DÊRSIM - Nûnerê Komeleya Hawîrdorê ya Mûnzûrê yê Dêrsimê Yûsûf Topçû, bertek nîşanî derxistina Avzêmên Mûnzûrê ya ji Qada Sîtê ya dereceya 1’emîn da û anî ziman ku Avzêmên Mûnzûrê di bin gefa şîrketên madenê de ye.
Avzêmên Mûnzûrê ku ji bo elewiyan pîroz tên hesibandin û cihê îbadetê ne, di sala 2003’yan de weke “Qada Sît a Xwezayî ya Dereceya 1’emîn” hate tescîlkirin. Newala Pulumur û Mûnzûrê ku Avzêmên Mûnzûrê jî di nav de ne bi biryara Wezareta Hawîrdor, Bajarvanî û Guherîna Avhewayê di 28’ê tîrmeha 2023’yan de weke “Qada Parastina Xwezayî ya Bikalîte-Sît a Xwezayî” û “Qada Bikaranîna Bikontrol û Parastinê ya Domdar- Sît a Xwezayî” hatin tescîlkirin. Şaxa Yekitiya Odeyên Avahîsaz û Endezyaran a Tirk (TMMOB) a Dêrsimê li dijî veguherandina Avzêmên Mûnzûrê ya ji qada Sît a 1’emîn, Qada Sît a 2’yemîn a ji aliyê betalkirina biryara Wezareta Hawîrdor, Bajarvanî û Guherîna Avhewayê ve li Dadgeha Îdare ya Erzînganê doz hate vekirin. Di dozê de hate xwestin ku beşa têkildarî Avzêmên Mûnzûrê bê rawestandin û betalkirin. Ji aliyê tîmeke zanîstî ya ji 4 kesan pêk tê dê li Avzêmên Mûnzûrê keşif were kirin.
‘DIXWAZE JI RANTÊ RE WERE VEKIRIN’
Endamê Lijneya Kordînasyona Bajêr a TMOOB’ê ya Dêrsimê (ÎKK) Ûgûr Beycan, diyar kir ku Avzêm û Newala Mûnzûrê ji aliyê Parastina Xwezayê ya Erziromê ve weke qada sît a dereceya yekemîn hate îlankirin û wiha got: “Bi biryarnameya sala par di meha tîrmehê de hate weşandin re Robara Pulumurê statuya ‘Çem’ qezenc kir. Ji wî alî ve rewşeke erênî ye. Avzêmên Mûnzûrê ku qada sît a dereceya yekemîn in qada hesas a divê teqez were parastin e wergirtin qada parastina bikalîte. Dema em li vê dinêrin 65 kîlometreyên çep û rastê Çemê Mûnzûrê ne di statuya parastinê de ye. Masîvaniya herêmî dikare were kirin. Şantiyeyên şikandinê yên weke 2a-2b, kevir û xîz dikare bê avakirin. Xebatên keşfê yên madenan, santrala enerjiya tavê dikare bê avakirin û ji tûrîzmê re were vekirin. Biryarnameyeke ku her cure zexta rantê veke ye.”
‘AVZÊMÊN MÛNZÛRÊ NAVENDA BAWERIYÊ NE’
Beycan, diyar kir ku TMMOB’ê têkildarî beşa Avzêmên Mûnzûrê doz vekiriye û wiha domand: “Ji qada ku divê teqez were parastin veguherandin ‘statuya bikalîte’. Ev li dijî biryara Lijneya Parastina Xwezayê ye. Asta ku hevsengiya ekolojîk xera bike û navenda baweriyê ya gelê Dêrsimê heye. Em dizanin ku li ser Newal û Çemê Mûnzûrê gelek navendên baweriyê hene. Ji bo pêşî li polîtîkayên rantxur ên di dema pêş de hatine plankirin bê girtin û navendên baweriyê neyên hincirîn û Mûnzûr aydê gelê Dêrsimê û xwezayê ye, me doz vekir.”
‘DÊ KEŞIF WERE KIRIN’
Beycan, bi bîr xist ku dê bi kesên pispor li herêmê keşif bê kirin û ev tişt got: “TMMOB’ê doz vekir lê xwediyê dozê gelê Dêrsimê ye. 2-3 hefteye ji hêzên ked û demokrasiyê ya heta gelê me em bang li gel dikin. Pêvajoya hiqûqî girîng e lê ji bo civakîbûn, parastina Newala Mûnzûrê, parastina herêmê û jiyana ekolojîk em ê têkoşînê bimeşînin.”
Nûnerê Komeleya Hawîrdorê ya Mûnzûrê Yûsûf Topçû, destnîşan kir ku Avzêmên Mûnzûrê ji bo gelan ji berê ve cihên dîrokî ne. Topçû, bi lêv kir ku armanca bingehîn a daxistina dereceya Qada Sîtê ew e ku rê li ber şîrketan were vekirin û wiha got: “Em êrişa li ser ziyareta ku li vir cihê herî pîroz e qebûl nakin. Armanca sereke ya vê yekê ew e ku rê li ber şîrketên madenê were vekirin. Em nizanin Wezareta Hawîrdor û Bajarvaniyê çi difikire lê em dizanin ku li gelemperiyê Dêrsimê bi ser 250’yan de madenên şîrketê rûhset girtine. Em dizanin ku wan biryar daye ku li gelek deverên wekî Karataş û Hanûşagi yên ku tenê li jora Avzêmên Mûnzûrê ne kanên zêran hatine tespîtkirin û ruhset hatine dayîn. Ev der dê bên talankirin. Bi daxistina statüye şîrketên madenan dê çem û bedewiyên xwezayî yên vê derê qirêj bikin. Em ê teqez destûrê nedin vê yekê.”
MA / Mujdat Can