DMME’yê ji bo Cizîrê ji Tirkiyeyê parastin xwest

  • rojane
  • 12:15 26 Gulan 2025
  • |
img

NAVENDA NÛÇEYAN - DMME’yê, li ser serlêdana malbatên xizmên xwe di dema qedexeya derketina derve ya li Cizîrê di jêrzemînan de jiyana xwe ji dest dane, ji Tirkiyeyê parastin xwest. 

 
Di dema qedexeya derketina kolanan a di navbera 2015-2016’an a li navçeya Cizîrê ya Şirnexê de 137 kesan jiyana xwe ji dest dabûn. Têkildarî binpêkirinên mafan ên di dema qedexeya derketina kolanan de, serî li Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê (DMME) hatibû dayin. Danişîna serlêdanan, di 13’ê Mijdara 2019’an de hatibû lidarxistin. DMME’yê têkildarî danişînê biryara xwe dabû û ji bo dozê gotibû “Nayê qebûlkirin.” 
 
Piştî ku Dadgeha Destûra Bingehîn (AYM) doz red kirî, parêzeran dîsa serî li DMME’yê dan. DMME’yê bi danezaneke di 22’yê de Gulanê re ji Tirkiyeyê parastin xwest. 
 
Ji parêzerên dosyayê Ramazan Demîr, têkildarî mijarê ev agahî parve kir: “Dosyayên qedexeyên derketina kolanan û jêrzemînên Cizîrê dîsa di rojeva DMME’yê de ne. DMME’yê bi biryara xwe ya sala 2019’an re biryar dabû ku xwe li benda pêvajoya AYM’ê were girtin. Piştî biryara redkirinê ya AYM’ê, me dîsa serî li DMME’yê da. DMME’yê di danezana xwe ya 22’yê Gulanê de dîsa ji hikûmetê parastin xwest.” 
 
PIRSÊN LI BENDA BERSIVANDINÊ   
 
DMME’yê xwest Tirkiye bersiva van pirsan bide:  
 
“* Mafê jiyanê yê xizmên serlêdêran, di çarçoveya xala 2’yemîn a Peymana Mafên Mirovan a Ewropayê (PMME) de, di dema operasyonên leşkerî yên di pêvajoya qedexeya derketina kolanan a li Cizîrê de, ji ber bikaranîna hêzê ya ji hêla dewletê ve hatiye binpêkirin an na? 
 
* Rayedarên ewlehiyê yên plansaziya operasyonê kirin û birêve birin, ji bo parastina jiyana sivîlan bi hişyarî tevgeriyane yan na? Bi taybet jî di dema destpêkirin û domandina operasyonan de, ji bo parastina sivîlan li herêmê tevdîrên pêwîst hatine girtin an na? 
 
* Dewletê, di çarçoveya parastina jiyana xizmên serlêdêran de, bi nedayîna alîkariyê ya ji bo gihandina alîkariya tibbî – bi taybet jî bi astengkirina ambulansên ji bo birîndarên di jêrzemînê de hatine şandin re -  gelo xala 2’yemîn a Peymanê binpê kiriye yan na? 
 
* Meqamên peywirdar ên dewletê heta demekî dirêj birîndarên banga alîkariyê dikirin dan sekinandin,  hin ji van birîndaran piştre jiyana xwe ji dest dan û di hinek bûyeran de jî birîndar şewitandin û rê li ber mirina wan vekirin. Gelo ev yek, di mijara binpêkirina mafê jiyanê de yekser berpirsyartiya dewletê bi xwe re tîne yan na? 
 
* Di çarçoveya parastina mafê jiyanê ya ji hêla usûlê ve, lêpirsînên hiqûqa navxweyî yên têkildarî mirinên li Cizîrê, li gorî xala 2’yemîn a PMME’yê bi awayekî bandor, bêalî û şefaf hatiye kirin an na? 
 
* Helwesta meqamên edlî ya Tirk ya li dijî mirina xizmên serlêdêran, gelo berpirsyartiya rayedarên dewletê ya di bûyerê de derxistiye holê yan na? Gelo mirov dikare bibêje sererastkirinên ku mafê jiyanê misoger dike bi awayekî bandor hatine cîbicîkirin? 
 
* Lêpirsîn an jî pêvajoyên darazê - hem di qonaxa ewil a bûyerê de hem jî di qonaxa AYM’ê de - biqasî tê xwestin bilez, bi cidiyet û bêalî hatiye meşandin? 
 
* Meqamên dozgeriyê yên lêpirsîn meşandin, gelo ji bo ronîkirina bûyerê, hemû delîlên şênber ên li ber destê xwe û hemû derfet bi kar anîne? 
 
* Lêpirsînên hatine meşandin, gelo ji bo parastina menfaetên rewa yên serlêdêran ên têkildarî bûyeran, çiqas dikariyan xwe bigihîninê?”
 
ÇI BÛBÛ?
 
Di 14’ê Kanûna 2015’an de li navçeya Cizîrê ya Şirnexê qedexeya derketina kolanan hate ragihandin û 79 rojan berdewam kir. Di 7’ê Sibata 2016’an dema qedexe didomiya, 137 kes di jêrzemînên 3 avahiyan de asê man û tevek jî hatin şewitandin û qetilkirin. Komîseriya Bilind a Mafên Mirovan a Neteweyên Yekbûyî (NY), ji bo tiştên li wir qewimîn pênaseya “tabloya mîna qiyametê” kir. 
 
HINEK CENAZE HÊJ WINDA NE 
 
Di jêrzemîna yekemîn ku di nava raya giştî de rê li ber bertekên mezin vekir û gelek kes ji ber nehatin tedawîkirin jiyana xwe ji dest dan de 31 kesan, di jêrzemîna duyemîn de 62 kesan û di jêrzemîna sêyemîn de jî 44 kesan canê xwe ji dest dan. Di jêrzemînên behsa xeberê de Hevserokên Meclisa Gel a Cizîrê Mehmet Tunç û Asya Yuksel, rojnameger Rohat Aktaş, endamên PM’a DBP’ê, hunermendên NÇM’ê, endamên KJA’yê, gelek xwendekar û zarok jî hebûn. 
 
Cenazeyên hin kesên di jêrzemînan de hatine qetilkirin hêj jî nehatine dîtin. 
 
LI SER JÊRZEMÎNAN AVAHIYÊN TOKÎ’YAN ÇÊKIRIN 
 
Piştî bûyeran, avahî hatin hilweşandin, qad bi molozan hate dagirtin û TOKÎ’yê li ser wan hestiyan avahî ava kir. 
 
Tevî hemû hewldanan jî piraniya lêpirsînên têkildarî kesên hatine qetilkirin de bi biryara “neşopandinê” biencam bûn. Di gelek biryarên bi îdiaya “endamtiya rêxistinê” hatin dayin de ji bo mirinan biryara “Li gorî hiqûqê ye” hat dayin. 
 
Parêzeran, têkildarî kesên hatine qetilkirin serî li DMME’yê dan. 
 
DMME’yê di 13’ê Mijdara 2019’an de danişîn li dar xist. DMME’yê di danişîna li ser qebûlkirin û esasê lidarxistî de biryara xwe piştre aşkera kir û doz “nayê qebûlkirin” nirxand. DMME’yê, îdia kir ku li gorî xala 35’an a PMME’yê hemû rêyên hiqûqa navxweyî nehatine bikaranîn. 
 
Li ser vê yekê Parêzeran serî li AYM’ê dan. 
 

Sernavên din

15/07/2025
10:33 MA'yê xwe gihand dîmenên ku dema amûrên tibbî yên nexweşxaneyê tên dizîn
10:17 69 kes hatin binçavkirin
10:10 SOLDEP, dê Komîsyona Aştî û Demokrasiyê ava bike
09:29 Behsa hevdîtina bi PJAK'ê re kir: Azadî bi yekîtiya Neteweyî gengaz e
09:27 Mizrakê ku merasîmê şopand: Divê sererastkirinên qanûnî demildest bên pêkanîn
09:24 Ekolojîst: Ji bo rawestandina qirkirina xwezayê ev pêvajo firsend e
09:23 Nagehan Avçîl a OHD'î: Esasgirtina 'mafê hêviyê' dê tevkariyê li pêvajoyê bike
09:22 Hiqûqnas Margaret Owen: Divê Ocalan azad be
09:16 Daxwaza girtiyê nexweş a guhertina qawişê ji ber ‘nûnertî kiriye' hat astengkirin
09:13 Dixwazin sembola bîra civakî Newala Qesaba bi betonê binixumînin
09:13 Daxuyaniya Barrack, planên DYA, Îngilistan û Îsraîlê yên Rojhilata Navînê deşîfre dike
09:05 Tevî îtirazan jî li qada sîtê înşeata pîşesaziyê didome
09:00 ROJEVA 15'Ê TÎRMEHA 2025'AN
14/07/2025
18:09 Şandeya Îmraliyê dê bi Wezîrê Dadê re hevdîtinê bike
16:56 Şandeya Îmraliyê ya DEM Partiyê têkildarî ‘nîşeyên hevdîtinê’ daxuyanî da
16:28 DBP: Divê polîsên ji ber guhdarîkirina stranên Kurdî malbat derb kirin ji kar bên avêtin
16:07 Kongra Star: Temînata Sûriyeyê nenavendîbûna demokratîk e
15:50 Navenda Metroyê: Di 6 mehan de 110 kes hatin binçavkirin
15:49 Ahmet Ozer ji dosyaya ‘lihevkirina bajar’ tehliye bû
14:41 Polîsan 3 kes ji ber stranên Kurdî derb kir, dozger jî xwest bên girtin
14:32 MEBYA-DER’ê li Şirnexê rêveberiya nû hilbijart
14:21 Xwebûn bi manşeta “Destpêka pêvajoya nû” derket
13:27 595 hezar ciwanan bi hêviya perwerde û peydakirina kar koç kirine
13:08 HSD’ê ji bo Siwêdayê banga agirbestê kir
12:59 Rojnamegerê tedawiya penceşêrê dibû jiyana xwe ji dest da
12:53 Şebnem Korur Fîncanci: Divê rêxistinên civaka sivîl jî beşdarî komîsyonê bibin
12:14 PDK û YNK dê îro bicivin
11:50 Tazmînata ji bo leşkerê hatibû kuştin ji malbatên HPG’iyan xwestin
11:27 Palestine Action li Ingilistanê hate qedexekirin: Yasayeke neheq hate derxistin
11:08 Li gundên Cilbya û Bilikayê rojane 270 tonê daran tên birîn
10:39 SOHR: Li Suweydayê 37 kes hatin kuştin
10:36 Li Endonezyayê bi pileya 6.7’ê erdhej çêbû
10:26 DBP, DEVA, SAADET: Divê pêvajoya avakirina komîsyonê û gavên hiqûqî neyê dirêjkirin
09:51 Şewata li Îzmîrê gihîşte rê
09:48 Welatiyên Wanê bangî dewletê kirin: Em ne gotin lê fermiyetê dixwazin
09:45 Li Pirsûsê birîndar bû, di têkoşîna edaletê de hate girtin
09:00 Dîroka hevdîtinê ya Şandeya Îmraliyê ya bi Ozel û Bahçelî re diyar bû
09:00 ROJEVA 14’Ê TÎRMEHA 2025’AN
08:34 Di hevdîtina ‘Civaka Demokratîk’ de li pêşniyarên gel guhdarî kirin
08:34 Şaredarê Şîleyê hate girtin
13/07/2025
21:39 Rêveberiya Xweser têkildarî hevdîtinên bi Şamê re daxuyanî da
21:26 Alçîçek li warê xwe Amedê bi coş hate pêşwazîkirin
17:12 Berxwedana li Hesendînê ya li dijî madenê didome
16:45 Kesên di Komkujiya Pirsûsê de hatin qetilirin dê bên bibîranîn
16:40 Spanyayê Ahmet Dîkmen girt: Xetereya vegerandina li Tirkiyeyê heye
16:39 ‘Elewî û Kurdan li dijî înkarê li ber xwe dan’
16:18 Kesên di Komkujiya Zîlanê de hatin qetilkirin bi bîr anîn
16:10 Li Balikesîrê şewat derket
16:05 Li Zozana Tiloranê hevdîtina ‘Civaka Demokratîk’
15:50 Mala Muze û Çandê ya Qazî Mihemed hate vekirin
15:36 AATUHAY-DER’ê kongreya xwe li dar xist
14:59 Çelîk têkildarî gotinên Erdogan daxuyanî da
14:51 Hevşaredarên Tetwanê: Dê xebatên me yên ji bo çanda Kurdî bidomin
14:40 ‘Em ji nexşerêya birêz Ocalan bawer in’
14:27 Serokê Baroya Agiriyê: Divê êdî dewlet berpirsyartiyê li xwe bigire
14:04 Li Gimgimê aşûre hate belavkirin
13:55 Di şewata Enqereyê de yek jê pitik 3 kes mirin
13:51 Ji bo Komkujiya Zîlanê banga hevrûbûnê
13:45 Medyaya Îranê: Pezeşkiyan di êrişa Îsraîlê de birîndar bû
13:04 Gulistan Kiliç Koçyîgît: Avakirina aştiyê peywira me tevan e
12:42 Du zarokên wê tev li PKK’ê bûn: Barekî giran li ser milê me hemûyan e
12:32 Zwanenberg piştgirî da Ocalan
12:02 ‘Pêvajoya Aştî û Civaka Demokratîk’ li Êlihê ji 25 hezar kesan re hate vegotin
11:49 Welatiyên Amedî: Em azadî û wekheviyê dixwazin
11:29 Şahidên berxwedana 14’ê Tîrmehê: Ruhê wê demê ev em gihandin vê rojê
11:02 Jin ji bo yekitiya neteweyî têdikoşin: Hedef kongreya neteweyî ye
10:39 Birayê xwe Alî Çîçek vegot: Digot ‘Em ê bi ser kevin’
10:22 Hejmara 124’an a kovara Jinê derket
10:18 Li Şirnexê tacîza zayendî li zaroka 13 salî hate kirin
10:06 Parastvanên mafan ên envanterên çekan radestî wan hatine kirin dê raporê amade bikin
09:52 Hevserokê Giştî yê ÎHD’ê: Êdî tu hincetên dewletê neman
09:37 Mihrîcana Tetwanê di roja 16’an de bi dawî bû
09:30 Dayika 12 salan piştre keça xwe di merasîmê de dît: Em aştiyê dixwazin
09:20 TJA bi boneya pêvajoyê bi jinên Tirkmen re civiya
09:12 Hat îdiakirin ku cerdevanan dest danîne ser erdê gundiyan
09:02 Wekîlên DEM Partiyê: Divê Meclis di çareseriyê de bi roleke çalak rabe
09:01 Li Besta û Biligayê dîmenên talankirina daristanan
09:00 ROJEVA 13’Ê TÎRMEHA 2025’AN
12/07/2025
18:17 Şara û Aliyev hevdîtin pêk anîn
17:38 2 girtî serbest hatin berdan
17:31 Tirkiyeyê bejahiya Amêdiyê bombeberan kir
16:44 Panela Komkujiya Zîlanê: Armanc înkar û qirkirin bû
16:17 Pervîn Buldan gotina Erdogan nirxand
16:17 Firat Nebîoglû hat berdan
15:28 Ji bo 3 girtiyan doza azadiyê kirin: Nikarin pêdiviyên xwe dabîn bikin
14:58 Xizmên Windayan piştgirî dan pêvajoyê: Bila komîsyon bê avakirin
14:35 Ji KESK'ê daxwazên ji bo 'pêvajoyê'
14:25 Ji bo Sune û Çakarsin şîn hate danîn
13:58 33 sal in tu agahî ji Kayayê ku cerdevanan ew revandiye nayê girtin
12:34 Di ser Komkujiya Zîlanê de 95 sal derbas bûn
11:50 Erdogan: Em ê bi avakirina komîsyonê li ser pêdiviyên qanûnî yên pêvajoyê biaxivin
11:40 Li Balikesîrê ji ber şewatê du tax hatin valakirin
11:15 Vaye dîmenên amadekariya merasîma dîrokî!
11:09 Merasîma dîrokî di manşeta ewil a rojnameyan de cih girt
11:06 Kesên şahidiya merasîma dîrokî kirin bihêvî ne: Berpirsiyarî li ser milê her kesî ye
11:03 Salîha Aydenîz: Şewata çekan destpêka têkoşîneke nû ye
10:38 Unsal: Ji bo siyaseta demokratik sererastkirinên qanûnî divê
10:00 Ji bo girtiyê nexweş Çam serlêdaneke nû
09:58 Nivîskar Karakûş: Ger reforma hiqûqî çêbibe dê pêvajo pêş ve biçe
09:40 Li Tetwanê konserteke bicoş li dar ket