NAVENDA NÛÇEYAN – Bi mebesta ku bikaranîna çekên kîmyewî ji hêla Tirkiyeyê ve li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşînê, ji Rojhilata Navîn, Efrîqe û Amerîkayê 131 kesan ji hikûmeta Herêma Federe ya Kurdistanê û hikûmetên pêwendîdar re nameyek şandin.  

 

Bi mebesta lêkolînkirina bikaranîna çekên kîmyewî ji hêla dewleta tirk ve li dijî herêmên Zap, Metîna û Avaşîn ên Herêma Federe ya Kurdistanê, 131 akademîsyen, çalakvan, sendîkavan, nûnerên civaka sivîl û siyasetmedarên ji Rojhilata Navîn, Ewropa, Efrîqa, Kanada û Amerîkayê ji OPCW, hikûmeta dewleta tirk, hikûmeta Herêma Kurdistanê û hikûmetên pêwendîdar re nameyek nivîsandin.

 

Di nameyê de ev tişt hatin gotin:

 

“Bi wesîleya 30’ê Mijdarê Roja Bîranîna Qurbaniyên Şerê Kîmyewî, der barê îdiayên metirsîdar ên li ser êrişên bi çekên qedexekirî yên ku artêşa tirk li başûrê Kurdistanê li dijî Partiya Karkerên Kurdistanê (PKK) bi kar tîne, em bi fikareke mezin serî li we didin. Her wiha di demeke wisa de em dinivîsînin ku dewleta tirk careke din êrişî sivîlên li Sûriyeyê dike û amadekariyê ji dagirkeriyeke nû ya bejahî re dike.

 

Di 18'ê cotmehê de li medyayê hinek dîmen hatin weşandin ku bandora çekên kîmyewî ya li ser du gerîlayên PKK'ê radixist pêş çavan. Herdu gerîla ji 17 şervanên PKK'ê bûn ku mehên dawî bi êrişên kîmyewî yên têne îdiakirin, jiyana xwe ji dest dane.

 

Demeke kurt beriya weşanê, Yekitiya Bijîşkan a Navneteweyî ya ji bo Pêşîlêgirtina li Şerê Nûkleer (IPPNW), raporek li ser îdiayên ku dibêjin dewleta tirk çekên kîmyewî bi kar tîne, weşand. Li ser bingeha encamên hatine bidestxistin, bang hate kirin ku bila di asta navneteweyî de lêkolînek were kirin.

 

Di sala 2021'ê de çavdêrên mafên mirovan û medyayê bûyerek ragihandin ku nîşan dida, bê ji aliyê tibî ve çekên kîmyewî yên têne gotin Tirkiyeyê bi kar aniye, bandoreke çawa li sivîlan dike. Amadekarên rapora IPPNW’ê, xwestin ku bi sivîlên navborî re hevdîtinê bikin lê belê rayedarên Hikûmeta Herêma Kurdistanê ew asteng kirin.

 

Em têgihiştin ku OPCW tenê dema ku daxwazek ji aliyê dewletekê ve were kirin dikare îdiayên bikaranîna çekên kîmyayî lêkolîn dike.

 

Lê li gorî me ev mekanîzmayên heyî rastiya şerê di dema îro de nîşan nade. Gelên bê dewlet û aktorên siyasî û leşkerî yên ne dewletî bi kûrahî di nav nakokiyên nûjen de ne.

 

Her wiha rejîmên otokrat dengê kesan bifetisînin ku dixwazin hesab ji hikûmetê xwe bipirsin ji ber kiriyarên wan di şer de. Ev herdu şert li vir girîng in. Gelê kurd ne xwedî dewletekê ne ku bikare dengê xwe ji bo wan rake. Ew di bin rejîmên zordar dijîn ku hevalbendên wan ê hêzdar ên li Rojava hene, wek nimûne, Tirkiye ji hêla hevalbendên xwe yên NATO ve tê piştgirî kirin ruxmî îspatên berdewam ên binpêkirinên giran ên mafên mirovan hene.

 

Ev tê wê maneyê ku, her çendî ku kurd bi awayekî zêdetir ji ber statûya xwe ya kêmnetewî û bindest rastî tawanên şer û binpêkirina hiqûqa navneteweyî tên û di heman demê de derfetên wan da ku bigihîjin mekanîzmayên dadweriyê yên ku ji sûcdaran hesab bixwazin kêm in.

 

Ji bo ku qanûnên mafên mirovan û qanûnên şer bibandor bin, divê bi awayekî gerdûnî be û dûrî fikrên siyasî werin sepandin. Divê gelek rê hebin ku îdiayên bawerbar ên binpêkirina mafên mirovan û binpêkirina qanûnên şer ji hêla saziyên navneteweyî yên bêalî ve werin lêkolîn kirin. Bi taybetî jî binpêkirinên giran ên mîna bikaranîna çekên qedexe.

 

Wekî din, divê ku ev lêkolîn ne tenê bi dîrokê re bêne ser ziman. Divê edalet û hesabpirsîna kesên ku qanûnên navneteweyî binpê dikin were pêkanîn û her weha çareserîyên siyasî yên mayînde armanc bike.

 

Ji bo wê mebestê em kesên ku li jêr îmze kirin van pêşniyaran dikin:

 

Ji OPCW’ê re:

 

* Guhertina mekanîzmayên lêpirsînê da ku bikaranîna çekên kîmyewî yên îdiakirî bigihîjin dadweriyê û berpirsiyariyê.

 

* Lêkolîn li ser îdiayên ku dibêjin Tirkiyê çekên kîmyayî li başûrê Kurdistana bi kar anîne werin kirin.

 

Ji dewleta tirk re:

 

* Bidawîkirina hemû çalakiyên leşkerî li Iraq û Sûriyeyê.

 

* Bi lêkolînên herêmî û navneteweyî yên li ser bikaranîna çekên kîmyayî yên îdiakirî, sûcên şer û binpêkirinên mafên mirovan hevkariyê bikin û heke binpêkirin hatin dîtin ji berpirsyaran hesab bipirsin.

 

* Ji bo çareseriya pirsgirêka kurd bi rêyên siyasî vegere muzakereyên aştiyê yên bi PKK’ê re were kirin.

 

Ji Hikûmeta Herema Kurdistanê re:

 

* Destûrê bide lêkolînerên navneteweyî ku bi tevahî derbasî herêm û civakên bandorbûyî bibin da ku diyar bikin ka Tirkiyeyê di operasyonên xwe yên leşkerî de çekên kîmyewî bikar aniye yan na.

 

Ji hikûmetên pêwendîdar re:

 

* Bi rêya mekanîzmaya heyî ya OPCW daxwaza lêkolînê li ser bikaranîna çekên kîmyayî yên Tirkiyê bikin.

 

* Firotina çekan û alîkariya ewlehiyê ya ji bo Tirkiyeyê bi dawî bikin.

 

* Zextê li Tirkiyeyê bikin da ku operasyonên leşkerî yên li ser sînor li Iraq û Sûriyeyê bi dawî bike.

 

* Ji bo di navbera Tirkiye û PKK’ê de pirsgirêka kurd bi rêyên siyasî were çareserkirin, alîkarî û piştgiriyê bidin.

 

KESÊN KU ÎMZE DANE NAMEYÊ

 

Souad Abdelrahman, Serokê Komeleya Jinên Filistîn – Filistîn

 

Dr. Goran Abdullah – Skotlandiya

 

Ismet Agirman, Çalakvanê Kurd – Brîtanya

 

Prof Dr Tayseer A. Alousi, Sekreterê Giştî yê Meclisa Erebî ya Piştgiriya Pirsgirêka Kurd û Serokê Çavdêriya Mafên Mirovan a Sumeriyan - Hollanda

 

Dr Maha Al-Sakban, Endamê Rêvebir a Navenda Mafên Mirovan a Jin - Iraq

 

Mick Antoniw MS, Endamê Hilbijartina Senedd, Koma Kedê ya Welsh, Şêwirmendê Giştî û Wezîrê Destûra Bingehîn - Wales

 

Chiara Aquino, Zanîngeha Edinburgh - Scotland

 

Benedetta Argentieri, Rojnamevan û derhêner – Îtalya

 

Rezgar Bahary, Rojnamevan – Brîtanya

 

Naamat Bedrdine,Siyasetmedar û nivîskar - Lubnan

 

Walden Bello,Profesorê Civaknasiyê yê Navneteweyî, SUNY Binghamton, û wergirê Xelata Jiyana Rast (ango Xelata Nobelê ya Alternatîf) di 2003 de - USA

 

Janet Biehl, Zanyarê serbixwe, nivîskar, hunermend – DYA 

 

Jonathan Bloch, Nivîskar Brîtanya

 

Baroness Christine Blower, House of Lords - Brîtanya

 

Debbie Bookchin, Rojnamevan û nivîskar - DYA

 

Prof Bill Bowring, Dibistana Hiqûqê, Birkbeck College, Zanîngeha London - Brîtanya

 

Jane Byrne, Mamoste – Brîtanya

 

Robrt Caldwell, Alîkarê Profesorê Lêkolînên Xwecihî, Zanîngeha Buffalo - DYA

 

Kampanyaya li Dijî Krîmînalîzekirina Civakan (CAMPACC) – Brîtanya

 

CND (Kampanya ji bo Bêçekkirina Nûkleerî) - Brîtanya

 

Margaret Cerullo, Zanîngeha Hampshire - DYA

 

Maggie Cook, Endamê UNISON NEC - Brîtanya

 

 Mary Davis FRSA, Zanîngeha Royal Holloway a London - Brîtanya

 

Înîsyatîva Kurdistan Biparêze - Brîtanya

 

Mary Dibis, Mousawat Ji Bo Jin - Lubnan

 

Penelope Dimond, Nivîskar û lîstîkvan- Brîtanya

 

Gorka Elejabarrieta Diaz, Senatorê Baskî, Rêveberê Beşa Têkiliyên Navneteweyî ya EH Bildu - Welatê Bask

 

Komîteya Rêveber a Federal a Yekitiya Jin Courage - Almanya

 

Silvia Federici, Nivîskar û Profesora Zanistên Civakî, Zanîngeha Hofstra - DYA

 

Andrew Feinstein, Rêvebirê Vekolînên Cîhanê yên Shadow - Brîtanya

 

Dr Phil Frampton, Nivîskar - Btîtanya

 

Partiya Sosyalîst a Azadî - Beşa Awûstralya

 

Partia Sosyalîst a Azadî - Beşa DYA

 

Andreas Gavrielidis, Hevgirtina Yewnanî-Kurdî

 

 Lindsey German, Convenor Koalîsyona Şer Rawestîne - Brîtanya

 

Selay Ghaffar, Çalakvanê mafên Jin ji Afxansitan ku hatiye sirgunkirin

 

Prof Barry Gills, Endamê Akademiya Cîhanî ya Huner û Zanistê - Brîtanya

 

Dr Sarah Glynn, Nivîskar- Fransa

 

Mustafa Gorer, Çalakvanê Kurd - Brîtanya

 

Kirmanj Gundî, KHRO (Çavdêrê Mafên Mirovan a Kurdistanê) - Brîtanya

 

Prof Michael Gunter, Sekreterê Giştî ya Komîsyona Sivîl a Tirkiyeyê ya YE  (EUTCC) - DYA

 

Rahila Gupta, Reveberiya Southall Black Sisters - Brîtanya

 

Kazhal Hamarashid, Endamê Reveber a Navenda Civaka Kurd a Toronto – Kanada

 

Niaz Hamdi, KHRO (Çavdêrê Mafên Mirovan a Kurdistanê)) - Brîtanya

 

John Hendy QC, Parêzer - Brîtanya

 

Nick Hildyard, Şîrovekarê Siyasî - Brîtanya

 

Ava Homa, Nivîskar, Rojnamevan û Çalakvan - Kanada/ DYA

 

Srecko Horvat, Damezrînerê DiEM25 & Progressive International

 

Dr Stephen Hunt, Torê Ekolojî a PiK - Brîtanya

 

John Hunt, Rojnamevan - Brîtanya

 

Alia Hussein, Komiteya Kar û Barên jin a Federasyona Giştî a Sendîqayên Iraqê - Iraq

 

Lord Hylton, House of Lords - Brîtanya

 

Serif Isildag, Rojnamevan - Brîtanya

 

Rûken Isik, Zanîngeha Amerîka - DYA

 

Dafydd Iwan, Serokê berê ya Plaid Crymru - Wales

 

Jîn Komeleya Jinan - Lubnan

 

Ramsey Kanaan, Weşanger, PM Ragihandin - Brîtanya

 

James Kelman, Nivîskar - Skotlandiya

 

Gulay Kilicaslan, Desteya Lekolînên Hiquq û Zagonş Zanîngeha Carleton - Kanada

 

Nida Kirmani, Women Democratic Front, Partiya Haqooq-e-Khalq – Pakistan

 

Nimat Koko Hamad, Lêkolînerê û pisporê zanista zayendî - Sûdan

 

Kongra Star – Tevgera jin a li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê

 

Claudia Korol, Damezrînerê Kolektîfa Perwerdehiya Gel Pañuelos en Rebeldía, Feministas de Abya Yala - Arjantîn

 

Balazs Kovacs, Pisporê perwerde - Brîtanya

 

Şeyda Kurt, Rojnamevan û Nivîskar – Almanya

 

Coni Ledesma, Yekbûna Navnetewî a Jinan (IWA) Europe - Hollanda

 

Dr Anjila Al-Maamari, Navenda Lêkolînên Stratejîk a Piştgiriya Jin û Zarokan - Yemen

 

Aonghas MacNeacail, Helbestvanê galî yê skotî - Skotlandiya

 

Fazela Mahomed, Koma Çalakiyan a Mafên Mirovan a Kurd - Başûrê Efrîqayê

 

Saleh Mamon, Kampanyaya Li Dijî Cîmînalîzekirina Civakan (CAMPACC) - Brîtanya

 

Dr Carol Mann, Dîrektore Jin di Şer (Women in War) - Fransa

 

Mike Mansfield QC, Parêzer- Brîtanya

 

Dr Thomas Jeffrey Miley, Zanîngeha Cambridge - Brîtanya

 

Zahraa Mohamad, Rojnamevan - Lubnan

 

Francie Molloy, Parlamena Mid Ulster - Îrlanda

 

David Morgan, Rojnamevan - Brîtanya

 

Baroness Jones of Moulsecoomb, Endamê Partiya Kesk a House of Lords - Brîtanya

 

Maryam Namazie, Çalakvanê Mafên Mirovan û Şîrovekar - Brîtanya

 

Dr Marie Nassif-Debs, Serokê Komaleya Wekhevî-Wardah Boutros - Lubnan

 

Doug Nicholls, Sekreterê Giştî, Federasyona Giştî ya Sendîqeyan- Brîtanya

 

Margaret Owen, O.B.E., Serokê Jinên Bî ji bo Aşitî bi rêya Demokrasî (Widows for Peace through Democracy) - Brîtanya

 

Prof Felix Padel, Zanîngeha Sussex - Brîtanya

 

Sarah Parker, Anti-Capitalist Resistance - Brîtanya

 

Partiya Demokrat a Sosyalîst a Welatparêz (PPDS) - Tunis

 

Kampanyaya Aştî li Kurdistanê – Brîtanya

 

 Maxine Peake, Actress - UK

 

Rosalind Petchesky, Zanîngeha New York – DYA

 

Dr. Thomas Phillips, Mamosteyê Hiqûq li ZanîngehaLiverpool John Moore - Brîtanya

 

Elenora Gea Piccardi, Zaningeha Coimbra - Îtalya

 

Ulisse Pizzi, Geologist, Şêwirmendiya endezyariya Brîtanya - Brîtanya

 

Dr Anni Pues, Parêzerê Mafên Mirovan ên Navneteweyî - Brîtanya

 

Radical Women – DYA

 

Radical Women - Australia

 

Bill Ramsay, Serokê berê ya Enstîtuya Perwerdehiyê ya Skotlandê û Serokê Partiya Neteweyî ya Skotlandê – Skotlandiya

 

Ismat Raza Shahjahan, Serokê Women Democratic Front - Pakistan

 

Trevor Rayne, Fight Racism! Fight Imperialism! - Brîtanya

 

Rêxistina Pêwendiyan Jinên Kurd (REPAK) - Başûrê Kurdistanê

 

Gawriyah Riyah Cude, Forûma Senîqayên Jin - Iraq

 

Dimitri Roussopoulos, Nirîskar, Edîtor û Çalakvanê Siyasî – Kanada

 

Nighat Said Khan, Women Democratic Front, Forûma Jin a Çalakîyan WAF - Pakistan

 

Dr. Michael Schiffmann, Zanîngeha Heidelberg - Almanya

 

Paul Scholey, Morrish Solicitors - Brîtanya

 

Bert Schouwenburg, Şewirmendê Sendîqayên Navneteweyî - Brîtanya

 

Chris Scurfield, Çalakvanê Siyasî - Brîtanya

 

Stephen Smellie, Cîgirê Civîna UNISON Scotland û endamê NEC - Skotland

 

Geoff Shears, Cîgirê Serokê Navenda Xebat û Lêkolînên Civakî (CLASS) - Brîtanya

 

Tony Shephard, Hûnermend - Brîtanya

 

Tony Simpson, Waqfa Aşîtî a Bertrand Russell - Brîtanya

 

Radha D'Souza, Profesorê Hiqûq li Zanîngeha Westminster - Brîtanya

 

Oskar Spong, Operator - Brîtanya

 

Chris Stephens MP, Glasgow South West - Skotlandiya

 

Steve Sweeney, Edîtorê Navneteweyî, Morning Star - Brîtanya

 

Tooba Syed, Women Democratic Front - Pakistan

 

Greta Sykes, nivîskar û hunermend - Brîtanya

 

Tim Symonds, Nivîskar - Brîtanya

 

Joly Talukder, Sekreterê Giştî yê Navenda Sendîkaya Karkerên Cilûbergên Bangladeşê - Bangladeş

 

Latîfa Taamalah Komîteya Jin - Tunis

 

 Shavanah Taj, Sekreterê Giştî yê Wales TUC - Wales

 

Lisa-Marie Taylor, Reveberiyê FiLiA - Brîtanya

 

Saadia Toor, Women Democratic Front - Pakistan

 

Tom Unterrainer, Waqfa Aşitî a Bertrand Russell - Brîtanya

 

Prof Abbas Vali, Profesorê Teoriya Civakî û Siyasî ya Nûjen - Brîtanya

 

Dr Federico Venturini, Zanîngeha Udine - Îtalya

 

Andy Walsh, Serokê Navenda Hiqûqê ya Greater Manchester - Brîtanya

 

 Julie Ward, parlamenterê berê - Brîtanya

 

Arthur West, Sekreterê Meclîsa Sendîkaya Karkerên Loudon û Kilmarnock  - Skotland

 

Prof. Kariane Westrheim, Serokê Komîsyona Sivîl a Tirkiyeyê ya YE (EUTCC) - Norwêc

 

Alex Wilson, Xwendekarê PhD li Zanîngeha York li Toronto, Ontario - Kanada

 

Dr. Fiona Woods, Mamoste, Zanîngeha Teknolojiyê Shannon - Îrlanda

 

Paula Yacoubian, Endamê parlamento - Lubnan

 

Rosy Zúñiga, Meclîsa Lêkolîn a Gelên Latîn Amerîka û Karîbîya - Meksîka