pirsgirêka peydakirina dermanan didome. Pirsgirêka herî mezin ew e ku dermanên bijîşk dinivîsin nayên peydakirin. Ji sedî 90’ê endustriya dermanan a bi rûxset girêdayî derve ne. Ev yek rewşeke cidî ye û divê were çareserkirin. Aliyê herî girîng ê van pirsgirêkan jî ev e.” 

 

‘EM NIKARIN DERMANAN BISTÎNIN’

 

Ji welatiyan Kubra Dînler jî destnîşan kir ku ew êdî nikarin dermanan bikirin û wiha bertek nîşan da: “Hefteyek berê ji ber êşa diranê xwe çûm nexweşxaneyê. Ji bo min derman nivîsandin. Ez çûm cem dermanfiroş û tenê ji bo antîbiyotîkê ji min 200 lîre xwestin. Em êdî nikarin dermanan jî bistînin. Mirovên ku divê her roj dermanan bi kar bînin belkî jî qet nikarin bikirin. Niha heqê rêya min li gel min nîne vegerim mala xwe. Di vê rewşê de ez ê çawa dermanan bikirim.”