Ingilistan li pey çi ye?

img
NAVENDA NÛÇEYAN – Nivîskarê Rojnameya Xwebûnê Zinar Ronî di nivîsa xwe ya îro de bal kişand ser rola Ingilistanê ya di êrişên li ser Herêma Federal a Kurdistanê û wiha dibêje: “Ingilistan îro dixwaze vegere ser rola xwe ya esasî. Di şerê cîhanê yê sêyemîn de dixwaze bibe diyarkerê geşedanan. Vê xwesteka xwe jî di şerê Ûkrayna-Rûsya de û di şerê li dijî Tevgera Azadiyê de bi vekirî îlan dike.”
 
Bi şerê Rûsya-Ûkraynayê û beriya êrişên li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşînê, di navbera Tirkiye-Ingilstan, Tirkiye-PDK û PDK-Ingilistanê gelek hevdîtinên balkêş hatin kirin. Ingilistan ku di şerê Ûkrayna-Rûsyayê de bi rola xwe ya sorkirina aliyan tê naskirin û vê rola xwe bi vekirî dilîze, gelek caran rastî gefên Rûsyayê jî hat. Li hêla din bi hevdîtinên Ingilistan-Tirkiye-PDK’ê re jî Tirkiyeyê bi hevkariya Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşînê dest bi êrişeke berfireh kir. Nivîskarê Rojnameya Xwebûnê Zinar Ronî di nivîsa xwe ya îro de balê dikişîne ser hewldanên Ingilistanê. 
 
Nivîsa Zinar Ronî ya li ser malpera Xwebûnê wiha ye: 
 
“Bi şerê dawî yê bi armanca dagirkirina Kurdistanê re gelek mijar zelal dibin û gelek mijar jî dibin sedema pirs û fikaran. Di serê van mijaran de pozîsyona Ingilistanê heye. Ev pozîsyon, dibe sedema pirsan û fikaran.
 
Bêguman di sedsalên dawî de hema bêje di hemû geşedanan de rista polîtîkayên Ingilistanê hene. Her çiqasî ew bi xwe yek bi yek di nav geşedanan de tune be jî, şêwaza siyaseta Ingilistanê risteke sereke dilîze. Lê dema were lêkolînkirin dê were dîtin ku bi geşedanên dawî re Ingilistan careke din dixwaze bibe xwedî helwest. Dixwaze şêweya geşedanan, pêşketin û bûyeran ew bi xwe diyar bike. Vê armanca xwe herî zêde jî di şerê navbera Ûkrayna-Rûsyayê de dide xuyakirin.
 
Şerê Ûkrayna-Rûsya (bi rastî şerê xwesteka hegemonbûna Rûsya û NATO’yê) du meh zêde li pey xwe hişt. Wisa xuya dike ku dê ev şer dirêjtir bibe. Di vî şerî de tişta herî balkêş rewşa Ingilistanê bû. Ji hemû dewletan zêdetir polîtîkayeke tund û êrîşkar meşand. Mirov dikare bêje ku pêşengiya hemû destwerdanan Ingilistanê kir. Berî her tiştî leşkerên di nav artêşê de û yên teqawît bûne di nûçeyan de derketin pêş, berê xwe didan Ûkraynayê. Serokwezîrê Ingilistanê bi xwe di her daxuyaniya xwe de sekna li hemberî Rûsya dianî ziman. Piştgiriya xwe ya ji bo leşkerên tev li şerê dijberî Rûsya bûne jî vekirî aşkera dikir. Bi awayekî aşkera Ingilistan bûye navenda meşandina şerê li dijî Rûsyayê. Lê mesele tenê bi Ûkrayna re ne sînordar e.
 
Di 19’ê avrêlê de bi hevdîtîna Serokê Herêma Kurdistanê Mesrûr Barzanî û Serokwezîrê Ingilistanê John Borinson re posîzyona Ingilistanê careke din derket holê. Hem hevdîtinên bi Tirkiyeyê re hem jî hevdîtinin bi Herêma Kurdistanê re pirsên ‘gelo Ingilistan li pey çi ye’ ketin rojevê.
 
Di nava salekê de trafîka hevdîtinên Tirkiye-Barzanî, Tirkiye-Ingilistan, Ingilistan-Barzanî gelek zêde bûne. Tenê di nava çar mehên dawî de Erdogan û Borinson sê caran hevdîtin kirine. Her wiha Erdogan û Barzanî di nava salekê de bi dehan caran hatine cem hev. Tişta balkêş ew e ku ev hevdîtin ne bi rayedarên Iraqê bi xwe re, bi kesên ji malbata Barzanî re têne kirin. Ji Herêma Kurdistanê jî ne bi rayedarên Hikûmeta Kurdistanê, bes bi rayedarên Barzaniyan re hevdîtin tên kirin. Ligel ku bi dehan caran Erdogan û Barzaniyan ligel hev hevdîtin kirine, Erdogan di nava salekê de tenê sê caran (13’ê gulanê, 21’ê tebaxê, 28’ê mijdarê-2021) bi Serokwezîrê Iraqê re hevdîtin kiriye.
 
Gelo ev hevdîtin tên çi wateyê?
 
Ingilistanê hem di Şerê Cîhanê yê Yekemîn de hem jî di yê duyemîn de bandora xwe li geşedanan kir. Di Şerê Yekemîn ê Cîhanê di encama polîtîkayên Ingilistanê de Rojhilata Navîn dabeşî dehan dewletan bû. Bêguman rista Fransayê jî tê de hebû. Lê rola sereke Ingilistanê dilîst.
 
Dîsa di şerê duyemîn de jî Ingilistanê her çiqasî hêza xwe winda kiribe jî di geşedanan de rola xwe lîst û parzemîna Ewropayê şêweya îro girt. Sînorên dewletan diyar bûn. Yekitiya Ewropayê hat damezrandin. Lê ji ber ku hêza xwe winda kir, Ingilistan ji hêza hegemonîk ket. Demekê dirêj wekî dewleteke endama Yekitiya Ewropayê tevgeriya. Di nava xwe de gelek krîzên siyasî û aborî jiya. Dewletên di bin mêtingeriya wê de yek bi yek jê qut bûn. Bandora xwe ya li ser Rojhilata Navîn hêdî hêdî winda kir. Ji Filistîn û Misirê vekişiya.
 
Her çiqasî Ingilistan bi awayekî fizîkî ne li Rojhilata Navîn be jî tu carî dev ji eleqedariya xwe ya li ser Rojhilata Navîn berneda. Di referandûma serxwebûna başûrê Kurdistanê de dewleta ku herî zêde bi polîtîkayeke zirav û bitesîr bertek nîşan da Ingilistan bû. Ew Ingilistana ku bertek nîşan da niha bi awayekî heybet Serokwezîrê Herêma Kurdistanê pêşwazî dike. Heman tişt ji bo Tirkiyeyê jî derbasdar e. Du dewletên ku bertekên herî tund nîşan didan niha ji hemû dewletan zêdetir bi Barzaniyan re têkilî datînin û eleqeya xwe ya ji bo Kurdistanê aşkera dikin. Xuyaye planek di meriyetê de ye.
 
Ingilistan ji bo careke din di geşedanên cîhanê de bibe xwedî rol û bibe hêza hegemonîk di destpêkê de ji Yekitiya Ewropayê derket. Di destpêkê de ev rewş wekî lewazbûnekê dihate nirxandin. Gelek derdoran digotin Ingilistan nikare wisa bidome. Mixabin Ingilistanê plana xwe ji zû ve amade kiribû. Ingilistan, ji bo bandorê li ser geşedanan bike dixwest serbixwe be. Lewma xwe ji derveyî biryarên Yekitiya Ewropayê hişt. Niha jî di şerê li hemberî Rusyayê de û di şerê li hemberî Tevgera Azadiyê de roleke sereke dilîze.
 
Divê neyê jibîrkirin, dewlata ku plana komploya navneteweyî amade kir û xiste meriyetê Ingilistan bi xwe bû. Dewleta ku aqil dida NATO’yê Ingilistan bi xwe bû. Di nav dewletên Ewropayê de ya ku herî zêde Rojhilata Navîn nas dike Ingilistan e. Niha ji aliyekî ve sendîkayên karkeran pêşengiya têkoşîna azadiya fizîkî ya Rêberê Gelê Kurd Abdulah Ocalan dikin û ji aliyê din ve desthilat pêşengiya plana dagirkirina tevahiya Kurdistanê dike. Vê planê jî bi Tirkiye û malbata Barzanî re dike.
 
Bi şerê Ûkrayna-Rûsyayê re pirsgirêka enerjiyê rû da. Ewropa piranî girêdayî enerjiya Rûsyayê ye. Lê vî şerî talûkeya pêşerojê raxist ber çavan. Lewma Ewropa kete nav hewldaneke alternatîf. Alternatîfa enerjiya Rûsya, petrol û xaza Rojhilata Navîn e. Ingilistan bi piştgiriya Tirkiye û malbata Barzaniyan dixwaze berî her kesî xeta enerjiyê bixe bin serweriya xwe. Ji bo pêkanîna plana xwe jî diyar e Tevgera Azadiyê ji xwe re wekî astengiyekê dibîne. Jixwe Tirkiye bi salan e li dijî Tevgera Azadiyê şerekî mezin dimeşîne. Malbata Barzaniyan jî ji Tevgera Azadiyê aciz in. Berjewendiyên van her sê hêzan li dijî Tevgera Azadiyê dibin yek.
 
Ingilistanê ji bilî nava mala xwe tu carî girîngî nedaye demokrasiyê. Polîtîkaya wê ya sereke ev e: Ji bo berjewendiya dewletê, li derve tevliheviyê derdixe, hêzên mezin berdide hev da ku bi ser bikeve. Tirkiyeyê jî tu car kurd qebûl nekirine. Di her şert û mercî de bi hemû derfetan şerê tunekirina kurdan a fîzîkî, çandî, aborî, siyasî daye meşandin. PDK’ê û malbata Barzaniyan jî çi dema tevgerek an jî partiyek li hemberî berjewendiyên xwe yên malbatî û aborî dîtine ligel hêzên dagirker cih girtine û xwestine wan tesfiye bikin. Bi Iraqê re li hemberî YNK’ê, bi Îranê re li hemberî PDK-Î û Komala, bi Tirkiyê re li hemberî PKK’ê şer kiriye. Niha hem li Başûr hem jî li Rojava bi hevkariya Tirkiyeyê li dijî Tevgera Azadiyê şer dimeşîne. Ev karekterê PDK û Tirkiyeyê ji bo Ingilistanê jî nîmet e. Jixwe hişmendiya ku Tirkiye daye avakirin û polîtîkaya PDK’ê diyar kiriye ji berê ve Ingilistan bi xwe bû.
Ingilistan îro dixwaze vegere ser rola xwe ya esasî. Di şerê cîhanê yê sêyemîn de dixwaze bibe diyarkerê geşedanan. Vê xwesteka xwe jî di şerê Ûkrayna-Rûsya de û di şerê li dijî Tevgera Azadiyê de bi vekirî îlan dike.”
 

Sernavên din

05/05/2022
19:03 Jin Bi Hev Re Bihêz in: Başaran hevrêya me ye, em serî natewînin
18:12 Li Stenbolê provakasyona li hemberî HDP'ê tê şermezarkirin
17:14 Jinan provokasyona li dijî HDP’ê şermezar kirin
17:14 ‘Divê mamosteyên nîjadperest bên darizandin û cezakirin’
17:06 Li Cizîrê ciwanekî xwe kuşt
16:57 Ji Yenî Akît a heqaret li Garîbe Gezer kirin re biryara neşopandinê hate dayîn
16:44 PDK nahêle xelkê Şengalê vegere malên xwe
16:39 Başaran: Serkêşê provokasyonê desthilatdariya AKP-MHP’ê ye
16:24 Koma Êzdiyan a li Parlamentoya Iraqê daxuyanî da
16:00 Cehdeyên Amedê di bin avê de man
15:45 Nobeta Edaletê: Çelengekî deynin ber deriyê mala Erdogan
15:32 Akgun ê ku ev 30 sal bûn girtî hate berdan
15:25 Li Cûdî 8 leşker hatin kuştin lê 2 hatin aşkerekirin
15:22 HDP’ê ji bo elewiyan kampanya da destpêkirin: Çareserî welatîbûna wekhev e
15:18 Gunay: Bi destê çeteyên ku ji xwe re dibêjin polis provakasyonan derdixin.
15:09 Li Qamişlo ‘Meşa rûmetê ya li dijî dagirkerî û xiyanetê’
15:06 Provokasyona polîsan a li pêş HDP’ê didome
14:38 Malbatan gazî Wezîrê Dadê kirin: Zarokên me berdin
14:28 Li Stenbolê jinek hate qetilkirin
14:28 Akman û Çîftçî ku Nobeta Edaletê didomînin hatin binçavkirin
14:03 Parlamenterên Îskoçyayê ji bo HDP’ê pêşniyazname dan parlamentoyê
13:27 Polîsan Navenda Giştî ya HDP’ê dorpêç kirin, gef li parlamenter xwarin
13:06 Parêzerên Ocalan ji bo hevdîtinê serlêdan kirin
13:06 Ferît Şenyaşar: Gavek hiqûqî hat avêtin lê daxwazên me nehatin cih
12:42 'Tirkiye dixwaze xeta nokeriyê ya kurd çalak bike’
12:06 Jinnews: 31 jin û 3 zarok hatine kuştin
11:38 Komên girêdayî Tirkiyeyê li Efrînê jinek revandin
11:33 Li Amedê dê rojên filmên ekolojiyê bên lidarxistin
10:50 Cerdevanên ku tev li êrişê bûyîn: Pêşketin tune ye û psîkolojiya me xerab bû
10:33 Li ser sînor bang kirin: Divê kurd li dijî xiyanetê rabin ser pêyan
10:32 Rêya Armûşê ya Navneteweyî veguheriye rêya mirinê!
10:31 Dayika Cemîle Çagirga: Yên ku Cemîle kuştin niha jî êrişî Başûr dikin
10:06 Botaniyan banga rawestandina hevkariyê li Barzanî kir
09:46 Tevgera Azadî: Ya wê ev pergal hilweşe yan jî wê bi ser bikeve
09:05 Hunermendên kurd dê li dijî êrişên Tirkiyeyê û PDK'ê çalakiyan li dar bixin
09:03 OÇAV: Em baroyeke ku her kes karibe gotina xwe bibêje dixwazin
09:03 Berteka welatiyan a li dijî êrişên Tirkiyeyê: Dest ji şer berdin
09:03 Şaredariyê şêniyên taxê mexdûr kirin
09:03 Rojnamevan Oynaş: Ji ber ku min poşmanî qebûl nekir înfaza min hat şewitandin
09:00 ROJEVA 5'Ê GULANA 2022'YAN
04/05/2022
23:59 Aksal bi stand-up’a xwe amedî kenandin
18:14 Li Cizîrê kesek hat binçavkirin: Pozê mêvanê li malê jî şikandin
16:38 Xizma girtî: Me vê cejnê jî zarokên xwe nedît
16:36 Ji Kavala daxuyaniya Geziyê: Biryar kêfî û siyasî ye
16:12 Li Hezexê du ciwan mirî hatin dîtin
16:05 Şervan Êzidxan hat veşartin
15:52 Qurbaniyên Terteleya Dêrsimê hatin bibîranîn: Me ji bîr nekir û efû nekir
15:42 Di nîsanê de 24 jin hatin kuştin
14:43 Li Cizîrê jina ku hewl da întihar bike bi giranî birîndar bû
14:30 Malbatên girtiyan li ber ATK’ê ne: Şeş meh in rayedar xemsar in
14:15 YNK'ê bersiva PDK'ê da: Ya ku Şengalê radestî DAIŞ'ê kir PDK bû
13:24 Di êrişa çekdarî de kesek din jî jiyana xwe ji dest da
12:48 Malbata Şenyaşar wê ji bo cejnê serdanan qebûl bike
12:48 Çalakiya greva birçîbûnê ya li Girtîgeha Islahiyeyê kete roja 29’an
12:11 Nijadperestiya li ser kurdî: Bêceza hiştin û parastin
11:58 MB: Wê nan, meqarne û goşt bên zemkirin
11:54 Birayê leşkerê hatiye kuştin jî tev li 'Nobeta Jiyanê' bû
11:47 Li Efrînê serpelek hate kuştin
11:45 Fîlmê Hêza xelata xwe ya sêyemîn li Los Angelesê wergirt
10:22 Çalakgerên Nobeta Jiyanê: Êdî baweriya me bi Barzanî nayê
10:03 Şaredariya AKP’î çopên xwe dirijîne Çemê Xabûrê
09:44 Pêşmergeyê berê: Xeyala Erdogan ew e ku xwe bigihîne sînorên Osmanî
09:05 Welatiyên Amedê: Ew ji bo bimehînin xizan jî ji bo pariyekî nan bibînin dimeşin
09:04 5 sal in doza azadiya Ocalan dike
09:00 ROJEVA 4'Ê GULANA 2022'YAN
00:51 Li Amedê wesayîtek hat gulebarankirin: Dayikek û keça xwe jiyana xwe ji dest dan
03/05/2022
19:29 Nobeta Jiyanê: Werin em dawî li şer bînin
18:41 Rêveberiya Xweser a Şengalê: Divê kes destê xwe dirêjî yekîneyên me yên parastinê neke
17:10 Wênesaz Perwazî jina berxwedêr a Şengalî resmand
16:06 Derheqê parvekirina nîjadperest a li Qereyaziyê de lêpirsîn hate destpêkirin
15:57 Di serdanên cejnê de daxwaza edaletê kirin
15:29 ‘Alaya edaletê di destê malbata Şenyaşar de ye’
15:11 HRE: Li Efrînê 14 çete hatin kuştin
14:57 Li gundê Aysel Tugluk bang kirin: Ayselê û hevalên wê berdin
14:37 MKGP’ê bang li rojnamegerên jin kir: Em bi hev re têkoşîna xwe mezin bikin
14:04 Malbatên girtiyan Cejna Remezanê li pêşiya girtîgehê pêşwazî kirin
13:46 Mîhrîcana Fîlmên Kurd a Amsterdamê dest pê dike
12:49 Aliyên siyasî yên Iraqê: Divê dawî li binpêkirina Tirkiyeyê bê anîn
12:30 Li Qereyaziyê parvekirina nîjadperest
12:18 Ji partiyên siyasî serdanên cejnê
11:41 DFG: Di nîsanê de 4 rojnameger hatin binçavkirin û 16 nûçe hatin astengkirin
11:24 120 cerdevan bi navê çawişên pispor şandin Metînayê
11:15 ‘Divê hemû welatparêzên kurd xwedî li Şengalê derkevin’
10:40 Gefa kuştinê li girtiyê ku got ‘Ez kurd im’ xwarin
10:02 TEV-DEM’ê ji bo Şengalê bang kir: Parastina Şengalê deynê stûyê her kesî ye
09:46 Xelkê Şengalê ji bo parastina xaka xwe nobet girt
09:20 Di Nobeta Jiyanê de bang li Barzanî kirin: Destê xwe ji xwîna zarokên me bikêşe
09:08 Qeşayê li fistiqên Rihayê da
09:06 Parêzer Tuysuz: 'Operasyona' li nivîskarê çûye îfade dayînê sûc e
09:04 ‘Roja Reş’ 84 sal in didome
09:02 Li Pirsûsê mal û erd di bin avê de man!
09:00 ROJEVA 3'YÊ GULANA 2022'YAN
02/05/2022
22:38 UNAMI: Êrişên li dijî Şengalê bifikar in
19:35 Li Enqerê jinek hat kuştin
16:23 Înfaza girtiyê ku ev 30 sal in di girtîgehê de ye hate şewitandin
16:06 Gelek kes çûn serdana malbata Şenyaşar û cejna wan pîroz kirin
16:05 KCDK-E’yê ji bo xwedîderketina li Şengalê bang kir
15:52 Qeymeqamtiya Licê serdana goristanan qedexe kir
15:42 Heso Îbrahîm: Ji bo Şengalê dem dema seferberiyê ye
15:33 Gorên kesên di têkoşîna azadiyê de jiyana xwe ji dest dane ziyaret kirin