NAVENDA NÛÇEYAN - Akademîsyen Kamûran Berwarî diyar kir ku têkiliya di navbera PDK û Tirkiyeyê de rê li ber krîzên piralî vedike û wiha got: “Tu berjewendiyên kurdan di van têkiliyan de nînin. Divê gelê kurd ji desthilatdaran hesabê bipirsin. Xelkê Başûr kengî maf da ye rêveberên Başûr ku leşkerên dagirkeran bînin ser xaka me?”
Tirkiyeyê di 23’yê nîsana sala 2021’an de li dijî Herêma Federal a Kurdistanê dest bi êrişê kiribû lê belê encamek ji van êrişên xwe negirt. Li ser vê yekê îsal di 17’ê nîsanê de bi hevkariya Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşînê dest bi êrişeke nû kir. Li gel hevkariya PDK’ê, cerdevan, hêzên paramîlîter, bi kar anîna çekên kîmyewî û hwd. jî heta niha nekariya pêş bikeve. Di heman demê de Tirkiyeyê gelek penaberên sûriyeyî ku di bin navê “Perwerde û biteçhîzat bike” de amade dikirin, ji bo ku di êrişan de bi kar bîne niha dayîne sekinandin. Tirkiye ku nikare li herêmên navborî pêş bikeve, li hêla din êrişên xwe yên ser Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê zêde kirin û li hêla din jî zextê li PDK û artêşa Iraqê dike ku êrişî Şengalê bikin.
Cîgirê Serokê Akademiya Demokrasî û Siyasetê ya Herêma Federal a Kurdistanê û Hîndekarê Zanîngeha Dihokê Kamûran Berwarî têkildarî êrişên bi hevkariya AKP-MHP-PDK’ê tên kirin, êrişên ser Şengalê û ambargoya ser Wargeha Penaberan a Mexmûrê axivî. Berwarî got ku ev zêdetirî 60 sal in li Herêma Federal a Kurdistanê şer didome û wiha got: “Gelê kurd ji sala 1964’an heta niha tu carî piştgirî nedan şerê birakujiyê yê PDK’ê. Gelê Başûr tu li gel êrişên leşkerên Îran, Sedam û Tirkiyeyê yên li dijî kurdan nebûn. Gelê Başûr li dijî van êrişan sekinî. Gelê Başûr û pêşmerge niha jî li dijî hevkariya PDK û Tirkiyeyê ne. Naxwazin hêzên Başûr bi hêzên dagirker re tevbigerin. Şerê ku PDK niha dike bi daxwaza gelê Başûr nayê kirin. Bertekên li dijî PDK’ê her ku diçe zêdetir dibin. Di şerê birakujiyê de gelek pêşmergeyan jiyana xwe ji dest dan. Heke me ewqas şehîd bo azadiya Kurdistanê dabûna, niha Kurdistan yek parçe bûya.”
XELKÊ BÊÇARE DIHÊLIN
Bi domdarî Berwarî anî ziman ku Herêma Federal a Kurdistanê ji ber polîtîkayên malbata Barzanî niha di hêla aborî, siyasî û derûnî de bi gelek krîzan re rû bi rû ye û wiha pê de çû: “Li Başûr ji sala 2014’an ve krîza aborî heye û her ku diçe jî xerabtir dibe. Mûçeyên gel nayên dayîn. Ji bo sererastkirinê jî tiştek nayê kirin. Lewma bêkarî zêdetir dibe. Xelkê ku bêçare dimîne jî berê xwe dide welatên derve yan jî dibin endamên leşkerî û îstîxbaratê. An jî ji bo 400-500 dolaran di karên giran de dixebitin.”
‘DIVÊ EM HESABÊ JI BARZANIYAN BIPIRSIN’
Di berdewamê de Berwarî diyar kir ku hevkariya PDK û Tirkiyeyê dê rê li ber encamên nebaş veke û ev nirxandin kir: “Kurdistan di destê dijminan de ye. Tenê çeka kuştina bi kurdan ma ye. Sûltan Selîm, Kanûnî û Abdulhamît çawa ku împaratoriya xwe li ser xwîna kurdan ava kiribin, çawa ku Mûstafa Kemal bi xwîna kurdan dewleta xwe ava kiribe, çawa ku emewî, ebasî, Sedam Hiseyîn û Şahê Îranê li ser xwîna kurdan hebûna xwe domandibin, çawa ku Esad li ser xwîna kurdan bûbûye dewlet, bêguman niha jî dixwazin bi dijminatiya kurdan û bi dagirkirina Kurdistanê hewl didin xwe bigihînin armancên xwe. Çi xêra kurdan di vê hevkariyê de nîne. Ji ber vê hevkariyê dê li Başûr alozî derkeve û aramî têk biçe. Rewşa aborî, siyasî û ewlekariyê hîn xerabtir bibe. Lewma divê em bi awayekî vekirî dengê xwe bigihînin rêveberên başûrê Kurdistanê. Weke xelkê Başûr divê em hesabê ji desthilatan bipirsin. Kê mafê şerê li dijî Şengalê da ye we? Kê maf daye we ku hûn ambaroyê deynin ser Rojava? Kê mafê şerê li dijî rojhilatê Kurdistanê da ye we? Kê mafê şerê birakujiyê da ye we ku ev 40-50 sal in hûn didomînin? Kê mafê şerê li dijî bakurê Kurdistanê daye we? Kê maf da ye we ku hûn leşkerên dagirkeran bînin ser xaka Kurdistanê? Xelkê Başûr li benda bersiva van pirsan e.”
‘DÊ DAWIYA TIRKIYEYÊ MÎNA YA HÎTLER BE’
Kamûran Berwarî destnîşan kir ku divê kurd li her çar parçeyan yekitiya xwe ava bikin û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Divê bi taybet jî parlamenter û rûspiyên Başûr ji bo gelê xwe rê li ber vê êrişkarî û şerê Tirkiyeyê bigire. Ji ber ku tu pirsgirêk bi şer û kuştinê çareser nabin. Divê serok û rêveberiya hikûmeta Başûr di navbera PKK û Tirkiyeyê de qasidiyê bikin. Divê Tirkiye jî fêm bike ku bi girtin, kuştin, dagirkerî û talanê nikare siyaseta xwe bi ser bixîne. Tevahiya Rojhilata Navîn, Efrîqa û Ewropayê dagir bikin jî dê di dawiya dawî li xaka xwe vegerin. Di dîrokê de çawa ku Hîtler, Napolyon û Stalîn çawa ku bi ser neketibin û mafên gelên xwe winda kiribin, dê aqûbeta Tirkiyeyê jî heman aqûbet be.”
‘AMBARGO XIZMETÊ JI DAGIRKERAN RE DIKIN’
Têkildarî ambaroya PDK’ê yan li ser Wargeha Mexmûrê jî Berwarî ev tişt anî ziman: “Dorpêça li ser Mexmûrê ne karê aqil, mantiq û hiqûqê ye. Dorpêçeke li dijî mirovahî û exlaq e. Şêniyên wargeha Mexmûrê mêvanên me yên ji Bakur in. Ev der jî parçeyeke xaka wan e. Heke mêvanek were mala mirov divê mirov jê re rêz bigire. Wargeha Mexmûrê bi destûra başûrê Kurdistanê, Iraq û Neteweyên Yekbûyî (NY) hatine dorpêçkirin. Ev yek teqez nayê qebûlkirin. Ev sepan ji derveyî îradeya xelkê Başûr tên kirin. Ambarogeyên ser Mexmûr, Şengal, Rojava, Metîna û deverên din xizmetê ji dagirkerên Kurdistanê re dike. Gavekî li dijî yekitiya Kurdistanê ye.”
‘XELKÊ BAŞÛR BI ŞENGALÊ RE YE’
Berwarî bi domdarî bal kişand ser rewşa Şengalê û axaftina xwe wiha qedand: “Artêşa Iraqê bi êrişên Tirkiyeyê re hemwext hewl da Şengalê dagir bike. Daxwaza ku leşkerên Iraqê bikevin Şengalê, ne daxwaza gelê Başûr bû. Peymana 9’ê Cotmehê ji hêla tu komeke siyasî ya Başûr ve nehat qebûlkirin. Xelkê Başûr qebûl nake. Xelkê Başûr naxwaze statûya Şengalê tune bibe. Ji ber ku xelkê Başûr di 2014’an de xwe ji bo Şengalê feda kir. Nêzî 500 hezar Şengalî hatin Başûr. Xelkê Başûr jî ew weke xwîşk û birayên xwe pêşwazî kirin. Xelkê Başûr bi xelkê Şengal, Rojava, Rojhilat û Bakur re ye. Em xwe weke neteweyek dibînin.”