RIHA - Salih Muslum ê ji hevserokatiya PYD’ê re hate hilbijartin, diyar kir ku wê bi berxwedanê pêşiyê li êrişan bigirin, Sûriyeyê demokratîk bikin û wiha got: “Kes nikare ji bo me Tirkiyeyê bide sekinandin encax em bi xwe dikarin bidin sekinandin.”
Di sala 2011’an li Sûriyeyê şerekî navxweyî dest pê kir, kurdên ku di bingeha azadiyê de li ser rêya sêyemîn xwe bi rêxistin kirin bi gelên li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê dijîn re xweserî îlan kirin. Paradîgmaya azadîxwaziya jinê, demokratîk û ekolojîk ji hemû gelan re bû çavkaniya îlhamê û hêzên serdest û herêmî jî ji encama ku derket holê aciz bûn. Lêgerîna gelan a azadiyê û jiyana bi hev re herî zêde desthilata AKP’ê aciz kir. Tirkiyeya ewilî tevgera şoreşê ku bi kantonan li Rojava dest pê kir, hewl da di bingeha êrişan de Esad bikişîne cem xwe, ji ber bi vê polîtîkayê bi serneket li dijî pergala Xweser a li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê bi rêya hêzên paramîlîter rast e rast dest bi êrişê kir. Tirkiyeya bi piştgiriya hêzên navnetewî êrişî herêmên Cerablûs, Bab, Ezaz, Efrîn, Serêkaniyê û Girê Spî kir û heta niha jî êriş dike. Tirkiyeyê peymanên bi Amerîka û Rûsyayê re kirine binpêkirin û bi Balafirên Biçek û Bêmirov (SÎHA) ev êrişên xwe berdewam kirin. Ji Çileya 2020’an û vir ve 26 caran êrişî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê kir û di van êrişan de herî kêm 32 kesan jiyana xwe ji dest dan û 35 kes jî birîndar bûn.
Tirkiyeya di 3 salên dawî de bi awayekî aşkere êrişî Tirkiyeyê dike, bi heman awayî ji sala 2015’an ve êrişî Herêma Kurdistana Federe jî dike. Di êrişên hewayî yên 7 salên dawî de herî kêm 118 sivîlan jiyana xwe ji dest da û bi sedan jî birîndar bûn. Di êrişa dawî ya li navçeya Kelar a Silêmaniyê pêk hat de Cîgirê Hevserokatiya Konseya Rêveber a Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê Ferhad Şîblî bi 3 hevalên xwe re jiyana xwe ji dest da. Ferhad Şiblî yê tev li Partiya Yekitiya Demokratîk (PYD) a di sala 2003’yan de hatiye avakirin bûbû, heta sala 2006’An li Efrîn û Helebê têkoşiya. Êrişa li dijî Ferhad Şiblî ku di damezrandina PYD’ê de cih girt, 2 roj beriya 9’emîn Kongreya PYD’ê ku bi tev li bûna 700 delegeyan hate lidarxistin pêk hat.
Konreya di 18-20’ê Hezîranê de bi dirûşmeya “Em ê bi rûhê şerê şoreşger ê gel dagirkeriyê têk bibin û Sûriyeyeke demokratîk ava bikin” pêk hat, Asya Abdûllah û Salih Muslim weke Hevserokên PYD’ê hatin hilbijartin. Hevserokê PYD’ê Salih Muslim têkildarî kongreyê, êrişên Tirkiyeyê yên ser Bakur Rojhilatê Sûriyeyê û Herêma Kurdistana Federe û kuştina Ferhat Şiblî de ji Ajansa me ya Mezopotamyayê (MA) re axivî.
KONGREYA PYD’Ê
Muslim, diyar kir ku 9’emîn Kongreya PYD’ê ji ber şewbê û êrişên li ser herêmê dereng hatiye kirin û wiha got: “Heta niha di 19 salan de me 9 kongreyên PYD’ê pêk anîn. Em her du salan carekê kongreyekê pêk tînin. Ji bo her partiyê lidarxistina kongreyan gelek girîng e. Ji ber ku di kongreyan de mirov li pişt xwe dinêre û xeletiyan ji holê radike. Di kongreyê de planên li ser pêşerojê hatin kirin. Me bi kongreyê rêxistinkirina xwe xurttir kir. Di vê kongreyê de rexne hatin kirin û xwe rexnedayîn hatin dayîn, raporên xebatan hatin xwendin û têkildarî paşerojê nirxandin hatin kirin. Di peywîra hin hevalan de guhertin hatin çêkirin. Di kongreyê de hin biryarên nû hatin girtin.”
HEBÛN Û TUNEBÛNA KURDAN
Muslim, bi lêv kir ku di rêziknameya PYD’ê de hin guhertin çêkirine, hejmara endamên Meclîsa PYD’ê weke 145 diyar kirine û da zanîn ku “Konseya Hevserokatiyê” ku di rêziknameyê de tune bû li rêziknameyê hate zêde kirin. Muslim, diyar kir ku di kongreyê de geşedanên siyasî yên paşêrojê û yên pêşerojê pêk werin hatine nirxandin û wiha berdewam kir: “Em ê bi çi re rû bi rû bimînin axivîn. Mijareke din ku em gelek li ser sekinîn jî dirûşmeya kongreya me ‘Em ê bi rûhê şerê gel dagirkeriyê têk bibin û Sûriyeyeke demokratîk ava bikin’ bû. Em ê hem dagirkeriyê biqedînin hem jî Sûriyeyê demokratîk bikin. Ev ji bo me gelek girîng e. Şerê klasîk di nava du artêşên bi çek de çêdibe. Lê rewşa em niha tê de ne cuda ye, gotubehs hebûn û tunebûna kurdan e. Vê yekê bi koçkirina gelên li herêmê dijîn, ambargoya aborî û êrişên fîzîkî pêk tînin. Divê li dijî vê yekê gel bi tedbîr be. Divê di her mijarê de xwe biparêze. Di kongreyê de jî em li ser vê sekinîn û me xiste nava bernameyên xwe yên em ê di rojên pêş de pêkbînin. Rêxistinkirina komunên gel, hêzkirina wan di nava bernameyên me yên ewil de ye.”
‘EM Ê BI HEV RE MIL BIDIN VÎ BARÎ’
Muslim ê got “Em dixwazin pirsgirêkan bi rêya diyalogê bên çareserkirin” anî ziman ku bi herkesê ku alîgirê çareseriyê ne re amade ne ku hevdîtinê bikin. Muslim, destnîşan kir ku Tirkiyeyê axa Sûriyeyê dagir kiriye û wiha pê de çû: “Peywîra herkesê ye ku weke dewlet berjewendiyên Sûriyeyê biparêze. Ev peywîra me ye jî. Ji bo ku em vê peywîra xwe bi cih bînin kî ji me re bibe alîkar em bi wan re biaxivin. Artêşa Sûriyeyê ji bo ku sînoran biparêze were em jî dê ji wan re bibin alîkar. Ev nayê vê wateyê; teslîmî rejîmê bûn. Pergaleke me heye li cem wê jî parastina Sûriyeyê heye, divê ev pergala me di nava Sûriyeyê de were parastin. Em li ser parastina Sûriyeyê ya Hêzên Sûriya Demokratîk û artêşa Sûriyeyê ya bi hev re axivîn. Divê kes nebe amûrê tiştên dijmin dixwaze bike. Divê pêşiya şerekî navxweyî yê kurdan neyê vekirin. Li ser vê di kongreyê de 3 rojan nîqaş hatin kirin. Beriya niha jî min û Asya Abdûllah du serdeman Hevserokatiya PYD’ê kiribû. Vê serdemê jî hevalan dîsa em peywîrdarkirin. Ev ji bo me şerefeke. Baweriya gel a bi me re ji bo me rûmet e. Ez hevî dikim ku em ê bi hev re mil bidin vî barî.”
‘XEMGINIYEKE KU NIKARE BÊ GOTIN’
Muslim, bi bîr xist ku berî kongreyê du rojan Ferhad Şiblî yê di nava damezrînerên PYD’ê de cih digire di encama êrişekê de jiyana xwe ji dest da û wiha domand: “Vê êrişê bandor li kongreyê jî kir. Kîna gel a li dijî dijmin zêdetir bû. Ferhad Şiblî kesekî ku ji destpêka PYD’ê heta niha kedek dabû partiyê bû. Cara ewil e kongreya PYD’ê beyî wî hate kirin. Di hemû kongreyên beriya niha hatibûn kirin de cihê xwe girtibûn. Vê yekê barê me zêdetir kir, divê di kesayeta wî de em zêdetir bixebitin. Ji bo ku em layiqî wî bin tişta ji destê me bê em ê bikin. Hevalê Ferhad li Herêma Kurdistana Federe ji sînorê Tirkiyeyê 280 kîlometreyan dûr hate qetilkirin. SÎHA’yên ku wî qetilkirin ji Herêma Kurdistana Federe rabûn. Ev xemginiyeke mezin e. Qetilkirina lawên Kurdistanê ya bi SÎHA’yên ji axa Kurdistanê radibin, xemginiyeke ku nikare bê gotin e.”
ÊRIŞÊN TIRKIYEYÊ
Muslim, bal kişand ku êrişên SÎHA’yan ên li ser Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê, piştî dagirkirina Efrînê dest pê kirine û da zanîn ku êriş piştî dagirkirina Girê Spî û Serêkaniyê zêde bûn. Muslim, bi lêv kir ku tevî Tirkiyeyê bi hêzên garantor re agirbest îlan kiriye jî êrişên xwe bênavber didomîne û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Tirkiyeyê tu car li gorî vê yekê tevnegeriya. Her roj SÎHA’yan bikartîne û herêmê bi topan bombebaran dike. Guhê xwe nade kesekî. Hêzên garantor ku dibêjin me bi Tirkiyeyê re peyman çêkirine, çi Rûsya be çi AmerîKA be dibêjin em rewşê dişopînin lê li dijî vê yekê tiştekê nakin. Tenê temaşe dikin. Kes ji bo me Tirkiyeyê nade sekinandin, encax em bi xwe dikarin bidin sekinandin. Divê em bergiriyên xwe bigirin. Tirkiyeyê hemû normên hiqûqê yên navneteweyî xistine bin lingan. Em jî dê li dijî vê yekê tişta ji destê me bê bikin. Tirkiye dibê bi PKK’ê re şer dike. Şerê li diJî PKK’ê tê wateya şerê li dijî hemû kurdan. Li ku derê kurdek hebe di çavên Tirkiyeyê de PKK’yî ye. Bi vê hincetê êriş dike û li dijî vê kesek tiştekê nake. Dibe ku li pişt deriyan bi awayekî veşartî biaxivin lê mirovên me dimirin. Kalên me yên 80 salî, zarokên me yên 10 salî, jinên me tên kuştin û tên koçkirin. Her roj herêm tê bomberankirin lê di xema kesê de nîne. Em jî li dijî vê tişta ji destê me tê dikin û parastina xwe xurttir dikin.”
‘EM HÊZA XWE YA XWESER BI HÊZ BIKIN’
Muslim, destnîşan kir ku Tirkiye li dijî wan dijminatiyeke bêsînor dike û axaftina xwe bi van gotinan bi dawî kir: “Her kes niha di hedefa Tirkiyeyê de ye. Di pêşiya me de ji xeynî rêxistinkirina gel tu rêyên din nînin. Em dikarin bi şerê şoreşger ê gel li dijî Tirkiyeyê şer bikin. Ji ber dijmin dixwaze me bide koçkirin divê em zêdetir girêdayî axa xwe bin. Heke dijmin gundên me malên me bombe baran bike divê wê demê em di bin axê de cihên xwe çêbikin. Dixwazin me bi dorpêçê birçî bihêlin, wê demê divê em ji bo dorpêçeke demdirêj bergiriyên xwe bigirin. Heke bi çekan êrişî me kirin divê em jî çekên xwe bihêz bikin. Tu caran kesê soz neda me û em jî dê pişta xwe bi kesê germ nekin. Em bi gelan re jî bi dewletan re jî dost in. Efrîn bi konseptekê hate dagirkirin. Hêzên navnetewî weke kor û keran tevgeriyan. Li Girê Spî û Serêkaniyê jî heman tişt hate jiyîn. Divê em hêza xwe ya xweser bihêztir bikin. Dikarin encax bi vî şiklî xwe biparêzin.”
MA / Emrûllah Acar